Bakan Menguş’un Türk güçlerinin ülkeden çıkması talebi Libya’daki Müslüman Kardeşleri kızdırdı

Libya’da dün Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş’un Türk askerleri de dahil olmak üzere tüm yabancı güçlerin ülkeyi terk etmesi gerektiğine dair açıklamasının ardından başlayan tartışma, UBH’yi destekleyen taraflar arasında bariz bir bölünmeye sebep oldu.
Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri, Dışişleri Bakanı Menguş’un açıklamalarını eleştirdi. Mişri yaptığı açıklamada, UBH’nin daha önce imzalanan anlaşmaları iptal etme veya değiştirme yetkisine sahip olmadığını söyledi. Libya Devlet Yüksek Konseyi’nin diğer ülkelerle daha önce imzalanan tüm anlaşmalara bağlı olduğunu vurgulayan Mişri, “Türk devleti ile imzalanan ‘Askeri ve Güvenlik İşbirliği Mutabakat Muhtırası ve Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası’ her iki anlaşmaya da bağlıyız” dedi.
Mişri, Libya’da paralı askerlerin varlığının kesinlikle kabul edilemez olduğunu söyledikten sonra herkesin paralı askerler ile yapılan anlaşmalar çerçevesinde ülkede bulunan askeri güçlerin varlığı arasındaki farkı anlamaları gerektiğinin altını çizdi. Bunun yanı sıra Mişri, Abdulhamid Dibeybe hükümetini, Libya Siyasi Diyalog Forumu (LSDF) tarafından belirlenen siyasi sürece yönelik yol haritasına tam anlamıyla saygı göstermeye ve uymaya çağırdı.
Libya Dışişleri Bakanı Menguş’un geçtiğimiz Cuma günü İtalya Parlamentosunun alt kanadı Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonunda İtalyan vekillerle bir araya geldiği toplantıda, Türk askerleri de dahil tüm yabancı güçlerin, uluslararası anlaşmaların sonuçları çerçevesinde ülkeden çekilmesine ilişkin açıklamasının Türkiye yanlısı taraflar arasında öfkeye neden olmasının ardından karşılıklı olarak basın üzerinden yapılan açıklamaların tonu yükseldi. Menguş söz konusu açıklamasında, “Türkiye ve diğer devletlerle çıkış diyalogu başlattık. Hedefimizde kararlıyız. Bu ülkelerden bizimle iş birliği yapmalarını ve tüm yabancı güçleri Libya topraklarından çıkarmalarını istiyoruz. Bu mesele tartışmaya kapalı olan ulusal egemenliğimiz için öncelikli bir konudur. Bunun bir günde gerçekleşmeyeceğini biliyoruz. Bu hedefe ancak müzakereler sonucu varılacaktır” ifadelerini kullandı.
Dışişleri Bakanı Menguş’un Ofisi tarafından yapılan resmi açıklamaya göre Menguş İtalya Temsilciler Meclisi’nde yaptığı konuşmada şunları söyledi:
“Ülkemin maruz kaldığı birbirini izleyen krizlerin Libya’nın egemen kararının bağımsızlığını garanti altına alacak, güçlendirecek ve Libya ulusal iradesini her türlü olumsuz dış müdahaleden kurtaracak şekilde çözümlerinde ülkenizden daha büyük bir rol bekliyoruz. Tüm yabancı güçleri ülkeden çıkarmamıza ve paralı askerleri kovmamıza yardım edin.”
Ancak Libya Dışişleri Bakanlığı’ndan daha sonra yapılan bir açıklama Menguş’un İtalya Temsilciler Meclisi’ndeki bu net açıklamalarından geri adım attı. Açıklamada, UBH’nin Libya dosyasına ilişkin tüm uluslararası bildiriler ve çıktılar çerçevesinde, istisnasız veya sınırlama olmaksızın Libya topraklarındaki tüm paralı askerlere karşı tutarlı ve bir net tutum sergilediği vurgulandı. Dışişleri Bakanlığı’nın yasanın ve geçerli uluslararası sözleşmelerin öngördüğü gibi çalıştığının altı çizilen açıklamada, bazı medya kuruluşlarının Dışişleri Bakanı Menguş'tan aktardığı ifadelerin tam olarak doğruyu yansıtmadığı belirtildi.
