عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Lenderking: İran’ın Yemen'de olumlu bir rol oynadığını görmedim

Lenderking, kongre oturumunda Marib'deki Husi saldırılarının barışa en büyük tehdit olduğunu belirtti

Marib'deki cephelerden birinde Yemen ordusundan bir savaşçı (Reuters)
Marib'deki cephelerden birinde Yemen ordusundan bir savaşçı (Reuters)
    Washington / Muaz el-Umri
TT
TT

ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Lenderking: İran’ın Yemen'de olumlu bir rol oynadığını görmedim

Marib'deki cephelerden birinde Yemen ordusundan bir savaşçı (Reuters)
Marib'deki cephelerden birinde Yemen ordusundan bir savaşçı (Reuters)

ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Timothy Lenderking, İran'ı Husileri desteklemekten ve Yemen'i istikrarsızlaştırmaktan sorumlu tutarak, şu ana kadar Yemen'deki rolüne ilişkin tek bir olumlu kanıt göstermediğini belirtti. Ayrıca siyasi bir anlaşmaya varmak ve çatışmayı sona erdirmek amacıyla uluslararası topluma Husiler ve İran üzerindeki baskıyı sürdürme çağrısında bulundu. 
ABD Temsilciler Meclisi'nde dün Dış İlişkiler Komitesi ile birlikte yapılan oturuma video-konferans yoluyla katılan Lenderking, çatışmanın patlak vermesinin ardından Husilerin Yemen'deki rolünü inkar etmediğini, ancak ABD yönetimi açısından krizi sona erdirmenin tek yolunun ateşkes ve uluslararası yasalara ve girişimlere uymak olduğunu açıkladı. Husilerin Yemen krizine barışçıl bir çözümü teşvik etmek amacıyla uluslararası çabaları teşvik etme konusundaki son ABD rolünü de memnuniyetle karşıladığını belirten Lenderking açıklamasını şu sözlerle sürdürdü: 
"ABD, tüm taraflara çatışmayı sorumlu bir şekilde çözmek ve insani krizin şiddetini hafifletmek için gerekli adımları atmaları amacıyla baskı yapmaya devam edecek. Çünkü tarafların silahları bırakma ve  Yemenliler için çözüme ulaşmaları için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.”
Washington’un bu çatışmayı çözüme kavuşturmak amacıyla her zamankinden daha fazla uluslararası alanda çabaladığını vurgulayan Lenderking, “Suudi Arabistan ve Yemen hükümetinin de ülke çapında kapsamlı bir ateşkese destek verdiklerini açıkladıklarına şahit olduk” dedi. 
Lenderking açıklamasında şunları kaydetti:
“Yemen’deki çatışmadan sonra Husilerin hükümette önemli bir rolü olacaklarına dair geniş çaplı bir kabul var. Ancak bunun şartı Marib’e yönelik saldırıların sona ermesi. Çünkü bu saldırı barış çabaları için en büyük tehdidi oluşturuyor. Ayrıca son altı yıldır olduğu gibi yıkıcı insani sonuçlara neden oluyor. Marib, çatışmadan kaçan yaklaşık bir milyon yerinden edilmiş kişi için bir sığınak sayılıyor. Bu sığınmacıların gidecek başka yerleri yok. Husilerin kenti ele geçirmeleri yakın değil. Ancak şehri kuşatma hedeflerine yaklaşmak için saldırılarına devam ediyorlar. Bu durum 1,8 milyon nüfusa sahip kentin sakinleri için tehlikeli bir sonuca yol açabilir.”
İran rejiminin Husileri desteklemek ve Husilerin arkasında duran ve onlara silah sağlayan, askeri eğitim veren ve Yemen'i istikrarsızlaştırmak için olumsuz rolünü sürdüren tek taraf olmakla suçlayan Lenderking, “İran'ın Yemen'deki rolüne ilişkin tek bir olumlu kanıt görmedim. Bu durum, Suudi Arabistan ve bölgede çalışan ve sayıları 70 bin kişiyi bulan ABD’liler için yüksek bir risk oluşturuyor. Bende aynı şekilde onlar için ve Amerika'nın çıkarlarını korumak için çalışıyorum” ifadelerini kullandı.
Husilere giden silahların yayılmasını durdurmak ve Umman’ı Yemen'e bağlayan sınırları korumak için tüm tarafların ortak çaba göstermesi gerektiğini vurgulayan Lenderking, Husilere giden tüm silah sevkiyatlarının durdurulması için çağrıda bulundu. Yemen'e gelen tüm sevkiyatların denetlenmesinin zor bir durum olduğunu belirten ABD’li temsilci, bu konuyu Pentagon ile tartıştığını, özellikle de İran'dan Yemen'e çok sayıda silah sevkiyatının önceki ABD yönetimi sırasında ele geçirildiğini belirtti.
Lenderking, ABD yönetimiyle bağlantılı İran ve Yemen dosyalarıyla ilgili bir soruya cevaben şu ifadeleri kullandı:
“İran, Husileri desteklemeyi bırakırsa, bu olumlu bir gelişme olacak. Bu meselenin Viyana’da devam eden müzakereler sırasında tartışmaya açılıp açılmadığını bilmiyorum. Husilerin ve onları destekleyen İran'ın eylemleri, Yemen'de barışa ulaşmayı amaçlayan sorumluluk sahibi veya doğal bir hükümet eylemleri değil. Aralarındaki bu ilişki Yemen halkı için zarar veriyor. Aralarındaki bu ilişkiyi koparmak önemli. Çünkü İran hala olumsuz bir rol oynuyor."
Savaşın devamının daha büyük bir şiddet ve istikrarsızlık dalgasına, diğer cephelere yönelik saldırılarda ve hava saldırılarında önemli bir artışa neden olacağını belirten Lenderking, aynı şekilde Suudi altyapısına ve sivillere yönelik daha fazla saldırıya da yol açacağı konusunda uyardı. Şehir çevresindeki çatışmaların diğerlerinden daha büyük bir çatışmaya neden olabileceğini belirten Lenderking, “Washington da dahil olmak üzere uluslararası uzlaşmadan yararlanılması gerekiyor. Umman gibi bölgesel aktörlerin acil bir insani öncelik olan saldırıyı durdurmak için katılımı gerekiyor” dedi.
Komite üyelerinin sorularını yanıtlayan ABD Temsilcisi, Yemen'deki insani durum hakkında şunları kaydetti: 
“Savaşın başında insani yardım kuruluşlarının liderleri beş ay sonra Yemen’in beş yıl sonraki Suriye gibi görüneceğini belirttiler. Çünkü Yemen'deki durum savaş başlamadan önce de istikrarsızdı. Şimdi ise ekonomi çöküyor, aileler temel malları bile alamayacak durumda kalıyor. Gıda alanındaki insani yardımlar Suudi Arabistan'ın liderliğindeki Arap Koalisyonu’nun kısıtlamalarıyla karşı karşıya değil. İnsani yardım milyonlarca insan için hayati bir cankurtaran halatı gibi ve açlığın önlenmesine yardımcı olmayı amaçlıyor. Ancak asla yeterli olmayacak."
Savaş devam ederse insani krizin kötüleşmeye devam edeceğini ve çatışmanın kalıcı bir şekilde sona ermesi dışında hiçbir hızlı çözüm olmadığını belirten yetkili, şu ifadeleri kullandı:
"Açıkça söylemeliyim ki ülkenin limanları aracılığıyla yakıtın düzenli bir şekilde ve engellenmeden girişine izin verilmesi gerekiyor. Yemen hükümeti bu sorunu çözme sorumluluğunu üstlenmeli. Husiler karaborsada yüksek fiyatlarla yakıt satmak ve Yemen’deki sevkiyatları kontrol etmekten sorumlular Husiler ayrıca, acil bir şekilde satın alma gücü sağlayan Yemenli memurların maaşlarını ödemek için ayrılan liman gelirlerini kullanarak 2018 yılında imzalanan Stockholm Anlaşması’ndaki yükümlülüklerini yerine getirmemeye devam ediyor. Limanlar ve kırsal yollardan, cephe hatlarından ve ticari malların transferinden gelen mallar veya insani yardımın önündeki bürokratik engeller yoluyla olsun, insani yardım ve ticari yardım hareketi her zaman Yemen çatışmasının kurbanı olmuştur.”
Geçen ay bölgeye dört geminin gelmesine rağmen ek gemilerin hareket ettiğini belirten Lenderking, aylık gıda transferinde de dikkat çekici bir artış olduğunu açıkladı. “Geçen Mart ayında yaklaşık 446 bin ton gıda Hudeyde limanına girdi. Bu da son 5 yılın en yüksek miktarı oldu. Ayrıca 2020 yılındaki ortalamadan yüzde 45 daha yüksek bir miktar. Bu yeterli bir miktar değil. Ancak bu rakamlar sahadaki gelişmeyi açıkça gösteriyor. Husiler ve Yemen hükümeti çatışmanın tarafları ve Birleşmiş Milletler'in etkili denetimi ile işbirliği içinde çalışabilir. ABD’nin halen Yemen'in en büyük insani bağışçılardan biri olmasından gurur duyuyorum. Ancak karşılaştığımız zorluklar çok büyük.”
Milletvekilleri tarafından Husiler ile görüşmesi sorulduğunda, onlarla geçmiş yıllarda anlaştığını belirten Lenderking, doğrudan cevap vermekten kaçınarak, “Husilerle geçmiş yıllarda görüşmelerde bulundum ve bu konuyu gelecekte de sürdüreceğim” dedi. Husilerin ABD’nin bu konudaki rolünü memnuniyetle karşıladıklarını belirten yetkili, “Çünkü ABD'nin süper güç olduğuna ve uluslararası destek sağlayabileceğine inanıyorlar" ifadesini kullandı.
Akaryakıt ve diğer sevkiyatların teslim edilmesi sürecinde ilerleme kaydedildiğini ve Suudi liderliğindeki koalisyonun getirdiği kısıtlamaların kaldırıldığını vurgulayan Lenderking, ateşkesin bu yardımların geçişinin sağlanarak Yemen halkına ulaşmasına izin vereceğini belirtti. 
Lenderking, Husilerin uluslararası baskıya tepki verdiğini ve tüm tarafların bu baskıyı artırmaya katkıda bulunması gerektiğini belirterek, sahada gördüklerine göre Husilerin söyledikleriyle çeliştiğini, yardım dağıtımını engellediklerini, Suudi Arabistan'a ve Yemen’e yönelik saldırıları artırdklarını, sivilleri kaçırmak ve çocukları silahlandırmak gibi ihlallerine devam ettiklerini vurguladı. “Bunların hepsi endişelerimizi artırıyor ve ayrıca anlaşmalara bağlılık konusunda ciddi olmadıklarını gösteriyor. Bu konuları takip etmeye devam edeceğiz.”
Krizin sona ermesinde Suudi Arabistan’ın rolünün önemli olduğunu, Riyad'ın Husilerle görüşmeye açık olduğunu ve bunun en iyi kanıtının sunulan son girişim olduğunu vurgulayan Lenderking, “Riyad'ı Husi saldırılarına karşı kendisini savunmada desteklemeliyiz. Krallık olumlu bir rol sergiliyor. Ayrıca Husilerle iletişime açıklar ve oynadığım rolü destekliyorlar. Ancak malesef  Husiler ateşkese yanaşmıyor” ifadelerini kullandı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye Dışişleri Bakanlığı SDG'nin, kontrolü altındaki bölgelerde kurtuluş kutlamalarını engellemesine tepki gösterdi

Yerel halkın, devrik Cumhurbaşkanı Beşşar Esed döneminde eski bir güvenlik merkezi olduğunu söylediği Kamışlı'daki bir kafeterya (Reuters)
Yerel halkın, devrik Cumhurbaşkanı Beşşar Esed döneminde eski bir güvenlik merkezi olduğunu söylediği Kamışlı'daki bir kafeterya (Reuters)
TT
TT

Suriye Dışişleri Bakanlığı SDG'nin, kontrolü altındaki bölgelerde kurtuluş kutlamalarını engellemesine tepki gösterdi

Yerel halkın, devrik Cumhurbaşkanı Beşşar Esed döneminde eski bir güvenlik merkezi olduğunu söylediği Kamışlı'daki bir kafeterya (Reuters)
Yerel halkın, devrik Cumhurbaşkanı Beşşar Esed döneminde eski bir güvenlik merkezi olduğunu söylediği Kamışlı'daki bir kafeterya (Reuters)

Suriye Dışişleri Bakanlığı'nda Amerikan işlerinden sorumlu yetkili Kuteybe İdlibî, Suriyelilerin, Esed rejiminden kurtuluşunun ve devrilmesinin birinci yıl dönümü dolayısıyla kutlamalar yapmasını, kontrolü altındaki bölgelerde engelleyen Suriye Demokratik Güçleri’ne tepki gösterdi.

İdlibi, Suriyelilerin ulusal tarihlerinde önemli bir anı kutlamalarını engelleyen herhangi bir yapının, demokratik olduğunu veya halkı temsil ettiğini güvenilir bir şekilde iddia edemeyeceğini savundu. Meşru sevinç ifadesinden korkan bir yapı, onlar adına konuştuğunu iddia edemez; özgürlük bölünemez.

SDG cumartesi günü yayınladığı genelgeyle, "Saldırganlığı Caydırma " savaşının zaferinin ve Esad rejimi ile ona bağlı güvenlik ve askeri teşkilatının devrilmesinin birinci yıldönümü olan 7 ve 8 Aralık tarihlerinde zaferin yıldönümü dolayısıyla yapılacak toplantı ve kutlamaları yasakladı.

sdfgr
Suriye Demokratik Güçleri'nin, kontrolü altındaki Suriye bölgelerinde halk kutlamalarını yasaklama kararı

Suriye İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Nureddin el-Baba, SDG'nin rejimin devrilmesini anma kutlamalarını iptal etme kararını eleştirdi. Medya açıklamalarında, yasağın SDG'nin Suriye hükümetine karşı oynadığını iddia ettiği rolü, yani DEAŞ ile mücadeleyi yerine getirmedeki başarısızlığını gösterdiğini belirtti. Baba, SDG'nin "ülkenin kuzeydoğusundaki ulusal gruplardan endişe duyduğunu ve bu kutlamanın, adaletsiz yasalarına ve oradaki Suriyelilere yönelik sınırsız uygulamalarına karşı bir isyana dönüşebileceğinden korktuğunu" ifade etti.

Kararı, "İran ve PKK unsurlarının milisler içinde karar alma süreçlerindeki hakimiyetinin göstergesi" olarak nitelendirdi.

Aktivistler tarafından yayınlanan fotoğraflarda, SDG güçlerinin, kutlama yürüyüşlerini engellemek için Suriye'nin kuzeyindeki Rakka meydanlarına orta menzilli silahlar ve keskin nişancılar konuşlandırdığı görülüyor.

Suriye devriminin başlangıcında kurulan "Rakka Sessizce Katlediliyor" hesabı, SDG'nin dün Rakka ilinin batısındaki Tabka kentinde 13 çocuğu gözaltına aldığını bildirdi. Çocukların çoğu 15 yaş ve altındaydı ve gözaltına alma sebebinin şehir duvarlarına SDG karşıtı yazılar yazılması nedeniyle yapıldığı bildirildi. Hesapta, göz altıların SDG tarafından şehrin çeşitli mahallelerinde düzenlenen bir dizi baskınla eş zamanlı olarak yapıldığı belirtildi.

Aynı bağlamda, sosyal medyadaki Suriye hesapları, SDG'nin son saatlerde Suriye Cezire bölgesinin çeşitli yerlerinde, Haseke ve Kamışlı'da "Suriye hükümetine destek verdikleri ve yabancı kuruluşlarla iş yaptıkları" suçlamasıyla 17 kişiyi hedef alarak yaygın gözaltı operasyonları yürüttüğünü ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Moskova Esed sonrası Suriye’de kaybetti mi? Rusya’nın Suriye’deki yeni oyun planı nasıl olacak?

Putin ve Esed, Aralık 2017'de Lazkiye yakınlarındaki Hmeymim Hava Üssü’nde düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (AFP)
Putin ve Esed, Aralık 2017'de Lazkiye yakınlarındaki Hmeymim Hava Üssü’nde düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (AFP)
TT
TT

Moskova Esed sonrası Suriye’de kaybetti mi? Rusya’nın Suriye’deki yeni oyun planı nasıl olacak?

Putin ve Esed, Aralık 2017'de Lazkiye yakınlarındaki Hmeymim Hava Üssü’nde düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (AFP)
Putin ve Esed, Aralık 2017'de Lazkiye yakınlarındaki Hmeymim Hava Üssü’nde düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (AFP)

Suriye’de 8 Aralık sabahı yaşanan büyük dönüşümün hemen ardından, özellikle Batı’da Rusya’nın son on yılda ülke içinde elde ettiği kazanımları zayıflatacak ağır bir darbeyle karşı karşıya kaldığı yönünde yorumlar hızla çoğaldı. Analizlerde, Rusya’nın doğrudan askeri müdahalesiyle inşa ettiği etki alanının çökmeye başladığı ve bunun Moskova için ciddi sonuçlar doğurabileceği vurgulandı.

Değerlendirmeler; siyasi, askeri ve ekonomik birçok boyutu içerirken, bazı çevreler Rusya’nın Suriye projesinin ‘yenilgiyle sonuçlandığını’ öne sürerek olası etkilerini tartışmaya açtı.

Ekonomik açıdan bakıldığında, Rus yatırımlarının Suriye’de çok büyük bir ağırlığı bulunmuyor. Ülke uzun yıllar Kremlin’in önemli bir müttefiki olsa da hiçbir zaman Moskova için öncelikli bir yatırım merkezi olmadı. Sovyetler Birliği döneminden başlayarak Rusya’nın enerji gibi bazı sektörlerde altyapı katkısı bulunsa da bu yatırımlar sınırlı kaldı.

Siyasi açıdan ise Suriye’deki hızlı gelişmeler, Rusya’nın Ortadoğu’daki müttefikleriyle kurduğu ilişkiler modelinin zayıf noktalarını açığa çıkardı. Bu durum, Rusya'nın müttefiki İran'ın ağır darbeler alması ve Moskova'nın “Onu asla yalnız bırakmayacağız” demesine rağmen Beşşar Esed’den hızla vazgeçmek zorunda kalmasıyla ortaya çıkan kafa karışıklığı ve çaresizlikle sınırlı değil.

sdfvgrt
Hmeymim kasabasında Esed destekçilerine ait hasarlı bir askeri aracın yanında duran Suriye güvenlik güçleri (AFP)

Bu çerçevede Rusya’nın, Suriye projesinin başarısız olduğu değerlendiriliyor. Bu durum, Kremlin’in yıllardır Suriye’deki başarılarını ‘NATO’nun girdiği her yerde başarısız olduğu’ söylemiyle karşılaştırarak övünmesi açısından da ayrı bir önem taşıyor. 8 Aralık 2024 sabahı, Moskova’nın Suriye’ye sunduğu çözüm modelinin tıkandığı ve büyük bir yenilgiyle sonuçlandığı yönündeki kanaat pekişti.

Diğer yandan Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ve Dışişleri Bakanı Esad Hasan eş-Şeybani’nin daha sonra yaptığı açıklamalar, Halep sürecinden sonraki askeri çözüm aşamasının en kritik bölümünün, Rusya’nın tarafsızlığını güvence altına almak amacıyla Moskova ile koordineli biçimde yürütüldüğünü ortaya koydu.

Esed'i terk etmek

Ukrayna’daki çatışmaya ağırlık veren ve Suriye’de riskleri azaltmaya yönelik planlarında Beşşar Esed’in oyalamasından defalarca rahatsızlığını dile getiren Moskova’nın, kritik bir anda Esed’i artık ‘yük’ olarak görerek sahneden çekilmesine karar verdiği anlaşılıyor. Bu tercihte, muhalefetin Şam’a ilerleyişi sırasında verdiği ve Dışişleri Bakanı Şeybani’nin açıkladığı ‘Esed’in gitmesinin Rusya’nın Suriye’den çıkması anlamına gelmediği’ yönündeki güvencelerin etkili olduğu belirtiliyor.

Bu durum, Rusya’nın Esed’i hızlı şekilde devre dışı bırakırken ona kişisel güvenceler vermesini, rejim güçlerinden çatışmaya girmemelerini ve silah bırakmalarını istemesini açıklıyor. Aynı zamanda yeni Suriye yönetiminin Rus üslerini ve askerlerini koruma taahhüdünde bulunması, Moskova’nın ilişkileri yeniden düzenlemesine ve kayıplarını asgariye indirmesine zemin hazırladı.

Askeri boyutta ise Rusya, Suriye’deki varlığını güvenceye almak amacıyla hem açık hem de kapalı kanallarda tartışmalar yürütüyor. Tartışmalar, özellikle Hmeymim ve Tartus üslerindeki konumun güçlendirilmesine ve Suriye’deki değişimlerden sonra Rusya’nın askeri merkezine dönüşen Kamışlı Havalimanı üzerindeki etkinliğin pekiştirilmesine odaklanıyor.

Ayrıca Rusya ile Suriye arasında, yeniden devriye faaliyetlerinin başlatılması için çeşitli bölgeler üzerinde yoğun görüşmeler yapıldığı biliniyor. Özellikle güneyde, İsrail’in sınıra yönelik operasyonlarını frenlemek amacıyla Rusya’nın yeniden arabuluculuk rolü üstlenmesi ve iki taraf için karşılıklı güvence mekanizmaları geliştirilmesi hedefleniyor. Bu çabalar, geçmişte Suriye’de uygulanan Rusya-İsrail koordinasyon modelinin yeni koşullara uyarlanmış bir versiyonu olarak değerlendiriliyor.

fgthy
Suriye'nin güneyinde ilerleyen bir Rus devriyesi (Arşiv)

İki ay önce Kamışlı’da Rusya ile Suriye makamlarının koordinasyonunda gerçekleştirilen ortak devriye, Moskova’nın ülkenin kuzeydoğusunda gerginliği azaltmada rol oynayabileceğine işaret etti. Bu adımın, hem Türkiye ile hem de bölgede sınırlı askeri varlığını sürdüren ABD ile uyumlu bir çerçevede gerçekleştiği değerlendiriliyor.

Rusya’nın kuzeydoğu ve güney bölgelerinde üstlenebileceği bu yeni faaliyet alanı, Şam’ın orduyu yeniden yapılandırma ve silahlandırma konusunda yardım talep ettiğine ilişkin yoğun raporlarla birlikte, taraflar arasında ilişkilerin yeniden düzenlenmesine yönelik pratik bir zemin oluşturuyor. Bu süreç, Moskova’nın Akdeniz’deki askeri varlığını korumasını güvence altına almayı hedefliyor. Rus tarafı için özel önem taşıyan bu varlığın kapsamı ve süresine ilişkin önceki anlaşmaların her iki tarafın çıkarlarına uygun biçimde revize edilmesi de gündemde.

Bu genel çerçeve belirginleşirken, Rusya’nın Suriye’de jeopolitik ya da askeri bir yenilgiye uğradığı yönündeki tahminlerin giderek zayıfladığı görülüyor.

Askeri kayıplar ve kazanımlar

Doğrudan askeri kayıplara ilişkin değerlendirmeler, Moskova’nın sahadan ‘hesaba değer’ bir kazançla çıktığını gösteren bir başka boyutu ortaya koyuyor. Resmi veriler ve Suriyeli kaynakların yaptığı bağımsız tespitlere göre, Rusya’nın son on yılda dünyanın en kanlı çatışmalarından birine sahne olan Suriye’deki askeri kayıpları son derece sınırlı kaldı. Çeşitli tahminler, toplam kaybın birkaç yüz asker ile onlarca tank, zırhlı araç ve bazı helikopterlerle sınırlı olduğunu ortaya koyuyor. Moskova, geleneksel olarak bu tür kayıpları resmen açıklamasa da, Rusya’daki bazı sivil kurumlar ve muhalif çevreler tarafından yayımlanan veriler de kayıpların büyük boyutlara ulaşmadığını doğruluyor. Kıyaslamak gerekirse, yalnızca 5 gün süren 2008 Gürcistan Savaşı, Rusya için çok daha ağır teçhizat kayıplarıyla sonuçlanmıştı. Yıllar önce yayımlanan bir rapor, kesin Rus zaferiyle sonuçlanan o savaşta dahi Rus ordusunun ciddi sürprizlerle karşılaştığını aktarıyordu. Rapora göre, nispeten eski bir Gürcü hava savunma sistemi, merkezi bir savunma ağı bulunmamasına rağmen, dokuz modern Su-25 savaş uçağını düşürmeyi başarmıştı. Bu durum, Rus pilotlarının yetersiz eğitimine ve bakım-hazırlık süreçlerindeki aksaklıklara işaret ediyordu. Zafiyetler bununla da sınırlı kalmadı. Gürcü güçleri bir Rus tank konvoyuna da zarar verebildi; bu ise istihbarat kapasitesindeki eksikliklerin altını çizdi. Genel olarak savaş, operasyon yönetimi, silah sistemlerinin performansı ve genel askeri etkinlik bakımından ciddi açıklar ortaya koymuş, Rusya’nın devasa savunma bütçeleri düşünüldüğünde büyük bir şok etkisi yaratmıştı.

Suriye tecrübe sahası

Suriye savaşı, Rus ordusunun sahadaki kapasitesini ilk kez bu denli kapsamlı ve doğrudan test etme imkânı sundu. Bu noktada, ordunun modernizasyon programını yöneten eski Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun 2018’de yaptığı açıklama dikkat çekiciydi. Şoygu, Suriye’deki doğrudan müdahalenin başlamasından üç yıl sonra ve aktif operasyonların büyük ölçüde tamamlanmasının ardından, Rusya’nın savaş boyunca 350’den fazla modern silah sistemini sahada test ettiğini duyurdu. Ayrıca Suriye operasyonu sayesinde saldırı helikopterlerinin silahlandırılması, erken uyarı sistemleri ve radarlar dâhil birçok alanda kritik hataların giderildiğini vurguladı.

sdfrgt
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 12 Aralık 2017'de Suriye'deki Hmeymim Hava Üssü’nü ziyaret etti. (Getty Images)

Hava-hava silahlarının geliştirilmesine ilişkin değerlendirmesinde ise Şoygu, özellikle helikopter ve diğer hava unsurlarının korunması için, menzili kara konuşlu savunma sistemlerini aşan yeni mühimmata ihtiyaç duyduklarını belirtti. Şoygu, “Bugün elimizde bu tür silahlar var; bu, tamamen Suriye operasyonu sayesinde mümkün oldu” dedi. Benzer şekilde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de birçok kez, gerçek çatışma koşullarında yapılan bu testlerin, Rusya’ya tatbikat alanlarında sağlanamayacak ölçekte benzersiz bir deneyim kazandırdığını ifade etti. Temmuz 2020’de Rusya’nın RIA Novosti haber ajansı tarafından yayımlanan kapsamlı bir rapor da bu değerlendirmeleri doğruladı. Rapora göre Moskova, Suriye’de ilk kez Kalibr tipi denizden fırlatılan seyir füzelerinin gerçek operasyonel kullanımını gerçekleştirdi. Şarku’l Avsat’ın RIA Novosti’den aktardığına göre o tarihten itibaren Rus donanması -denizaltılar dahil- seyir füzelerini düzenli olarak kullandı. Bu deneyimler, Suriye’nin Rusya için yalnızca bir dış politika müdahalesi değil, aynı zamanda ordunun modernizasyonu ve silah teknolojilerinin gerçek savaş ortamında doğrulanması açısından da stratejik bir laboratuvar işlevi gördüğünü ortaya koyuyor.

