NASA bu araştırmayı sınayabilir: "Mars eskiden buzlu bulutlarla ısınıyordu"

Bilim insanları şu anda çorak olan Kızıl Gezegen'in geçmişte buzlu bulutları olduğunu düşünüyor. Yeni araştırmaya göre bu bulutlar gezegeni ısıtmış ve yüzeyde sıvı halde su bulunmasını sağlamış olabilir.

NASA'nın şu anda Mars'ta bulunan uzay aracı Perseverance'ın maceraları dünya genelinde merakla takip ediliyor. Uzay aracı, Jezero Krateri ismi verilen eski bir göl yatağına inmişti. Bilim insanları buranın eskiden büyük bir göle ev sahipliği yaptığından emin. 

Zira Mars'ın bir zamanlar su kütlelerini taşıdığına dair inkar edilemez kanıtlar var. Örneğin, yüzeyde sıvı haldeki sudan kaynaklanan belirgin erozyon işaretleri görülüyor. Öte yandan Mars'ta göller ve nehirlerin var olmasını sağlayan koşullar gizemini koruyor.

Hakemli bilimsel dergi Proceedings of the National Academy of Sciences'ta yayımlanan yeni bir araştırma ise bir zamanlar yüksek irtifadaki buzlu bulutların, Mars yüzeyinde sera etkisi yarattığını ve gizemli koşulları yarattığını ileri sürdü. Üstelik bu teorinin Perseverance sayesinde sınanması da mümkün.

ABD'deki Chicago Üniversitesi'nden gezegenbilimci Edwin Kite liderliğindeki araştırma ekibi, ilk olarak 2013'te ortaya atılan bir teoriyi yeniden gözden geçirdi. Bu teori, Dünya'da sirrüs bulutu diye adlandırılan yüksek irtifa bulutlarının Kızıl Gezegen'i ısıtmış olabileceğini öne sürüyordu.

Söz konusu teori daha önce reddedilmişti çünkü diğer bilim insanları, bulutların böyle önemli etki yaratması için atmosferde mümkün olabileceğinden çok daha uzun süre kalması gerektiğini söylemişti.

Yeni araştırmada ise ekip, bu teoriyi sınamak için gezegenin bilgisayarda oluşturulan 3 boyutlu modelini kullandı ve bu kez önceki çalışmalarda gözardı edilen bir faktöre odaklandı: Buz.

Bulgular, yüzeyin buzla kaplı olduğu durumda atmosferde düşük irtifa bulutlarının oluşacağını ve bunun da gezegende suyun sıvı halde bulunmasına olanak tanımayacağını ortaya koydu.

Ancak buzun gezegenin sadece kutuplarında veya yüksek rakımlarında bulunduğu senaryo, yüzeyin ısınmasını sağlayacak yüksek irtifa bulutlarına olanak tanıyacağını gösterdi.

Ekibin lideri Kite, "Modelimizdeki bulutlar Dünya'dakilere hiç benzemiyordu" dedi ve ekledi:

"Dünya'ya dayalı modeller oluşturmak işe yaramaz. Çünkü Mars koşulları, suyun atmosferle yüzey arasında hızla hareket ettiği Dünya'nın su döngüsüne hiç benzemiyor."

Kite'ın aktardığına göre, Dünya'daki su yüzeyin yüzde 71'ini kaplıyor ve bu nedenle kara, hava ve okyanuslar arasında hızla hareket edebiliyor. Mars'taki su kütleleriyse epey sınırlıydı; bu da atmosfere çıktığında orada çok daha uzun süre kalmasını sağlıyordu.

Kite, "Modelimiz, suyun eski Mars atmosferine girdiğinde epey uzun bir süre (bir yıla yakın) orada kaldığını ve böylelikle uzun ömürlü yüksek irtifa bulutlarını mümkün kıldığını gösteriyor" diye konuştu.

Üstelik NASA'nın bu teoriyi Mars yüzeyinde Perseverance aracılığıyla birçok şekilde sınaması da mümkün. Örneğin uzay aracının yüzeydeki kayaları analiz etmesiyle Mars'ın geçmişteki atmosfer basıncı ortaya çıkarılabilir.

"Mars önemli çünkü yaşamı destekleme yeteneğine sahip olduğunu bildiğimiz tek gezegen. Ama sonra bu yeteneği kaybetmiş" diyen Kite, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dünyanın uzun vadeli iklim istikrarı da dikkat çekici. Bir gezegenin iklim istikrarının bozulabileceği tüm şekilleri anlamak istiyoruz."

 
Independent Türkçe, EurekAlert