Nahda Barajı müzakereleri bugün AfB’nin arabuluculuğunda Kinşasa'da başlıyor

Nahda Barajı müzakereleri bugün AfB’nin arabuluculuğunda Kinşasa'da başlıyor
TT

Nahda Barajı müzakereleri bugün AfB’nin arabuluculuğunda Kinşasa'da başlıyor

Nahda Barajı müzakereleri bugün AfB’nin arabuluculuğunda Kinşasa'da başlıyor

Mısır, Sudan ve Etiyopya’nın dışişleri ve sulama bakanları, Addis Ababa'nın 2011'den bu yana Nil'in ana kolu üzerine inşa ettiği Nahda (Rönesans/Hedasi) Barajı müzakereleri için bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti’Nin başkenti Kinşasa'da bir araya gelecekler. Nahda Barajı krizini çözmek için düzenlenecek olan yeni müzakere turunun ilkine AfB’nin şubat ayı dönem başkanı Kongo Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi ev sahipliği yapacak. Diğer yandan Mısır Sulama Bakanlığı dünkü açklamasında, su kullanımını rasyonelleştirmeyi ve su ünitesinden elde edilen kazancı en üst düzeye çıkarmayı amaçlayan büyük ulusal projeleri uygulamaya devam ettiklerini vurguladı.
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, müzakerelere katılmak için dün Kinşasa'ya gitti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Bakan Şukri dün yaptığı açıklamada, "Mısır, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin davetine, üç ülkenin çıkarlarını dikkate alacak bir şekilde barajın doldurulması ve işletilmesi konusunda yasal olarak bağlayıcı bir anlaşmaya varılmasıyla sonuçlanacak ciddi ve etkili bir müzakere sürecinin başlatılması çağrısı çerçevesinde yanıt verdi” dedi. Sudan resmi haber ajansı da dün yaptığı açıklamada, Dışişleri Bakanı Meryem es-Sadık ve Sulama ve Su Kaynakları Bakanı Yasir Abbas'ın da aralarında bulunduğu Sudanlı bir heyetin Nahda Barajı toplantılarına katılmak üzere bugün Kinşasa'ya gideceğini aktardı. Ajansa göre Sudanlı heyet bu tura, müzakere yöntemini ve sürecini belirlemek ve üzerinde bir uzlaşıya varmak amacıyla katılacak. Ayrıca heyetin, özellikle Sudan'ın üç tarafın bir anlaşmaya varmasına yardımcı olmak sunduğu için dörtlü bir uluslararası arabuluculuk teklifi çerçevesinde, son aylarda müzakerelerin askıya alınmasına neden olan çıkmazın ötesine geçen yapıcı müzakerelerin sürdürülmesini hedeflediği belirtidi. 
Mısır ve Sudan Etiyopya'yı kapsamlı bir anlaşmaya varılıncaya kadar önümüzdeki temmuz ayında baraj rezervuarını doldurma planlarını ertelemeye çağırıyor. Sudan müzakerelerin önündeki engellerin kaldırılması için Afrika Birliği (AfB), Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB) ve ABD’den oluşan dörtlü bir arabuluculuk mekanizması teklifinde bulunmuştu. Ancak teklif Etiyopya tarafından reddedildi. Mısır ve Sudan, barajın doldurulmasının su payları üzerindeki etkisinden endişe duyuyor. Kahire önceki açıklamalarında, su haklarını koruma ve barajla ilgili herhangi bir anlaşmada herkes için fayda sağlama ilkelerine vurgu yaparak müzakereleri tamamlama konusundaki kararlılığını yinelemişti. 
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, birkaç gün önce yaptığı açıklamada, "Mısır'ın Nil suyundaki payını tehlikeye atmayacağı” konusunda uyarıda bulundu. Kongo Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı’ndan yetkililer, toplantının AfB’nin şubat ayı dönem başkanı Kongo Demokratik Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Felix Tshisekedi'nin ev sahipliğinde yapılacağını ve 3 gün süreceğini bildirdiler. AfB'nin Güney Afrika dönem başkanlığı sırasında geçen yıl Mısır, Etiyopya ve Sudan arasında müzakereler yapıldı ancak bir fikir birliğine varılamadı. 
Etiyopya’nın Kahire Büyükelçisi Marcus Tekeli, “konuya ilişkin üç ülke arasında diyalog konusunda bir anlaşma sağlanmazsa, herkesin kazanacaği bir anlaşmaya ulaşmanın zor olacağını" belirtti. Etiyopya haber ajansının Büyükelçi Tekeli’den aktardığı habere göre Büyükelçi, "Etiyopya'nın ilkeli pozisyonu ve anlaşmazlıkları diyalog yoluyla çözme konusundaki uzun vadeli taahhüdünü” vurguladı. Tekeli önceki açıklamalarında, ülkesinin tüm tarafları tatmin edecek bir anlaşmaya varmak için müzakerelerin devam etmesi konusunda kararlı olduğunu söylemişti.
Diğer yandan Mısır Sulama Bakanlığı “Mısır su kullanımını rasyonelleştirmeyi ve su ünitesinden kazancı en üst düzeye çıkarmayı amaçlayan büyük ulusal projeleri uygulamaya devam ediyor" açıklamasında bulundu. Mısır Su Kaynakları ve Sulama Bakanı Muhammed Abdulati dün, kanalların rehabilitasyonuna yönelik ulusal projenin nasıl yürütüleceği ve taşkın sulama sistemlerinden modern sulama sistemlerine geçişe ilişkin ulusal proje hakkında bir rapor aldı. Raporda şu ifadeler yer aldı:
“Mısır'ın çeşitli vilayetlerinde bin 372 km uzunluğundaki kanalların rehabilitasyonu tamamlanırken, 4 bin 584 km uzunluğundaki diğer kanalların rehabilitasyonu işlemi de devam ediyor. Ayrıca 1089 km için mali kaynak sağlandı. Böylece projenin kapsadığı toplam kanal uzunluğu 7 bin 45 km oldu. Bu da hedeflenen 7 bin km'den fazla oldu. 2022'nin ortalarında sona ermesi beklenen projenin ilk aşaması için toplam maliyet 18 milyar Mısır cüneyhi (1,14 milyar dolar) olarak tahmin ediliyor.”
Bakanlık’a göre kanalların rehabilitasyonuna ilişkin ulusal proje, suyun yönetimi ve dağıtımı, tükenen kanallara su ulaştırma sürecini iyileştirmeyi ve vatandaşları su yollarını korumaya ve çevreyi kirlilikten korumaya teşvik etmeyi amaçlıyor. Ayrıca projenin uygulandığı alanlarda somut ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel getiriler sağlaması bekleniyor.



Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Geri çekilmeler anlaşmayı tehdit ediyor ve müzakereleri kurtarmak için ertelenmesi talep ediliyor

İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)
İsrail tanklarının Gazze Şeridi'nin güneyine girmesinin ardından, geçici mülteci kampındaki derme-çatma çadırların arasında enkazın üzerinde oturan bir kadın (AFP)

İsrail'in Gazze Şeridi’nde işgal ettiği yeni bölgelerden çekilme görüşmelerinin son iki aydır tıkanması, Katar’ın başkenti Doha'daki (yedinci gününe giren) ateşkes müzakerelerini yeni bir ‘karanlık tünele’ soktu. Hamas Hareketi, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hükümeti tarafından önerilen yeniden konuşlandırmayı reddetti.

Medyada yer alan sızıntılara göre arabulucular, özellikle Washington, müzakerelerin sonuna kadar çekilme maddesinin ertelenmesini talep ettiler. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar bu durumu, müzakereleri ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin istemediği yeni bir başarısızlıktan kurtarmak için son bir girişim olarak görüyorlar ve bu yüzden Netanyahu'ya esneklik göstermesi için baskı yapabileceğini düşünüyorlar. Uzmanlara göre bunun aksi bir durum söz konusu olursa Hamas, İsrail'in bu şekilde kalmasının, sürgün planını hızlandırmak, olası ateşkesin sona ermesinden sonra askeri bölgeler dayatmak ve anlaşmayı bozmak için bir manevra olduğunu düşünerek bunu reddedecek.

İki Filistinli kaynak cumartesi günü, Doha’daki müzakerelerin, İsrail'in cuma günü sunduğu, İsrail ordusunun yeniden konuşlandırılması ve konumlandırılması için hazırladığı çekilme haritasında ısrar etmesi nedeniyle, karmaşık zorluklarla karşı karşıya olduğunu bildirdi. Bu plan, İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nin yüzde 40'ından fazlasında kalmasını öngörüyor, ancak Hamas bunu reddediyor.

Fransız Haber Ajansı AFP’ye konuşan kaynaklardan biri, ‘Hamas’ın müzakere heyetinin İsrail'in sunduğu haritaları kabul etmeyeceğini, çünkü bu haritaların Gazze Şeridi'nin yaklaşık yarısının yeniden işgalini meşrulaştırdığını ve İsrail'in insani olduğunu söylediği ve Gazze Şeridi'nin güneyinde yer alacak ve yaklaşık 600 bin Filistinliyi barındıracak olan şehre atıfla Gazze Şeridi'ni Nazi kampları gibi geçiş noktaları ve seyahat özgürlüğü olmayan izole bölgeler haline getirdiğini’ vurguladı.

Diğer kaynak, Hamas'ın İsrail güçlerinin 2 Mart'tan sonra, yani iki ay süren ateşkesin çökmesinden sonra yeniden kontrol altına aldığı tüm bölgelerden çekilmesini talep ettiğini belirtti. İsrail’i, ‘soykırım savaşını sürdürmek için oyalamaya devam etmek ve anlaşmayı engellemekle’ suçladı.

Kaynak, Katarlı ve Mısırlı arabulucuların ‘taraflara, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un Doha'ya gelene kadar çekilme müzakerelerini ertelemelerini’ istediklerini, ancak ‘yardımlar ve esir takası konusunda ilerleme’ kaydedildiğini belirtti.

ABD merkezli haber sitesi Axios, bazı kaynaklardan, ABD'nin Hamas'tan İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden çekilmesini tartışmayı ertelemesini ve diğer konulara geçmesini istediğini, böylece esir takası anlaşması müzakerelerinin çökmesini önlemeye çalıştığını aktardı.

juı
Yaralıları Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ta bulunan Kızıl Haç kliniğine taşıyan Filistinliler (AFP)

Reuters, cumartesi günü Filistinli ve İsrailli kaynaklardan benzer bir doğrulama aktardı. Doha görüşmelerinin, İsrail’in Gazze Şeridi’nden çekilmesi konusunda tıkanma yaşadığını, Hamas Hareketi’nin İsrail'in önerdiği çekilme haritalarını reddettiğini, çünkü bu haritaların toprakların yaklaşık yüzde 40'ını İsrail kontrolünde bırakacağını, bunların arasında güneydeki Refah bölgesi ve Gazze'nin kuzeyindeki ve doğusundaki diğer bölgelerin de bulunduğunu belirtti. Kaynaklar, ‘görüşmelerin devam etmesinin beklendiğini’ ifade ettiler.

Mısır Dışişleri Konseyi üyesi Reha Ahmed Hasan, İsrail'in, güneydeki Morag Ekseni de dahil olmak üzere birçok yerden çekilmeyerek Filistinlileri sürmeye devam etmek gibi kendi şartlarını dayatmak istediğini düşünüyor. Kuzey bölgesini askeri olarak kontrol altına alarak buradaki nüfusu sürme olasılığı olduğunu ifade eden Hasan, böylece ateşkes sona erdikten sonra Filistinlilerin sürülmesinin kolaylaşacağına dikkati çekti. Hasan, ABD'nin İsrail'e baskı yapmamasının müzakerelere zarar verdiğini ve bu tür konuların ertelenmesinin bir fayda sağlamayacağını, bunların erken çözülmesi gerektiğini, çünkü bu konuların belirleyici olduğunu vurguladı.

Hasan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Anlaşmaya varılmasının gecikmesi, engellerin devam etmesi ve Filistinlilerin hedef alınması nedeniyle, direnişin İsrail'e teslim olmasını isteyen bir manevra ile karşı karşıya olduğumuzu düşünüyoruz ve Hamas bunu kabul etmeyecektir. ABD’nin İsrail'e baskı yapmaktan başka seçeneği yok. Özellikle Kahire'nin talep ettiği Mısır sınırındaki Philadelphia (Salahaddin) Koridoru’ndan çekilme gibi henüz çözülmemiş ve belirsizliği devam eden başka konular da var.”

