Kamışlı’da ‘şartlı’ daimi ateşkes ilan edildi

Kamışlı’da Rusya ve SDG’nin gözetiminde ‘şartlı’ daimi ateşkes ilan edildi. Tay Mahallesi sakinleri evlerine geri döndü.

Kamışlı’da geçtiğimiz günlerde Suriye rejim destekli Ulusal Savunma Güçleri ile Kürt savaşçılar arasında çatışmaların yaşandığı sırada (North Press Agency)
Kamışlı’da geçtiğimiz günlerde Suriye rejim destekli Ulusal Savunma Güçleri ile Kürt savaşçılar arasında çatışmaların yaşandığı sırada (North Press Agency)
TT

Kamışlı’da ‘şartlı’ daimi ateşkes ilan edildi

Kamışlı’da geçtiğimiz günlerde Suriye rejim destekli Ulusal Savunma Güçleri ile Kürt savaşçılar arasında çatışmaların yaşandığı sırada (North Press Agency)
Kamışlı’da geçtiğimiz günlerde Suriye rejim destekli Ulusal Savunma Güçleri ile Kürt savaşçılar arasında çatışmaların yaşandığı sırada (North Press Agency)

Suriye’nin Kamışlı kentinde bir süredir çatışan İç Güvenlik Güçleri (Asayiş) ile rejime bağlı Ulusal Savunma güçleri arasında dün Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ve Rusya’nın gözetiminde, Ulusal Savunma’nın ateşkese yönelik herhangi bir ihlalde bulunmayacağına bağlı kalması şartıyla daimi ateşkes ilan edildi.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin (SOHR) Asayiş’in, son günlerde yaşanan gerginlik sebebiyle evlerini terk eden Tay Mahallesi sakinlerine bugünden (pazartesi) itibaren evlerine dönme çağrısında bulunarak, mahalleye girebilmeleri ve mülkiyetlerinin güvende olduğunu teyit etmeleri için güvenlik noktalarına başvurmalarını talep ettiğini bildirdi.
İki taraf arasındaki müzakere görüşmelerine Rus ordusundan subaylar, rejim ordusu komutanları ve Asayiş yetkilileri katıldı. Özerk Yönetime bağlı Asayiş ile Suriye rejiminin desteklediği Ulusal Savunma milisleri arasında ilan edilen gayri resmi ateşkes, Kamışlı kentinin güneydoğusunda Suriye rejimini destekleyen bölgede 4 gündür devam eden çatışmalara son verdi. Bu süre zarfında askeri olarak ikiye bölünen, kanlı çatışmaların yaşandığı ve savaşın eşiğine gelen kentte kırılgan bir insani ateşkes ilan edildi. Çatışan taraflar arasındaki müzakerelere katılan bölgenin tanınmış isimlerinden Dr. Ferid Sadun, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, maddeleri tartışılan anlaşma doğrultusunda, Kürt Asayiş güçlerinin Tay Mahallesi’nden çekilmesi karşılığında Ulusal Savunma unsurlarının tamamının mahalleden nihai olarak ayrılacağını ve rejime bağlı sivil polislerin mahalleye konuşlanacağını belirtti. Anlaşma uyarınca tarafların anlaşmanın maddelerine uyup uymadığını denetlemek amacıyla Rus bir askeri noktanın kurulacağını belirten Sadun, “Grupları daimi ve kapsamlı bir anlaşmaya varma konusunda ikna etme çabası kapsamında Rus ordusundan subayların katılımıyla ilgili taraflar arasında toplantılar yapılıyor. Günlerdir süren ve açık toplantılardaydık” ifadelerini kullandı.
Anlaşma uyarınca taraflar arasında ateşkes yapılması, askeri tezahürlerin ortadan kaldırılması, Suriye rejim polisi ile ordusunun temas hatlarına konuşlandırılması ve siviller ile mahalle sakinlerinin mülkiyetlerine dönmesine izin verilmesi gerekiyor.
Sahada ise Rus askeri polisler, Asayiş güçleri ve Suriye ordusu subayları dün sabah saatlerinden itibaren Tay Caddesi’nde ortak devriye faaliyeti gerçekleştirdi. Devriyeler sırasında çatışan tarafları birbirinden ayıran temas bölgeleri ile Asayiş güçlerinin ilerleme kaydettiği noktalarda denetlemeler yapıldı. Devriyelere Rus zırhlı araçların yanı sıra Abbas Allavi Okulu ve mahalle merkezindeki su deposunun yakınlarında alçak uçuş gerçekleştiren helikopterler de katıldı.
Yerel Kuzey Haber Ajansı (North Press Agency) Ulusal Savunma milislerine ait takviyelerin bölgeye ulaştığını belirterek, Kamışlı’da rejime bağlı Askeri Güvenlik Şubesi unsurlarının şehrin güneyindeki Tartab Alayı’nın son hareketliliğine katıldığını ve geçen hafta şiddetli çatışmalara sahne olan mahallenin merkezindeki El-Makasım bölgesi ile su deposu çevresindeki pozisyonunu güçlendirdiğini aktardı. Kamışlı kent merkezinde rejimin desteklediği güvenlik güçlerinin kontrol ettiği ve “Güvenlik Karesi” olarak bilinen bölgeye askeri araçların eşliğinde yoğun bir şekilde silah ve savaşçı takviyelerinin yapılması dikkati çekti.
Kamışlı’nın güneydoğusunda bulunan ve idari açıdan Kamışlı Havalimanı ile bağlantısı olan Tay ve Halku caddeleri Suriye’nin yerel aktörleri arasında şiddetli çatışmalara tanık oldu. Asayiş’in dün sosyal medya hesaplarından yayınladığı video ve fotoğraflarda, Asayiş unsurlarının Tay Caddesi’nde gezdikleri ve çevredeki apartmanlar ile okul binalarına bayraklarını astığı görülüyor. Nitekim bu gelişme, Asayiş’in perşembe akşamı Tay Mahallesi’nin ana kavşağına oldukça yaklaşması ve Tay’ın komşu mahallesi Halku ile Kamışlı Havalimanı arasındaki bölgelerde kontrolü tamamen ele geçirmesinin ardından geldi. Ulusal Savunma unsurlarının Halku Mahallesi’ndeki yol ayrımı yakınlarındaki Asayiş güçlerine saldırması üzerine iki taraf arasında çatışmalar meydana geldi. Asayiş’in önde gelen bir yetkilisi, Asayiş güçlerinin saldırıyı püskürttüğünü, iki taraf arasında çatışmaların yaşandığını ve saldıran milislerin saflarında ölü ve yaralıların olduğunu bildirdi.
Demokratik Suriye Meclisi (DSM) Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı Hikmet Habib, “Ulusal Savunma milisleri kanunlara tabi değil. Onlar için bir caydırıcılık yok. Hiçbir merciye bağlı olmadan orada burada çalışan gruplardan ibaret. Bölgenin istikrarını sarsmaya çalışıyorlar. Asayiş güçleri bir personelinin hedef alınmasının ardından saldırıya karşılık verdi. Asayiş halihazırda bu milisleri vatandaşlardan uzaklaştırma çabası kapsamında arama tarama yapıyor” dedi.
Habib, DSM ve Özerk Yönetim’in, Suriye hükümeti ve Rus güçlerinin gözleri önünde vatandaşlara karşı yapılan bu ihlallerin ve davranışlardan üzüntü duyduğunu belirterek, Şam ve Moskova’ya istikrar ve barışın sağlanması için bu milisleri biran önce Kamışlı kentinden çıkarma çağrısında bulundu.
Tay Caddesi’nde geçen hafta meydana gelen şiddetli çatışmalarda iki çocuk hayatını kaybetti, bir kişi ağır yaralandı, Ulusal Savunma’ya bağlı onlarca unsur öldü ve bu gelişmelerin ardından binlerce bölge sakini evlerini terk etti. Bölgenin askeri açıdan iç içe bulunması yani Rus ordusunun desteklediği rejime bağlı milis güçler ile ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon’dan destek alan Özerk Yönetim’e bağlı Asayiş’in bir arada bulunması çatışma riskini artırıyor.



HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
TT

HDK, Kadugli'deki BM merkezine saldırdı

Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)
Kuzey Kordofan'daki bir kampta gıda yardımı için sıra bekleyen yerinden edilmiş kişiler (AFP)

Sudan’da Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) dün, kuşatma altındaki Güney Kordofan eyaletinin yönetim şehri Kadugli’ye insansız hava aracı (İHA) saldırısı düzenleyerek Birleşmiş Milletler (BM) karargahını hedef aldı. Bu saldırı sonucunda Bangladeşli altı asker hayatını kaybetti. Şehirdeki bazı insani yardım kuruluşları ve BM ajansları, personelini tahliye etmeye başladı. Şehir ayrıca sakinlerinin toplu göçüne tanık oluyor.

Sudan Geçici Egemenlik Konseyi, saldırıyı ‘uluslararası insani hukukun ciddi bir ihlali ve açık bir ihlali’ olarak nitelendirdi.

Konsey tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Korunan bir BM tesisini hedef almak, organize terörizme eşdeğer tehlikeli bir tırmanış ve suç teşkil eden bir davranıştır ve uluslararası hukuku kasıtlı olarak hiçe saymayı ve insani yardım ve uluslararası misyonların çalışmalarını doğrudan tehdit etmeyi amaçlamaktadır.”

Açıklamada, BM ile uluslararası topluma BM tesislerinin korunmasını sağlamak için ‘kararlı tutumlar ve caydırıcı önlemler’ alınması çağrısı yapıldı.

Bu gelişme, BM Genel Sekreteri António Guterres'in HDK’yı ‘kötü aktörler’ olmakla suçlamasından iki gün sonra yaşandı. Buna karşın HDK, BM'yi ‘çifte standart’ uygulamakla suçladı.


İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.


Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir