Mısır ve Rusya’dan, Libya krizinin çözümü için ‘Cenevre sürecini tamamlama’ çağrısı

Yunanistan Dışişleri Bakanı, Bingazi’de ülkesine ait konsolosluğun yeniden açıldığını duyurdu

Cumhurbaşkanı Sisi dün Kahire’de Rusya Dışişleri bakanı Sergey Lavrov’u karşıladı.
Cumhurbaşkanı Sisi dün Kahire’de Rusya Dışişleri bakanı Sergey Lavrov’u karşıladı.
TT

Mısır ve Rusya’dan, Libya krizinin çözümü için ‘Cenevre sürecini tamamlama’ çağrısı

Cumhurbaşkanı Sisi dün Kahire’de Rusya Dışişleri bakanı Sergey Lavrov’u karşıladı.
Cumhurbaşkanı Sisi dün Kahire’de Rusya Dışişleri bakanı Sergey Lavrov’u karşıladı.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Mısırlı mevkidaşı Samih Şukri dün “Libya ile ilgili Cenevre’de yürütülen siyasi süreci destekleme” noktasında mutabık kaldıklarını ilan ederken, Mısır tarafı “5+5 Ortak Askeri Komite’nin aldığı kararların tamamının uygulanması, tüm yabancı güçlerin Libya topraklarından çıkarılması, yabancı savaşçı meselesinin ele alınması, milislerin dağıtılması ve Libya Silahlı Kuvvetlerin tek çatı altında birleşmesinin” önemine vurgu yaptı.
Şukri, dün Kahire’de düzenlenen basın toplantısında, “24 Aralık’taki başkanlık ve milletvekili seçimlerine ulaşmak için Libya servetinin adil bir şekilde dağıtılması” çağrısında bulunarak, “Bu hükümetin (Ulusal Birlik Hükümeti) meşruiyeti, Birleşmiş Milletler aracılığıyla yürütülen siyasi sürece bağlıdır” dedi.
Şukri, konuşmasının devamında şunları kaydetti:
“Bu unsurların hiçbirinin dışına çıkmaya yer yok. Terör örgütleri ve onlara bağlı milislerin tehditlerinden uzak bir şekilde Libya’nın birlik ve egemenlik yetkisi korunarak seçimlerin düzenlenip Libya halkının özgür iradesini ifade eden hükümet kurulduğunda, Mısır ve uluslararası toplum bu iradeye saygı gösterecek. Mısır, iki halkı birbirine bağlayan yakın ilişkiler ve bu meselenin Mısır ulusal güvenliğini doğrudan etkilemesi dolayısıyla bu hedeflerin gerçekleşmesi için üzerine düşen tüm destek ve himayeyi sağlamayı sürdürecektir. Buradan hareketle Kahire’nin askeri sükuneti korumaya dönük çabaları devam edecek ve hiçbir taraf siyasi süreç tümüyle uygulanana dek askeri çalışmalara geri dönmeyecektir. Tüm unsurların uygulanmasına ve dikkatli bir biçimde takip edilmesine öncülük eden bu politikaları gözlemleyeceğiz.”
Moskova’nın, paralı askerlerin Libya’dan çıkarılması çağrılarına ilişkin pozisyonu hakkında konuşan Lavrov, “Biz, varılan uzlaşmaları, Libya hükümetinde liderlerin seçilmesini ve 5+5’in sonuçlarını destekliyoruz” dedi.
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Lavrov ile görüşmesi sırasında, Mısır’ın Libya’daki yeni geçici yürütme otoritesini çeşitli ikili, bölgesel ve uluslararası platformlarda destekleme ve meselenin çözümü için askeri, siyasi ve ekonomik tüm yolları zorlama noktasındaki mevcut çabalarına dikkati çekti. Sisi, bu bağlamda Aralık ayındaki seçim sürecine ulaşılmasına yardımcı olmak hedefiyle Libya’nın paralı askerlerden tahliye edilmesi ve krizin körüklenmesine katkı sağlayan Libya’nın içişlerine yönelik gayri meşru müdahalelerin engellenmesinin gerekliliğine vurgu yaptı.