Filistinli siyasi analist Nizar Nazzal, Hamas'ın talebi olan İsrail ordusunun Gazze'den çekilmesinin gerçekleşmemesi halinde bunun müzakereleri engelleyebileceğini düşünüyor. Nazzal, çekilme maddesinin ertelenmesinin müzakereleri kurtarmak için yapılan bir girişimden ibaret olduğunu ve Netanyahu hükümetinin çekilme gibi siyasi konularda taviz vermediği sürece, Washington veya İsrail'in iddia ettiği gibi anlaşmanın yakın zamanda imzalanmayacağını belirtti.

Cuma günü ABD ziyaretinden dönmeden önce, ABD Başkanı Donald Trump ile bir araya gelen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, perşembe günü yaptığı açıklamada, “Birkaç gün içinde (anlaşmayı) tamamlayabileceğimizi umuyorum” ifadelerini kullandı.

Geçtiğimiz hafta Beyaz Saray'da Netanyahu ile iki kez görüşen Trump, yakın zamanda ateşkes sağlanacağına dair açıklamalarını yineledi ve bu haftayı (yani birkaç gün sonra) olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da perşembe günü yaptığı açıklamada, anlaşmaya varılması konusunda ‘büyük umutları’ olduğunu söyledi.

dfgthy
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye’ye düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Ancak sahada durum bu umutların aksine gelişiyor. Gazze Sivil Savunma Sözcüsü Mahmud Basal yaptığı açıklamada cumartesi günü 20'den fazla Filistinlinin öldüğünü ve İsrail ordusunun son 48 saat içinde Gazze Şeridi'nde ‘yaklaşık 250 terörist hedefi vurduğunu’ söyledi.

Hamas, İsrail ordusuna karşı operasyonlarını sürdürürken, İsrail ordusu cuma günü, Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde çıkan çatışmalarda Golani Tugayı'na bağlı keşif biriminden bir subayın öldürüldüğünü, ayrıca Gazze'nin kuzeyinde çıkan çatışmada iki askerin yaralandığını açıkladı. Bu açıklamadan iki gün önce Gazze'nin güneyinde kaçırılmak üzere olan bir İsrail askerinin öldürüldüğü bildirilmişti.

Birleşmiş Milletler (BM), cumartesi günü yaptığı ortak açıklamada, Gazze'deki yakıt kıtlığının kritik seviyelere ulaştığı konusunda uyarıda bulundu. BM’nin aralarında İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Gıda Programı (WFP) da bulunduğu yedi ayrı kuruluşu tarafından yapılan ortak açıklamada, “Yakıt, Gazze'de hayatta kalmanın bel kemiğidir” denildi.

Bu olumsuz gelişmeler devam ederken Reha Ahmed Hasan, Trump'ın dün değil, bugün bir anlaşma sağlayabileceğini düşünüyor. Hasan’a göre ABD'nin tutumu, İsrail'e baskı uygulayarak bir anlaşma sağlamaya ve Gazze'yi yerinden etme ve yok etme planlarından vazgeçmeye yönelik gerçek bir adım atarak tüm bu sorunları sona erdirebilir.

Bu görüşe katılan Nizar Nazzal da Washington'ın, Nobel Barış Ödülü almayı uman Trump'ın çabalarının başarısız olmaması için müdahale edeceğini ve Netanyahu'yu daha geniş çaplı yayılma haritasını kabul etmeye zorlayacağını (bu cümle tuhaf geldi ama böyle yazıyordu) vurguladı. Ateşkes yapılmaması halinde İsrail Başbakanı’nın popülaritesinin daha da zarar göreceği ve İran'a karşı savaşından elde ettiği son siyasi kazanımlarını kaybedebileceği uyarısında bulunan Nazzal, bu nedenle Netanyahu'nun çıkarlarına en uygun olanın anlaşmayı geçici olarak kabul etmek olduğunu belirtti.