عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Türkiye'nin ilişkileri düzeltme çabalarına Mısır’dan takdir geldi

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri
    Kahire / Muhammed Nebil Hilmi
TT
TT

Türkiye'nin ilişkileri düzeltme çabalarına Mısır’dan takdir geldi

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri

Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, “Ankara tarafından Kahire'nin önemine dair ve ilişkileri düzeltmeye ilişkin yapılan açıklamaların ve verdikleri sinyallerin takdir edildiğini” söyledi. Şukri, mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile Ramazan ayının gelişi münasebetiyle birbirlerini tebrik etmek amacıyla bir görüşme yaptıklarını belirtti. Şukri, görüşmenin "Türkiye'nin Mısır'ın önemiyle alakalı yaptığı açıklamalar ve verdiği sinyaller üzerine gerçekleştiğini" belirtti.
İki ülkenin dışişleri bakanları arasında yapılan bu telefon görüşmeleri, Kahire ile Ankara arasında yakınlaşma sinyallerini pekiştirdi. Şukri, dün akşam yerel bir  televizyon kanalı Al-Kahira wa al-Nas’ a yaptığı açıklamada, “Siyasi göstergeler aşamasından, ilişkilerin çerçevesini belirleyen siyasi açılım aşamasına geçilmesine yönelik bir istek var” dedi.
Şukri’nin açıklaması, Şarku’l Avsat’ın, iki gün önce görüşmeler hakkında ciddi bilgi sahibi olan bir kaynağa dayandırdığı “Mısır’ın görüşmelerde siyasi dosya üzerinde değil güvenlik dosyası üzerinde yoğunlaştığına” yönündeki haberini doğruladı. Buna göre, “Türkiye’nin taleplerinin devamı hakkında muayyen kısıtlamalar çerçevesinde bir formül bulmak suretiyle Kahire'ye düşman olan medya kuruluşlarına sükunet çağrısında bulunmaya” kanıt olarak gösterildi.
Şukri'nin sözleri, Mısır meselesi ile ilgili, Türkiye'nin ev sahipliğindeki uydu kanallarının en önde gelen iki sunucusunun ekrana dönme konusunun belirsizliğine işaret ederek süresiz izinle duracaklarını açıklaması ile aynı zamana denk geldi. Kahire, Türkiye'den yayılan ve Mısırla ilgili konulara olumsuz tavır alan kanalları düşman olarak nitelendiriyor.
Şukri, Kahire'nin Ankara'dan bu kanalları kapatmasını isteyip istemediğiyle ilgili soruyu yanıtlamaktan kaçınarak “Önemli olan davranışlardır, bir şey isteyen kimsenin talebine hemen dalmak zorunda değiliz. Önemli olan, uluslararası hukuk kurallarına müdahale etmeden uymak ve bölgeleri başka bir ülkenin insanlarını hedef alan düşman unsurlar için sıçrama tahtası haline getirmemektir” dedi. Devamla, “Dolayısıyla  Mısır’ın düşman olarak değerlendirdiği programların durdurulduğu belgelenir ve devamı gelirse bu olumlu bir gelişme sayılır” diye konuştu.
Mısır’lı kaynağın daha önce verdiği bilgilere göre, “Kahire, Ankara ile anlaşmak için için iki şart belirledi. Bunlardan ilki sözü geçen medya kuruluşlarının yayınlarının durdurulması, dondurulması veya söz ve üsluplarını değiştirmeleri, İkincisi ise güvenlikten siyasete doğru hareket eden bir görüşme programının düzenlenmesi. Zira mevcut siyasi durum Mısır açısından, Türkiye'nin şartları yerine getirme kabiliyetinin boyutunu keşfetmeyi, kumar ve manevra niyetinin olmadığından emin olarak hedefe ulaşmayı gerektiriyor.
Şukri, Kahire'nin her zaman tarafların çıkarına olan diyalog kanalıyla iletişime geçmeyi, içişlerine karışmamak ve çıkarlara zarar vermemek üzere uluslararası hukuk ilkeleri üzerine ilişkiler kurmayı tercih ettiğini yineledi.”
Şukri, Ankara'nın Kahire'ye yönelik hamlelerinin Libya dosyasındaki koordinasyona yansıması sorulduğunda, “Libya, Mısır için ulusal güvenlik meselesidir ve herhangi bir koordinasyon, Mısır'ın batı komşusunun istikrarı ve onaylanmış siyasi yol ve vurgulanan siyasi iletişim kanalları olduğunda Türkiye'nin dahil olabileceği tüm konular ele alınmaktadır” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.