Harvard araştırması: Hafif bir şaplak atmak bile çocukların beyin gelişimini etkiliyor

Birleşik Krallık merkezli, çocuklara yönelik yardım kuruluşu NSPCC, ebeveynlerin bu eylemden tamamen kaçınmasını tavsiye ediyor (Unsplash)
Birleşik Krallık merkezli, çocuklara yönelik yardım kuruluşu NSPCC, ebeveynlerin bu eylemden tamamen kaçınmasını tavsiye ediyor (Unsplash)
TT

Harvard araştırması: Hafif bir şaplak atmak bile çocukların beyin gelişimini etkiliyor

Birleşik Krallık merkezli, çocuklara yönelik yardım kuruluşu NSPCC, ebeveynlerin bu eylemden tamamen kaçınmasını tavsiye ediyor (Unsplash)
Birleşik Krallık merkezli, çocuklara yönelik yardım kuruluşu NSPCC, ebeveynlerin bu eylemden tamamen kaçınmasını tavsiye ediyor (Unsplash)

Yeni bir araştırma çocuklara şaplak atmanın beyin gelişimi üzerindeki etkilerine ışık tuttu.
Pek çok ebeveyn, yanlış bir şeyi tekrarlamaması için çocuklarının popolarına hafif bir şaplak atılması gerektiğini iddia edebilir. Ancak bu ebeveynler, çocuklarının beyin gelişimini etkileyebileceklerinin farkında olmalı.
Harvard Üniversitesi'nden araştırmacılar, bedensel cezaların çocukları nasıl etkileyeceğini görmek için 10 ve 11 yaşlarında 147 çocuğun beyin aktivitelerini inceledi.
Araştırmacılar, her çocuğa korkmuş görünen ve duygu yansıtmayan yüz ifadelerinin yer aldığı fotoğraflar gösterdi. Çocuklar bunlara bakarken bilim insanları da beyinlerindeki aktiviteyi gözlemledi.
Bu deney düzeneği, çocukların beyinlerinin yüz ifadelerine farklı şekillerde tepki verip vermeyeceğinin anlaşılması için tasarlanmıştı. Araştırmacılar, evde şaplak atılan çocuklarla atılmayanların beyin aktivitelerinin de ayrışacağını umuyordu.
Bunun sonucunda şaplak atılan çocuklarda, beynin tehditlere yanıt veren bölgesi prefrontal korteksteki sinirsel aktivitenin daha yoğun olduğu görüldü.
Çalışmanın yazarları, "Korku dolu yüzler beynin birçok bölgesinde nötr yüzlere kıyasla daha yoğun bir aktiviteye neden oldu. Ayrıca şaplak atılan çocukların prefrontal korteksinin birden çok bölgesi korku dolu yüzlere, nört yüzlerden daha fazla tepki verdi. Üstelik bu tepki, hiç şaplak atılmamış çocukların verdiğinden daha büyüktü" ifadelerini kullandı.
Dahası, araştırmanın bulguları, bu yoğun sinirsel aktivitenin istismara uğrayan çocuklarda kaydedilen aktiviteyle boyut açısından benzer olduğunu ortaya koydu.
Bu da şaplakla büyüyen çocukların beyin gelişiminin, daha sert şiddet biçimlerine ve kötü muameleye maruz kalan çocuklarla benzer şekilde etkilenebileceği anlamına geliyordu.
Hakemli bilimsel dergi Society for Research in Child Development Journal’da yayımlanan araştırmanın yazarları, bunu şöyle açıkladı:
"Korkulu yüzlerin harekete geçirdiği aktivite, beynin hiçbir bölgesinde, istismara uğrayan çocuklar ve şaplak atılan çocuklar arasında farklılık göstermedi."
Harvardlı araştırmacılar ayrıca şaplak atmanın, ileri yaşlarda görülebilecek anksiyete ve depresyon gibi akıl sağlığı sorunlarının yanı sıra davranış sorunları ve madde bağımlılığıyla bağlantılı olabileceğini vurguladı.
Araştırmanın yazarlarından Profesör Katie A McLaughlin, "Aileleri fiziksel cezaya başvuran çocukların anksiyete, depresyon, davranış sorunları ve diğer akıl sağlığı sorunlarıyla karşılaşma ihtimalinin daha yüksek olduğunu biliyoruz" dedi ve ekledi:
"Ancak çoğu kişi, şaplak atmayı bir şiddet biçimi olarak görmüyor."
 
Independent Türkçe, ladbible.com, Daily Mail



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature