Suriye’nin başkenti Şam’da kent sakinlerinin giderek büyüyen yakıt ve geçim kriziyle mücadele etmek için sokaklarda geleneksel ulaşım araçları yerine at arabaları kullanmaları şaşırtıcı değil.
Şam’da yaşayan bir vatandaş dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Kriz, hayatı idame etme ve tahammül gücümüzü aştı. Ülke yarı felçli. Devlet daireleri elektrik kesintileri, bilgisayar ve şebekelerdeki arıza sebebiyle neredeyse hiç çalışmıyor. Memurlar ulaşım aracı bulamadıkları için çalışma yerlerine gidemiyorlar. Okul ve üniversite öğrencileri gerek ulaşım araçları gerekse koronavirüs sebebiyle devamsızlık yapıyor. Kriz artık sadece yoksulluktan ibaret değil bilakis daha da önemli olan enerji, yakıt ve hayatı sürdürmek için gereken her şey eksik. Durum felaket” ifadelerini kullandı.
Suriye’de yakıt krizinin son bir aydır yeniden tekrarlanması, toplu taşıma araçlarına ait duraklarda bekleyen büyük kalabalıkların oluşturduğu görüntüyü yeniden ortaya çıkardı. Zira halk otobüsleri ve taksilerin sayısının azalmasıyla birlikte bir ulaşım aracının gelmesini beklemek birkaç saat sürebiliyor. Bir zamanlar trafiğin yoğun bir şekilde aktığı sokaklar bugün neredeyse boş. Bir kadın öğretmen, Şam’ın güneyindeki evinden şehir merkezinde yer alan okuluna ulaşmak için her gün bir saat yürüdüğünü ve aynı yürüyüşü eve dönüş yolunda da yaptığını belirtiyor. Aylık gelirinin yaklaşık 60 bin Suriye lirası (1 ABD Doları 3 bin 500 Suriye lirası) olduğunu dile getiren öğretmen, ücretleri 7 ila 10 bin Suriye lirası arasında değişen taksilere binmeyi asla düşünmediğini söylüyor ve ekliyor: “Yorgun olduğumda işime gidemiyorum.”
Özel ve kamu araç sahiplerinin benzin kotası düşürüldü
Şam ve rejimin kontrol ettiği diğer vilayetlerdeki şehir meclisleri geçen hafta özel ve kamu araç sahiplerinin benzin kotasını düşürdü. Böylece özel araç sahiplerine haftada 20 litre benzin, kamu araçları ile Lübnan ve Ürdün dış hatlarda çalışan araçların sahiplerine ise her 4 gün için 20 litre benzin kotası tanınacak. Şehir meclisleri buna ek olarak, mazotla çalışan otobüslere her Cuma ayrılan tedarikin ikinci bir duyuruya kadar durdurulması ve kamuya ait şehir içi taşımacılık şirketlerinin otobüsleriyle yetinme kararı aldı.
Bu kararlar, devlet kurumlarının işleyişine yansıdı. Bir devlet memuru, “Fatura veya vergi ödemek için herhangi bir kuruma gittiğinizde elektrik jeneratörlerini çalıştırmak için mazot bulunmadığından size şebekenin arızalı olduğunu veya elektriğin olmadığını söylüyorlar” dedi. Memur, bir tanıdığının çok acil bir işlemi yapabilmek için kendi evinden bir devlet kurumuna birkaç litre benzin bağışladığını aktardı. Memur, Suriye’deki geçim krizinin “benzeri görülmemiş bir seviyeye ulaştığını” ve “alternatif çözümlerin artık mümkün olmadığını” dile getirdi.
Şam’daki Petrol Bakanlığı’nın geçen ay yakıt istasyonlarının petrol türevleri (mazot-benzin) kotalarını düşürmesinin ardından Suriye’deki ulaşım krizi daha da derinleşti. Petrol Bakanlığı, söz konusu kararın, Süveyş Kanalı’nda dev bir konteyner gemisinin karaya oturması nedeniyle petrol kaynaklarının Suriye’ye ulaşmasında yaşanan gecikmeden kaynaklandığını ve bu nedenle petrol kaynakları gelene kadar mevcut kaynakları paylaştıracaklarını duyurdu. Ancak ülkedeki yakıt krizi Suriye rejimine yönelik uluslararası ekonomik yaptırımlar sebebiyle geminin karaya oturmasından önce mevcuttu.
Enerji ve yakıt bölüşümünün artırılması onlarca yakıt istasyonun kapanmasına, büyük kentlerdeki hayati bölgelerde trafik akışının durmasına ve ulaşım ücretlerinin birkaç kat yükselmesine neden oldu. Ayrıca elektrik saatlerindeki bölüşümün artması, hastane, klinik ve laboratuvarlarda çalışmaların aksamasına sebep oldu. Şam’daki bir diş doktoru, elektrik istasyonlarını çalıştıracak yakıtın olmaması ve elektrik kesintileri nedeniyle uzun saatler boyunca hastaları tedavi edemediğini söyledi.
Yolcular mal taşıyan kamyonlara binme yoluna başvuruyor
Duraklardaki yolcular mal taşıyan kamyonlara binme yoluna başvuruyor. Bazı hayırsever araç sahipleri de duraklarda bekleyenlerden birkaçını arabasına alıyor. Şam’da yaşayan bir kadın, kentin güneyinden çalıştığı yere gitmek için üç vasıta değiştirdiğini söyledi. Kadın, “Dün 20 kişiyle birlikte Cermane’den Bab Tuma’ya giden bir kamyonun kasasına bindim. Oradan Başkan Hafız Esed Köprüsü’ne bir vatandaşın aracında gittim. Köprüden El-Mezze’de çalıştığım yere yürüyerek ulaştım. Bu 4 saat sürdü. Yorgun bir şekilde ne çalışmaya ne de konuşmaya mecalim kaldıktan sonra ulaştım” dedi.
Suriye, yüzlerce özel ve kamu aracın çözüm ümidi olmadan yakıt istasyonları önünde durduğu görüntülere sahne oluyor. Elektrik krizi de derinleşiyor. Rejim kontrolündeki bölgeler güneşin batışından doğuşuna dek ürkütücü bir sessizlik ve karanlığa gömülüyor.