35 yıl sonra nükleer felaket: Nesli tehlikede olan "Moğol atları" Çernobil'i yuva belledihttps://turkish.aawsat.com/home/article/2938566/35-y%C4%B1l-sonra-n%C3%BCkleer-felaket-nesli-tehlikede-olan-mo%C4%9Fol-atlar%C4%B1-%C3%A7ernobili-yuva
35 yıl sonra nükleer felaket: Nesli tehlikede olan "Moğol atları" Çernobil'i yuva belledi
Yasaklı bölgedeki biyoçeşitlilikte 30 seneyi aşkın sürede artış gözlemlendi (AFP)
İstanbul/Şarkul Avsat
TT
TT
35 yıl sonra nükleer felaket: Nesli tehlikede olan "Moğol atları" Çernobil'i yuva belledi
Yasaklı bölgedeki biyoçeşitlilikte 30 seneyi aşkın sürede artış gözlemlendi (AFP)
Çernobil nükleer santral felaketinden sonra yasaklı bölge ilan edilen alan, nesli tükenme tehlikesi altındaki atların evi oldu.
26 Nisan 1986'da Çernobil kentinde yaşanan nükleer reaktör patlaması, tarihin en yıkıcı çevre felaketlerinden biri olmuştu.
Dönemin Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna'nın başkenti Kiev'in 130 kilometre kuzeyindeki kent ve çevresinde facia sonrasında herkes tahliye edilmiş, alan "yasaklı bölge" olarak ilan edilmişti.
Ukraynalı yetkililer, bölgenin insanların yaşaması için 24 bin yıl boyunca uygun olmayacağını söylüyor.
Öte yandan bölge sığın geyikleri, kurtlar ve soyu tükenme tehlikesi altındaki Przewalski yaban atlarının yaşam alanına dönüştü.
Moğol atı olarak da bilinen Przewalski yaban atlarından 30 tanesi, 1998'deki bir araştırma kapsamında, facianın yaşandığı alanda nesli tükenen yaban atı türlerinden Tarpanlar yerine bölgeye getirilmişti.
Kısa süre sonra araştırma durdurulsa bile atlar bölgede kaldı ve şu anda sayıları yasaklı bölge içinde 150'ye ulaşırken, Belarus sınırının öteki tarafındaysa 60'ı buldu.
Çernobil doğa koruma biriminin başındaki Denys Vyshnevsky, "facianın paradoksal olarak biyoçeşitliliği korumak için eşsiz bir fırsat yarattığını" ifade etti.
Çernobil Radyasyon ve Ekolojik Biyosfer Rezervi'nden araştırmacı Sergiy Zhyla ise uygun koşullar altında Moğol atlarının sayısının 500'e kadar çıkabileceğini belirtti.
Koruma çalışmalarına katılan Prag Hayvanat Bahçesi'nden araştırmacılar, Przewalski yaban atlarının toplam sayısının dünyada 2 bin 700 civarına çıktığını söyledi.
Vyshnevsky, "Arazinin, insanların bölgeyi feci şekilde sömürmeden önceki halini yeniden yaratacağız" dedi.
İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldühttps://turkish.aawsat.com/ya%C5%9Fam/5161195-i%CC%87lk-kez-bir-antik-m%C4%B1s%C4%B1rl%C4%B1n%C4%B1n-tam-genomu-%C3%A7%C3%B6z%C3%BCld%C3%BC
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Bilim insanları ilk kez bir Antik Mısırlının tüm genomunu diziledi. Yaklaşık 4 bin 500 yıl önce yaşayan adamın kalıntıları, antik uygarlıktan gelen en eski genetik veriyi de sunuyor.
Uzmanlar, bölgenin sıcak iklimi DNA'nın kolayca bozunmasına yol açtığı için Antik Mısır'dan genetik kayıtlar bulmanın epey zorlu bir iş olduğunu söylüyor. Ayrıca bu toplumda yaygın olan mumyalama da yumuşak dokuları muhafaza etmesine karşın DNA'nın düzgün bir şekilde korunmasını engelliyor.
Bugüne kadar Antik Mısır'dan sadece üç kişinin genomunun bir kısmı dizilenmişti. Ayrıca bu kişiler uygarlığın daha geç dönemlerinde yaşamıştı.
Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmadaysa, bu örneklerden en az bin yıl daha önceye ait bir genom ilk kez tamamen dizilendi.
Kahire'nin güneyindeki Nuwayrat köyünde 1900'lerin başında bulunan kalıntılar, kayaya oyulmuş bir mezarın içine yerleştirilmiş bir çömlek kabın içindeydi.
Liverpool John Moores Üniversitesi'nden Dr. Adeline Morez Jacobs liderliğindeki araştırmacılar, 4 bin 500 ila 4 bin 800 yıl önce yaşamış kişinin kemiklerini inceledi. Ayrıca dişinden aldıkları örneklerle genomunu dizileyen ekip, Antik Mısırlı hakkında eşsiz bilgiler elde etti.
Adamın kalıntılarını içeren çömlek 1902'de keşfedilmişti (Garstang Arkeoloji Müzesi/Liverpool Üniversitesi)
İlk piramitler inşa edilirken yaşayan kişinin kalıntıları, 44-64 yaşında ölen bir erkek olduğuna işaret ediyor. Makalenin yazarlarından Joel Irish, MÖ 2855 ila 2570'de hayatını kaybeden adam hakkında "Öldüğünde muhtemelen 60'lı yaşlarındaydı, ki bu o dönem için inanılmaz derecede ileri bir yaş" diyor.
Bilim insanları kişinin genetik materyalinin yüzde 80'inin beklendiği gibi Kuzey Afrika kökenine sahip olduğunu tespit etti. Ancak yüzde 20'si, Batı Asya ve Mezopotamya bölgesindeki insanlara dayanıyordu.
Araştırmacılar Antik Mısır ve Mezopotamya halkları arasında bir ilişki olduğunu uzun zamandır düşünüyordu. Arkeolojik bulgular bu etkileşime güçlü kanıtlar sunsa da bugüne kadar genetik bir veri elde edilememişti.
Harvard Üniversitesi'nden Iosif Lazaridis, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Bu örnek bize, bu kadar erken bir tarihte Mısır'da çoğunlukla Kuzey Afrikalı soyundan gelen ancak Mezopotamya'dan da bir miktar soy katkısı olan insanlar olduğunu söylüyor" diyor:
Bu coğrafi açıdan mükemmel derecede mantıklı.
Araştırmacılar bulunan kemiklerde artrit ve osteoporoz belirtilerinin yanı sıra yaşamının büyük bölümünde aşağı baktığını ve öne doğru eğildiğini gösteren işaretler tespit etti. Ayrıca kollarını uzun süre önünde tuttuğunu, ağır malzemeler taşıdığını ve sert yüzeylere oturduğunu gösteren bulgulara rastlandı.
Ekip bu verilere dayanarak bu kişinin ağır işçilik yaptığı ve muhtemelen çömlekçi olduğu sonucuna vardı. Irish çömlekçi çarkının da Mısır'a bu dönemde geldiğini söyleyerek ekliyor:
Öte yandan bir çömlekçiye genellikle böyle üst sınıf bir cenaze töreni düzenlenmez. Belki de olağanüstü yetenekli ya da başarılı olduğu için sosyal statüsü yükselmişti.
Bilim insanları Antik Mısır ve Mezopotamya ilişkisine ışık tutan yeni çalışmanın sadece tek bir genom örneğine dayandığına ve daha fazla kanıt bulmayı beklediklerine değiniyor. Bu sayede iki bölgede yakın zamanda ortaya çıkan yazının kökenlerini ve farklı toplumlar arasındaki göçleri daha iyi anlamayı umuyorlar.
Makalenin ortak yazarı Dr. Linus Girdland-Flink "Bu, insan genetik varyasyonu bulmacasının sadece bir parçası: Bugüne kadar yaşamış her insan ve onların genomu bu bulmacanın benzersiz bir parçasını oluşturuyor" diyerek ekliyor:
Hiçbir zaman herkesin genomunu dizileyemeyeceğiz ancak insanlık tarihinde bugün kim olduğumuzu şekillendiren önemli olayları doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak için dünyanın dört bir yanından yeterince çeşitli örnek toplamayı umuyoruz.