Rus haber ajansları, Rus Hava-Uzay Kuvvetleri envanterindeki neredeyse tüm uçak türlerinin Suriye savaşında görev aldığını bildirdi. Rusya, eski nesil taktik bombardıman uçakları ile taarruz helikopterlerinin yanı sıra, stratejik bombardıman uçaklarının kabiliyetlerini de sahada ilk kez bu ölçekte test etti.

Ayrıca Suriye, Rus ordusunun İsrail lisansı altında üretilen insansız hava araçlarını (İHA) geniş çapta kullandığı ilk savaş alanı oldu. Bu İHA’lar hem bombardıman görevlerinde, hem füze isabetlerinin tespitinde, hem de topçu atışlarının yönlendirilmesinde kritik rol oynadı.

Modern tank modelleri ile daha önce gerçek savaşta test edilmemiş olan Pantsir ve İskender tipi füze sistemleri de ilk kez Suriye’de kapsamlı biçimde denenmiş oldu. Moskova, bu sistemlerin bazı versiyonlarını Kaliningrad’da Avrupa sınırına yakın konuşlandırmış olsa da, fiilen savaş koşullarında kullanılmaları Suriye’de gerçekleşti.

Uzmanlar, Rusya’nın Suriye’deki askeri katılımının, ülkenin savunma sanayiini, üretim kapasitesini ve ordunun genel savaş hazırlığını yeniden inşa etmede belirleyici rol oynadığını belirtiyor. Bu tecrübenin, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’da başlattığı operasyon için önceki dönemlere kıyasla çok daha yüksek hazırlık seviyesine ulaşmasında etkili olduğu değerlendiriliyor.

ARAP DÜNYASI

SDG lideri, Suriye hükümetiyle 10 Mart'ta varılan mutabakata bağlılığını teyit etti

SDG Lideri Mazlum Abdi (Reuters)
SDG Lideri Mazlum Abdi (Reuters)
TT
TT

SDG lideri, Suriye hükümetiyle 10 Mart'ta varılan mutabakata bağlılığını teyit etti

SDG Lideri Mazlum Abdi (Reuters)
SDG Lideri Mazlum Abdi (Reuters)

Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Lideri Mazlum Abdi, dün yaptığı açıklamada, güçlerin 10 Mart anlaşmasına olan bağlılığını teyit ederek, bu anlaşmanın özgürlük, adalet ve eşitlikten yararlanan demokratik, ademi merkeziyetçi bir Suriye devleti inşa etmenin temeli olduğunu belirtti.

Esed rejiminin devrilmesinin yıldönümünde X platformunda açıklamada bulunan Abdi, mevcut sürecin herkese ortak bir sorumluluk yüklediğini ve Suriye halkının çıkarlarını her şeyin üstünde tuttuğunu ifade etti.

Abdi “Mevcut durum, herkese ortak bir ulusal sorumluluk ve Suriyelilerin çıkarlarını her şeyin üstünde tutan kapsamlı bir diyalog yüklemektedir. Halkın iradesiyle, özgürlük, adalet ve eşitlik değerleriyle güçlendirilmiş, demokratik ve ademi merkeziyetçi bir Suriye inşa etmenin temeli olarak 10 Mart Anlaşması'na olan sarsılmaz bağlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz" dedi.

SDG, geçen ay kendilerine bağlı bir askeri komitenin, Suriye hükümetinden bir heyeti, Suriye'nin kuzeyindeki Rakka iline bağlı Tabka kentinde kabul ettiğini bildirmişti.

SDG, yaptığı açıklamada, son dönemde farklı yerlerde tutuklanan Suriye hükümet güçlerine bağlı bazı tutukluları "iyi niyet göstergesi" olarak teslim ettiğini doğruladı.