Öte yandan Libya’da Müslüman Kardeşler'in (İhvan) siyasi kolu olan Adalet ve İnşaat Partisi’nden (JCP), Bakan Menguş’un Türk güçlerinin ülkeden çekilmesi çağrısına eleştiri geldi. Parti açıklamasında, Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerlerin, ülkedeki varlığı devam ederken ve Libya Ulusal Ordusu (LUO) lideri Mareşal Halife Hafter'e silah sevkiyatının yapıldığını belirten uluslararası raporlar yayınlanırken Menguş’un açıklamalarının şaşırtıcı olduğu kaydedildi.
Bakan Menguş’a yönelik eleştiriler, Müslüman Kardeşler'e bağlı tarafların açıklamalarıyla sınırlı değildi. Ülkenin batısındaki Misrata'daki bazı silahlı milis grupları da dijital medya platformları ve sosyal medya aracılığıyla Menguş’a yönelik tehdit içeren açıklamalarda bulundular.
Mısır Dışişleri Bakanı Şükri, Menguş’la görüştü
Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şükri, dün Menguş ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Hafız tarafından yapılan açıklamada, Şukri-Menguş görüşmesinde, iki kardeş ülke arasındaki ilişkileri güçlendirme yollarına değinildiği, Libya'daki son gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunulduğu ve Libya'nın istikrarını ve refahını ve kardeş halkının refahını garanti edecek şekilde LSDF sonuçlarını ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Libya ile ilgili kararını tam olarak uygulama çabalarının ele alındığı belirtildi. Hafız’ın açıklamasına göre Mısır Dışişleri Bakanı Şukri, Libyalı mevkidaşını, iki ülke arasındaki köklü ilişkiler ışığında ve Libya'da istikrarın temellerinin güçlendirilmesine yönelik devam eden istişareler ve koordinasyon çerçevesinde en yakın fırsatta Mısır'ı ziyaret etmeye davet etti.
Diğer yandan LUO ve UBH’ye bağlı güçlerin temsilcilerinin yer aldığı 5+5 Ortak Askeri Komite, bugün Sirte'deki daimi karargahında toplantılarına devam edecek.
UBH’ye bağlı Libya Haber Ajansı’nın haberine göre BM Libya Destek Misyonu’ndan (UNSMIL) bir temsilcinin katılımıyla gerçekleşecek toplantıda, daha önceki toplantılarda ele alınan kalıcı ateşkesin uygulanmasına ilişkin mekanizmaya dair kararlaştırılan hususlar, Sirte ile Misrata arasındaki sahil yolunun açılması, yabancı paralı askerlerin Libya topraklarından sınır dışı edilmesine hazırlık için güvenlik birimlerinin ve polis alt komitelerinin çalışmalarının yanı sıra mayınların ve savaş kalıntılarının temizlenmesine ilişkin raporlar tartışılacak.
Bir başka gelişmede UBH güçlerine bağlı Sirte-Cufra Ortak Operasyon Dairesi komutanı Tuğgeneral İbrahim Ahmed Beytulmal, Sirte ve Cufra’da halen savaş uçakları tarafından desteklenen paralı askerlerin hareketliliğinin izlendiğini, paralı askerler gidene kadar sahil yolunun açılmayacağını ve Hafter güçlerinin LUO merkez karargâhına atıfta bulunarak ülkenin doğusundaki er-Recme’ye döneceğini vurguladı.
UBH'ye bağlı güçler tarafından yürütülen Burkan al-Gadab (Öfke Volkanı) Operasyonu Basın Odası tarafından aktarılan açıklamalarında Beytulmal, Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve Başbakan Abdulhamid Dibeybe’nin, Misrata'ya yaptıkları ziyaret sırasında sahil yolunun açılmasını talep etmediklerini belirterek, ‘Libyalıların öldürülmesine karışanlar dışında askeri birliklerin birleştirilmesinden’ söz ettiklerini kaydetti.

Trablus merkezli Libya hükümeti 30 Haziran’da, Rus Wagner grubu tarafından kullanılan bir üsse yapılan insansız hava aracı (İHA) saldırılarıyla herhangi bir ilgisi olmadığını açıkladı.

İsminin açıklanmasını istemeyen bir ordu kaynağı AFP’ye yaptığı açıklamada, perşembe akşamı Bingazi’nin 150 km güneydoğusunda bulunan el-Haruba Hava Üssü’nün İHA’lar tarafından gerçekleştirilen, ‘amacı bilinmeyen’ saldırılarla hedef alındığını belirtti. Söz konusu üste, Wagner grubunun unsurları yer alıyor. Haber siteleri, saldırının, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından tanınan ve doğu Libya makamlarının meşruiyetini sorguladığı Trablus hükümetinin silahlı kuvvetlerinden kaynaklandığını belirtti.

Özel ‘el-Masar’ kanalının haberine göre Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı Savunma Bakanlığı, geçen cuma yaptığı açıklamada “Uçağımızın Libya’nın doğusundaki bir üsse düzenlediği saldırılara ilişkin yayınlananlar bizi şaşırttı” diyerek, Ekim 2020’de imzalanan ateşkese saygı duyduklarını vurguladı.

Diğer yandan Libya merkezli ‘Address’ gazetesinin haberine göre ise Batı Libya’daki Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed el-Haddad, “Birimlerimizden hiçbiri doğu bölgesindeki herhangi bir alanı hedef almadı” diyerek, benzer bilgilerin Libyalı kardeşler arasında savaşı ateşlemeyi ve Libya’yı bölgesel bir çatışmaya sokmayı’ amaçladığına dikkat çekti.

Libya 2011’den, Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesinden bu yana büyük bir siyasi krize tanık oluyor. Nisan 2019 ile Haziran 2020 arasında Libya’nın doğusundaki en güçlü isim olan Halife Hafter, Trablus’un kontrolünü ele geçirmek için başarısız bir askeri girişimde Çadlı, Sudanlı, Nijeryalı ve Suriyeli savaşçıların yanı sıra Wagner grubundan savaşçıları kullandı. Bu başarısızlığı Ekim 2020’de, batı ve doğu kamplarının her birinden beş subaydan oluşmuş bir askeri komite tarafından gözlemlenen bir ateşkes anlaşmasının ilanı izledi.

O günden bu yana bir kısmı Rus ordusuyla birlikte savaşmak için Mali veya Ukrayna’ya gittikten sonra Libya’nın doğusundaki yüzlerce Wagner savaşçısı, başta petrol limanı bölgesinde olmak üzere güneyde aktifti.

Mareşal Halife Hafter (Ulusal Ordu)

Libya Parlamentosu üyesi Muhammed Amer el-Abani, geçen pazartesi günü yapılan parlamento oturumunu ‘yasa dışı’ olarak niteledi.

Abani, Arap Dünyası Haber Ajansı’na (ANA) yaptığı açıklamada, Temsilciler Meclisi’nin, geçen pazartesi günü üyelerinin çoğunu davet etmeden bir toplantı düzenlemesinin ‘meşruiyet dışında ve anayasal sisteme aykırı’ olduğunu dile getirdi. Temsilciler Meclisi Sözcüsü Abdullah Bileyhik, meclisin, ikinci başkan yardımcısı Musbah Duma başkanlığında resmi bir kapalı oturum düzenlediğini açıkladığına dikkat çekti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre toplantıda konsey, 2023 tarihli ve 05 sayılı kanun uyarınca Anayasa Mahkemesi başkanı ve üyelerini seçmek için oybirliğiyle bir karar aldı.

Temsilciler Meclisi toplantısının öncesinde oturum düzenlendi. (Temsilciler Meclisi)

Muhammed Amer el-Abani konuya dair şunları söyledi:

Geçtiğimiz pazartesi günü meclis oturumunda yaşananlar ve bunun sonucunda alınan kararlar hukuka aykırıdır. Çünkü toplantı tarihini, yeter sayısını ve yerini belirlemede oturumun yapılma esaslarını dikkate almamaktadır. Bingazi’de Temsilciler Meclisi’nin yakında toplanacak istişare oturumu öncesinde verilen kararların iptalini talep etmek, son parlamento oturumuna karşı yapılan protesto çerçevesinde geliyor.

‘Libya Al Ahrar’ sitesinin haberine göre milletvekilleri tarafından yapılan bir açıklamada, oturumun ‘geçersiz olduğu ve yasama veya meclis kararı düzeyine çıkmadığı’ ifadelerine yer verilirken, oturumda yaşananlar ise ‘Temsilciler Meclisi’ni zayıflatma girişimi’ olarak nitelendirildi.

Temsilciler Meclisi’nin kapalı oturumunun yapılması amacı hakkında ise Libyalı milletvekilleri “Bazı kararlar alma arzusu nedeniyle üyeleri davet etmeden bir oturum düzenlemenin belirli bir amacı vardır. Tüm milletvekilleri oturuma katılmaya davet edilmiş olsaydı, bu kararlar alınamazdı” açıklamasında bulundular.

‘Libya Al Ahrar’ internet sitesinde ise yaklaşık 40 milletvekilinin, meclis oturumlarını boykot etmekle tehdit ettiği ve Kurban Bayramı’nın ardından Trablus’ta parlamentonun son kapalı oturumunu protesto etmek için bir istişare toplantısı düzenlendiği bildirildi.

Bakan Menguş’un Türk güçlerinin ülkeden çıkması talebi Libya’daki Müslüman Kardeşleri kızdırdı