NASA bu araştırmayı sınayabilir: "Mars eskiden buzlu bulutlarla ısınıyordu"

Mars'ın geçmişteki gizemli koşulları yeni araştırmalar ve uzay araçlarıyla aydınlanıyor (NASA)
Mars'ın geçmişteki gizemli koşulları yeni araştırmalar ve uzay araçlarıyla aydınlanıyor (NASA)
TT

NASA bu araştırmayı sınayabilir: "Mars eskiden buzlu bulutlarla ısınıyordu"

Mars'ın geçmişteki gizemli koşulları yeni araştırmalar ve uzay araçlarıyla aydınlanıyor (NASA)
Mars'ın geçmişteki gizemli koşulları yeni araştırmalar ve uzay araçlarıyla aydınlanıyor (NASA)

Bilim insanları şu anda çorak olan Kızıl Gezegen'in geçmişte buzlu bulutları olduğunu düşünüyor. Yeni araştırmaya göre bu bulutlar gezegeni ısıtmış ve yüzeyde sıvı halde su bulunmasını sağlamış olabilir.
NASA'nın şu anda Mars'ta bulunan uzay aracı Perseverance'ın maceraları dünya genelinde merakla takip ediliyor. Uzay aracı, Jezero Krateri ismi verilen eski bir göl yatağına inmişti. Bilim insanları buranın eskiden büyük bir göle ev sahipliği yaptığından emin. 
Zira Mars'ın bir zamanlar su kütlelerini taşıdığına dair inkar edilemez kanıtlar var. Örneğin, yüzeyde sıvı haldeki sudan kaynaklanan belirgin erozyon işaretleri görülüyor. Öte yandan Mars'ta göller ve nehirlerin var olmasını sağlayan koşullar gizemini koruyor.
Hakemli bilimsel dergi Proceedings of the National Academy of Sciences'ta yayımlanan yeni bir araştırma ise bir zamanlar yüksek irtifadaki buzlu bulutların, Mars yüzeyinde sera etkisi yarattığını ve gizemli koşulları yarattığını ileri sürdü. Üstelik bu teorinin Perseverance sayesinde sınanması da mümkün.
ABD'deki Chicago Üniversitesi'nden gezegenbilimci Edwin Kite liderliğindeki araştırma ekibi, ilk olarak 2013'te ortaya atılan bir teoriyi yeniden gözden geçirdi. Bu teori, Dünya'da sirrüs bulutu diye adlandırılan yüksek irtifa bulutlarının Kızıl Gezegen'i ısıtmış olabileceğini öne sürüyordu.
Söz konusu teori daha önce reddedilmişti çünkü diğer bilim insanları, bulutların böyle önemli etki yaratması için atmosferde mümkün olabileceğinden çok daha uzun süre kalması gerektiğini söylemişti.
Yeni araştırmada ise ekip, bu teoriyi sınamak için gezegenin bilgisayarda oluşturulan 3 boyutlu modelini kullandı ve bu kez önceki çalışmalarda gözardı edilen bir faktöre odaklandı: Buz.
Bulgular, yüzeyin buzla kaplı olduğu durumda atmosferde düşük irtifa bulutlarının oluşacağını ve bunun da gezegende suyun sıvı halde bulunmasına olanak tanımayacağını ortaya koydu.
Ancak buzun gezegenin sadece kutuplarında veya yüksek rakımlarında bulunduğu senaryo, yüzeyin ısınmasını sağlayacak yüksek irtifa bulutlarına olanak tanıyacağını gösterdi.
Ekibin lideri Kite, "Modelimizdeki bulutlar Dünya'dakilere hiç benzemiyordu" dedi ve ekledi:
"Dünya'ya dayalı modeller oluşturmak işe yaramaz. Çünkü Mars koşulları, suyun atmosferle yüzey arasında hızla hareket ettiği Dünya'nın su döngüsüne hiç benzemiyor."
Kite'ın aktardığına göre, Dünya'daki su yüzeyin yüzde 71'ini kaplıyor ve bu nedenle kara, hava ve okyanuslar arasında hızla hareket edebiliyor. Mars'taki su kütleleriyse epey sınırlıydı; bu da atmosfere çıktığında orada çok daha uzun süre kalmasını sağlıyordu.
Kite, "Modelimiz, suyun eski Mars atmosferine girdiğinde epey uzun bir süre (bir yıla yakın) orada kaldığını ve böylelikle uzun ömürlü yüksek irtifa bulutlarını mümkün kıldığını gösteriyor" diye konuştu.
Üstelik NASA'nın bu teoriyi Mars yüzeyinde Perseverance aracılığıyla birçok şekilde sınaması da mümkün. Örneğin uzay aracının yüzeydeki kayaları analiz etmesiyle Mars'ın geçmişteki atmosfer basıncı ortaya çıkarılabilir.
"Mars önemli çünkü yaşamı destekleme yeteneğine sahip olduğunu bildiğimiz tek gezegen. Ama sonra bu yeteneği kaybetmiş" diyen Kite, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Dünyanın uzun vadeli iklim istikrarı da dikkat çekici. Bir gezegenin iklim istikrarının bozulabileceği tüm şekilleri anlamak istiyoruz."
 
Independent Türkçe, EurekAlert



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news