عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

İsrail'de 45 kişinin ölümüne neden olan izdihamla ilgili soruşturma komisyonu kurulması talep edildi

Suçlamaların hedefinde Netanyahu ve din adamları var

Dünkü olayda yaşamını yitirenler için cenaze töreni düzenlendi. (Reuters)
Dünkü olayda yaşamını yitirenler için cenaze töreni düzenlendi. (Reuters)
    Tel Aviv/Nezir Mecli
TT
TT

İsrail'de 45 kişinin ölümüne neden olan izdihamla ilgili soruşturma komisyonu kurulması talep edildi

Dünkü olayda yaşamını yitirenler için cenaze töreni düzenlendi. (Reuters)
Dünkü olayda yaşamını yitirenler için cenaze töreni düzenlendi. (Reuters)

İsrail'de Lag BaOmer Bayramı kutlamaları sırasında meydana gelen izdiham nedeniyle 45 kişinin yaşamını yitirmesi ve 150 kişinin de yaralanmasının ardından tepki artıyor. İsrailliler soruşturmanın sadece polis tarafından yürütülmesini talep etti. Ayrıca felaketin sorumlularınının cezalandırılması için bir soruşturma komitesi kurulması istendi.
Dün olay mahallini ziyaret eden Başbakan Netanyahu ve beraberindekilerin konvoyuna vatandaşlar ellerindeki şişeleri fırlattı. “Git buradan” ve “Felaketten siz sorumlusunuz” sloganları atıldı.  İçişleri Bakanı, Kamu Güvenliği Bakanı ve polis şeflerinin görevden alınması ve festivalin düzenlenmesinden sorumlu kıdemli Yahudi din adamlarından hesap sorulması çağrıları yapıldı.
Olayın ardından dün İsrail’de kaos hakimdi. Sağlık ekipleri yaralıları tedavi etmek ve gönüllülerden kan alırken olay mahalline komşu Celile köylerindeki Arap vatandaşlar travma yaşayan binlerce Yahudiye kucak açtı. Kuzey İsrail'deki Arap köyleri ve kasabalarındakiler dağlık Meron bölgesinden çıkmaya çalışan binlerce Yahudi’ye yiyecek ve içecek yardımında bulunmak için onlarca stand kuruldu. Meron Dağı Beyt Can Köyü Meclis Başkanı Radi Necm, köydeki birçok ailenin felaketzadelere evlerini açtığını söyledi. Binlerce vatandaş, kurbanların ailelerine yakınlarını bulmaları için yardımda bulundu.
Hükümet pazar gününü yas ilan etti. Olay, perşembeyi cumaya bağlayan gece yarısından hemen önce, yaklaşık 100 bin Yahudi ibadetçi Lag BaOmer Bayramı vesilesiyle Meron Dağı’ndaki Rabi Şimon Bar Yohay mezarında dua ettiği ve kutlamalarda bulunduğu sırada yaşandı.
Yahudi inancına göre Lag BaOmer Bayramı, Süleyman Mabedi’nin yıkılmasının 62 yıl ardından, miladi 132 yılında Romalılara karşı Simon bar Kohba önderliğinde İsrail topraklarındaki Yahudi halkının devrimini anmak için meşalelerin yakıldığı günde kutlanıyor. Paskalya ile Şavuot bayramı arasında geçen yedi hafta içerisinde sevinmeye izin verilen tek gün olması dolayısıyla söz konusu bayramda onlarca düğün yapılıyor.
Ancak söz konusu mezarlığın dar bir yerde bulunması sebebiyle çok sayıda insanın toplanması tehlikeli sayılıyor. Daha önce de felaket yaşanabileceği uyarıları yapılmış ancak hükümet sorunu görmezden gelmişti. Koalisyon ortağı dini partilerle çatışmamak için bölgeye erişimi kısıtlamamamayı tercih eden hükümet, büyük kitlelerin gelişini kolaylaştırmak için mekanı genişletme ve düzenleme çalışmaları da yapmamıştı. Mezarlık ziyareti, bazı şirketler ve dini topluluklar için iç turizm açısından oldukça kârlı bir işe dönüşmüş durumda.
Aralarında kadınların ve çocukların da bulunduğu çok sayıda Yahudinin katıldığı festivalde İsrail Kamu Güvenliği Bakanı Amir Ohana, Polis Genel Müfettişi Yaakov Shabtai, polis kuzey bölge komutanı Shimon Lavie ve iktidardaki partilerden temsilciler de yer aldı.
Olayla ilgili yürütülen ön soruşturmalarda, coşkulu bir şekilde dans eden bir vatandaşın önündekilerin düşmesine sebep olduğu, bu sebeple insanların kaçmak için koşmaya başladığı, yaşanan panik ile birbirlerini ezdikleri belirtildi. Nitekim polisin tek bir çıkışı açık bıraktığı Ölen ve yaralananlardan çoğunun dindar Yahudiler ve Haredilerden oluştuğu ifade edildi. Yaralılar, polise ve orduya ait altı helikopter ve onlarca ambulans ile hastanelere tahliye edildi. İsrail ordusu da alanda mahsur kalanları kurtarmak için çalışmalar yürüttü.
Polis, olayın ardından soruşturma başlattığını duyurdu. Ancak İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit polisin söz konusu soruşturmayı tek başına yapmasını engelledi. Adalet Bakanlığı’ndan müfettişler de alanda incelemelere başladı. Mağdurların aileleri, birçok politikacı ve gazeteci ise yetkililerin sorumlu tutulabileceği, polis memurları ve hükümetteki üstlerine dini kuruma dair şüpheleri ortaya çıkarabilecek dürüst ve resmi bir soruşturma komisyonu kurulması talebinde bulundu. Kıdemli polis memurları, aleyhlerindeki suçlamaları kabul etmezken Kuzey Bölge Komutanı Shimon Lavie ise “Tüm sorumluluğu üzerime alıyorum. Araştırma için hazırız. Şu an gerçeğin ortaya çıkması için delil toplama aşamasındayız” dedi.
Başbakan Netanyahu da yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Meron Dağı’nda yaşananlar, İsrail tarihindeki en acı trajedilerden biridir. Kurbanların yasını tutuyoruz. Kalbimiz kendileri iyileşmelerini dilediğimiz yaralılarla ve  aileleriyle birlikte. Burada yürek parçalayan sahneler yaşandı. İzdihamda çocuklar da dahil olmak üzere birçok insan yaşamını yitirdi. Çoğu kurbanın kimliği tespit edilmedi. Diğer yandan sosyal medyadan yanlış bilgiler yaymaktan kaçınılmasını rica ediyorum. Zira bu durum aileleri yaralıyor. Bırakın yetkililer görevlerini yapsınlar. Polis burada hızlı bir tahliye gerçekleştirdi. Çok daha büyük bir trajediyi engelleyen bu tahliye için güvenlik güçlerine minnettarız. Böyle bir trajedinin bir daha tekrarlanmamasını sağlamak için ciddi ve derinlemesine bir incelemede bulunacağız.”
Felaketin ardından yüzlerce İsrailli kan bağışı yapmak için acil yardım kuruluşu Magen David Adom’un (Kızılkalkan) Rabin Meydanı'ndaki mobil birimleri önünde sıraya girdi. Kızılkalkan, ölümcül izdiham sonrasında vatandaşlara yardım çağrısında bulunmuştu.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.