Cumhurbaşkanlığı’nın açıklamasına göre Lavrov, Mısır’ın Libya krizinin çözümü için üstlendiği hayati rolden ve bu çerçevede Libya sorunun çözümü için siyasi süreci güçlendiren Cumhurbaşkanı Sisi’nin şahsi çabalarından övgüyle söz ederek, bu durumun bölgesel ortamın güvenlik ve istikrarının temel bir sütünü olan Mısır’ın rolünü pekiştirdiğini dile getirdi. Açıklamaya göre Lavrov, Rusya’nın bu özel dosyada iki ülke arasındaki yoğun iş birliği ve koordinasyonu sürdürmek istediğini vurguladı.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Bingazi’de
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias dün diplomatik bir heyetin başında Libya’nın güneyindeki Bingazi kentini ziyareti etti. Heyette Yunanistan’ın Libya Büyükelçisi ve Konsolosu da yer aldı.
Bakan Dendias, Ulusal Birlik Hükümeti Başbakan Yardımcısı Hüseyin Atiye Abdulhafız el-Katrani ile görüşmesinin ardından basın toplantısında yaptığı açıklamada, Türkiye ve Libya arasında daha önce imzalanan deniz sınır anlaşmasına atıfta bulunarak, “Bir önceki Başkanlık Konseyi tarafından imzalanan muhtıranın imzalanmasına ilişkin tutumunuz için teşekkür ederiz. Libya Parlamentosu’nun anlaşmayı onaylamama tutumunu takdir ediyoruz” dedi.
Yunanistan ve Libya arasında iş birliği köprüsü konumunda çalışacak Bingazi’deki Yunanistan Konsolosluğunun açılmasından dolayı çok mutlu olduğunu söyleyen Dendias, iki ülke arasındaki deniz sınırlarının çizilmesine ilişkin 2010 yılında askıya alınan Yunanistan-Libya anlaşmasını imzalamayı sabırsızlıkla beklediğini ifade etti.
Diğer taraftan, Libya Temsilciler Meclisi Başkanlık Heyeti, üyelerine önümüzdeki hafta pazartesi günü Tobruk kentindeki geçici binasında düzenlenecek ve “bu yılki devlet genel bütçe kanun tasarısının tartışılacağı” resmi oturuma katılma çağrısı yaptı. Heyetten önceki akşam yapılan açıklamaya göre, Meclis Planlama, Maliye ve Genel Bütçe Komisyonu söz konusu oturumdan önce tasarı hakkındaki raporunu sunacak. Komisyon Divan Başkanı Abdullah el-Mısri, İslami Davet’in binasının gelecek otutumun düzenlenmesi için hazır olduğunu söyledi.
Komisyon, bütçe kanun tasarısının aceleyle hazırlandığını belirterek, tasarının hedefleri gerçekleştirmeye dönük olmadığını ve harcamalarda sosyo-ekonomik koşullar ve ulusal bütçe kapasitesinin gözetilmediğini kaydetti. Komisyon bütçedeki harcamaların bir yıldan az bir süre için yaklaşık 100 milyar Libya dinarına (21.6 milyar dolar) ulaştığını ve bunun olumsuz etkileri olacağı konusunda uyardı.
Libya Ulusal Ordusu Başkomutanı Halife Hafter kabile heyetleriyle görüşmelerini sürdürüyor. Nitekim Hafter önceki akşam Recme’deki konutunda Ez-Zintan kabilelerinin şeyh ve önde gelenlerini karşıladı. Hafter’in ofisinden yapılan açıklamada, “heyetin ülkede pusuda bekleyen tüm tehditlerin karşısında durmaya devam eden Hafter’in rolünden övgüyle söz ettiği” aktarıldı.



Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani: Suriye-Rusya ilişkileri yeni bir döneme giriyor

Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’da daha önce gerçekleştirilen görüşmeden bir kare (AP)
Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’da daha önce gerçekleştirilen görüşmeden bir kare (AP)
TT

Suriye Dışişleri Bakanı Şeybani: Suriye-Rusya ilişkileri yeni bir döneme giriyor

Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’da daha önce gerçekleştirilen görüşmeden bir kare (AP)
Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’da daha önce gerçekleştirilen görüşmeden bir kare (AP)

Suriye Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanı Esad Şeybani, Suriye-Rusya ilişkilerinin karşılıklı saygıya dayalı yeni bir döneme girdiğini belirtti.

Şeybani, Moskova’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile yaptığı görüşmede, “Suriye’nin yeniden imarını tamamen ulusal bir iradeyle sürdürmeye kararlıyız ve tüm taraflarla dengeli ilişkiler kurmayı hedefliyoruz” dedi. Şeybani ayrıca, “Ekonomik durumu iyileştirmek için Suriye’ye yatırımlar çekmek üzere çalışıyoruz” ifadesini kullandı.

efrty7u
Geçtiğimiz temmuz ayında Moskova’da, Rusya Dışişleri Bakanlığı binasında Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov arasında yapılan müzakere oturumundan bir kare (DPA)

Lavrov ise görüşmede çeşitli başlıkların ele alındığını belirterek, Suriye’nin toprak bütünlüğünün korunmasının önemine vurgu yaparak iki ülke arasındaki ikili iş birliğinin güçlendirilmesi gerektiğini kaydetti.


İsrail, Lübnan’ın güneyindeki Nebatiye bölgesine hava saldırıları düzenledi

İsrail’in Lübnan’ın güneyine daha önce düzenlediği hava saldırılarının ardından yükselen dumanlar (Arşiv – DPA)
İsrail’in Lübnan’ın güneyine daha önce düzenlediği hava saldırılarının ardından yükselen dumanlar (Arşiv – DPA)
TT

İsrail, Lübnan’ın güneyindeki Nebatiye bölgesine hava saldırıları düzenledi

İsrail’in Lübnan’ın güneyine daha önce düzenlediği hava saldırılarının ardından yükselen dumanlar (Arşiv – DPA)
İsrail’in Lübnan’ın güneyine daha önce düzenlediği hava saldırılarının ardından yükselen dumanlar (Arşiv – DPA)

Lübnan Ulusal Haber Ajansı NNA, bugün (Çarşamba) İsrail savaş uçaklarının ülkenin güneyinde yer alan Nebatiye bölgesine bir dizi hava saldırısı düzenlediğini bildirdi. İsrail ordusu ise saldırıların, güneyde Hizbullah’a ait olduğunu öne sürdüğü “roket fırlatma noktalarını” hedef aldığını açıkladı.

Şarku’l Avsat’ın Lübnan Ulusal Haber Ajansı’dan aktardığı habere göre İsrail ordusu, Nebatiye bölgesindeki Nemiriye Vadisi’ne yönelik bir dizi hava saldırısı gerçekleştirdi. Bunu, birkaç dakika sonra Humin Vadisi’ni hedef alan bir başka hava saldırısı izledi.

Öte yandan İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, Hizbullah’a ait roket fırlatma mevzilerinin hedef alındığını belirtti. Adraee, “İsrail Savunma Kuvvetleri kısa süre önce Güney Lübnan’ın çeşitli bölgelerinde Hizbullah’a ait çok sayıda roket fırlatma noktasına hava saldırısı düzenledi. Saldırılar sırasında, son dönemde Hizbullah unsurlarının faaliyet yürüttüğü askeri binalar ve ilave terör altyapıları imha edildi” ifadelerini kullandı.

Ordu sözcüsü, hedef alınan fırlatma noktalarının varlığının, İsrail ile Lübnan arasındaki mutabakatların ihlali anlamına geldiğini savundu.

Bu gelişmeler, İsrail’in, taraflar arasında Kasım 2024’te yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasının ardından Hizbullah’ın savaş sırasında uğradığı ağır kayıplar sonrası askeri kapasitesini yeniden inşa etmesini engellemek amacıyla Lübnan’ın farklı bölgelerine hava saldırıları düzenlemeyi sürdürdüğü bir dönemde yaşandı.

Anlaşma uyarınca, Lübnan ordusunun sınır bölgesinde konuşlanması ve hükümet tarafından kabul edilen bir plan çerçevesinde Hizbullah’ın silahsızlandırılması öngörülüyor.

Plan kapsamında, sınırdan yaklaşık 30 kilometre uzaklıktaki Litani Nehri’nin güneyini kapsayan ilk aşamanın, yıl sonuna kadar Lübnan ordusu tarafından tamamlanması bekleniyor.

Öte yandan Lübnan, Hizbullah’ın silahsızlandırılmasının hızlandırılması konusunda ABD ve İsrail’den artan baskılarla karşı karşıya bulunuyor. Bu baskılar doğrultusunda Lübnanlı yetkililer, ay başında eski büyükelçi Simon Karam’ı, ABD, Fransa, Birleşmiş Milletler ve İsrail’in de yer aldığı Ateşkes Denetim Komitesi toplantılarına sivil temsilci olarak atadı.


Gazze ateşkesinin mimarı Trump mı?

Trump, Şarm el-Şeyh'te imzaladığı Gazze anlaşmasının metnini gösteriyor (Arşiv - AFP)
Trump, Şarm el-Şeyh'te imzaladığı Gazze anlaşmasının metnini gösteriyor (Arşiv - AFP)
TT

Gazze ateşkesinin mimarı Trump mı?

Trump, Şarm el-Şeyh'te imzaladığı Gazze anlaşmasının metnini gösteriyor (Arşiv - AFP)
Trump, Şarm el-Şeyh'te imzaladığı Gazze anlaşmasının metnini gösteriyor (Arşiv - AFP)

ABD Başkanı Donald Trump, Gazze Şeridi’nde, Hamas ve İsrail’i ateşkese ikna etmede belirleyici bir rol oynadı. İki yıl süren savaşın sona erdirilmesini öngören ateşkes anlaşmasına giden süreçte Washington’un aktif diplomasisi öne çıktı. Savaş boyunca Filistinliler, can kayıpları ve maddi yıkımın yanı sıra sağlık, çevre ve altyapı alanlarında ağır bedeller ödedi.

Trump yönetiminin, Joe Biden döneminde yoğun çabalara rağmen sonuç alınamayan ateşkes girişimlerini başarıyla sonuçlandırdığına dikkat çekiliyor. Biden yönetiminin çabalarının, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki hükümetle yaşanan görüş ayrılıkları nedeniyle başarısız olduğu, Netanyahu’nun ise Trump’ın yeniden iktidara dönüşünü beklediği ifade edildi. Ancak Trump’ın bu dönüşü, ilk başkanlık döneminde İsrail’e sunduğu Kudüs’ün başkent olarak tanınması, Golan Tepeleri üzerindeki İsrail egemenliğinin kabulü ve İbrahim Anlaşmaları gibi adımlarla bire bir örtüşmedi.

Hamas’ın tutumunun kabulü

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Trump’ın, Filistin meselesi ve genel olarak bölgeye ilişkin birçok kararı Netanyahu ve hükümetine dayattığı belirtiliyor. Özellikle Gazze savaşı konusunda Trump’ın, Hamas’a sunulan ateşkes planına hareketin verdiği yanıtı kabul etmesi, İsrail tarafında şaşkınlık yarattı. Bu durum, Netanyahu hükümetini fiili durumu kabullenmeye zorladı ve sonuçta ateşkes anlaşmasına varıldı.

Her ne kadar bu gelişme Trump yönetiminin hanesine bir başarı olarak yazılsa da, İsrail’in son derece kırılgan olan ateşkesi sık sık ihlal etmesinin anlaşmayı tehlikeye sokabileceği uyarıları yapılıyor. Öte yandan, iki yıl süren savaşın Filistinli silahlı grupların, özellikle Hamas ve İslami Cihad’ın askeri kapasitesini büyük ölçüde tüketmesi, tarafları ABD’nin hedeflediği ateşkesin ikinci aşamasına geçmeye zorlayabilir. Bunun için arabulucuların desteği kritik önem taşıyor. Arabulucular, bir yandan Hamas ile İsrail arasında, diğer yandan ABD ile taraflar arasında görüş ayrılıklarını gidermeye çalışıyor. Bu çerçevede ABD’nin rolü, Netanyahu hükümetine anlaşmaya uyması yönünde baskı yapmak olarak öne çıkıyor. Nitekim Washington, İsrail’in Hamas’ın ihlallerini gerekçe göstererek Gazze’ye açılan geçişleri yeniden kapatma girişimlerini birçok kez engelledi; aynı zamanda ticari ve insani yardım taşıyan kamyon sayısının artırılması için baskı uyguladı.

Sembolik baskılar eleştirisi

Buna karşın, Filistinli gruplar ve Gazze’deki durumu yakından izleyen çevreler, bu baskıların bazı durumlarda sonuç verse de çoğu zaman tali konularla sınırlı kaldığını savunuyor. Asıl ihtiyaç duyulanın, Gazze halkı açısından hayati öneme sahip başlıklarda daha etkili baskı kurulması olduğu vurgulanıyor. Bu başlıklar arasında yaşanabilir nitelikte çadırların sağlanması, konteyner evlerin bölgeye sokulması ve ciddi bir yeniden imar sürecinin başlatılması yer alıyor. İsrail’in ise Hamas ve diğer grupların silahsızlandırılmasını, Hamas’ın Gazze’deki yönetimden çekilmesini istediği; bu konuların hâlen ateşkesin ikinci aşaması kapsamında yoğun müzakerelere konu olduğu belirtiliyor.

7ıko9
Trump'ın planına göre Gazze'den çekilmenin aşamalarını gösteren harita (Beyaz Saray)

Gazze halkının büyük bölümünün, Trump yönetiminin ateşkesi dayatmasının ardından daha somut ve kapsamlı başarılar beklediği ifade ediliyor. Diplomatik girişimler, arabulucular üzerinden kurulan baskı ve Trump’ın zaman zaman dile getirdiği tehditlere rağmen, ABD’nin anlaşmanın tam anlamıyla uygulanması ve Gazze’de yaşam koşullarının iyileştirilmesi konusunda henüz yeterli adımı atmadığı görüşü yaygın. Oysa Gazze’deki sıradan vatandaş için öncelik, siyasi taleplerden ziyade yaşam koşullarının düzelmesi ve yeniden imarın başlaması olarak öne çıkıyor.

İkinci aşama

Hamas ile Trump yönetimi arasında gerçekleştiği belirtilen ve İsrail için sürpriz olan doğrudan temaslar, ateşkesin ikinci aşamasına daha sorunsuz geçilmesi ihtimalini gündeme getirdi. Hamas’ın, arabulucular aracılığıyla sunduğu çeşitli önerileri doğrudan ABD’li yetkililerle ele almak istediği, ancak İsrail’in bu temaslara itiraz etmesi nedeniyle görüşmelerin ertelendiği kaydediliyor. Buna rağmen bazı sızıntılar, bu görüşmelerin gizli şekilde yapıldığına işaret etse de, ne Hamas ne de ABD tarafından resmi bir doğrulama geldi.

rgt
Hamas militanları, 20 Şubat 2025'te Han Yunus'ta İsrailli rehinelerin cesetlerinin Kızılhaç'a teslimi sırasında tabutlardan birini taşıyor (DPA)

Hamas’ın, Trump yönetiminin Ortadoğu’yu ABD ulusal güvenlik stratejisinde “askeri açıdan uzun vadeli angajman değil, ortaklık bölgesi” olarak tanımlayan yaklaşımını dikkatle analiz ettiği ifade ediliyor. Buna göre Washington, Trump döneminde, kendisini düşman olarak sınıflandırdığı aktörlere dahi, etkili ortaklar olabileceklerini kanıtlamaları hâlinde kapıyı tamamen kapatmıyor. ABD açısından belirleyici olanın, kimin yönettiğinden ziyade, işlevsel ve çıkar temelli ortaklık olduğu vurgulanıyor.

Çifte kazanç hesabı

Bu çerçevede Hamas’ın, Trump yönetiminin açtığı bu alanı, Orta Doğu’daki dış politika düğümlerini çözmek için devlet dışı aktörlerle temas kurma arayışında değerlendirmek istediği belirtiliyor. Böyle bir sürecin, Trump açısından Nobel Barış Ödülü hedefi doğrultusunda diplomatik bir kazanım, Filistin meselesi açısından ise İsrail’le çatışmanın geleceğini etkileyebilecek emsalsiz bir anlaşma doğurabileceği ifade ediliyor.

dfgthy
ABD Başkanı Donald Trump ve Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas, Gazze savaşını sona erdirmek için 13 Ekim 2025'te Mısır'ın Şarm el-Şeyh kentinde bir araya geldi (Reuters)

Ancak Hamas içinde, ABD’ye temkinli yaklaşan bir kanadın da bulunduğu aktarılıyor. Bu kesim, geçmişte verilen ancak hayata geçirilmeyen Amerikan vaatlerini hatırlatıyor. Örneğin, ABD vatandaşı olan İsrailli asker Eydan Alexander’ın, Trump’a jest olarak serbest bırakılmasının ardından sınır kapılarının açılması ve yardımların artırılmasına dair örtük bir anlaşma yapıldığı, ancak İsrail’in bu anlaşmayı uygulamadığı belirtiliyor. Benzer şekilde, İsrailli subay Hadar Goldin’in naaşının teslimine ilişkin mutabakatın da yerine getirilmediği hatırlatılıyor. Bu durumun, ABD’nin İsrail üzerinde gerçek ve etkili bir baskı kurmadığı sürece Gazze’de somut ve kalıcı kazanımlar elde etmesinin zor olacağına işaret ettiği değerlendiriliyor.