Rusya'dan Suriye’deki seçimlere destek

Suriye Anayasa Mahkemesi geçen perşembe günü adayların isimlerinin bulunduğu sandığı teslim aldı. (Reuters)
Suriye Anayasa Mahkemesi geçen perşembe günü adayların isimlerinin bulunduğu sandığı teslim aldı. (Reuters)
TT

Rusya'dan Suriye’deki seçimlere destek

Suriye Anayasa Mahkemesi geçen perşembe günü adayların isimlerinin bulunduğu sandığı teslim aldı. (Reuters)
Suriye Anayasa Mahkemesi geçen perşembe günü adayların isimlerinin bulunduğu sandığı teslim aldı. (Reuters)

Şam, Devlet Başkanı Beşşar Esed de dahil sayıları 51’e ulaşan adayların seçimler için uygunluğunu incelerken Moskova da bu ayın 26’sında yapılması planlanan Suriye devlet başkanlığı seçimlerinin meşru olduğu açıklamasında bulundu.
Rusya Dışişleri Bakanlığı 30 Nisan’da yaptığı açıklamada, Moskova’nın 26 Mayıs’ta yapılması planlanan Suriye devlet başkanlığı seçimlerinin hazırlıklarını yakından takip ettiğini bildirdi. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Suriye’de seçimlerin düzenlenmesinin ülkenin iç meselesi olması ve 2012 yılında kabul edilen anayasasının gereklerine ve yerel kanunlara tam olarak uyması üzerinden hareket ediyoruz. Bu tedbirler, 2254 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararı ve Suriye’nin egemenliğine saygıya dayanan diğer uluslararası kararlarla hiçbir şekilde çelişmemektedir. Bu bağlamda Şam üzerindeki açık siyasi baskı kampanyası ve içişlerine yeni müdahale girişimleri ile ilgili olarak, bir dizi ülkenin ‘yaklaşan seçimlerin yasalara aykırı olduğunu’ iddia ettiği son açıklamalarını değerlendiriyoruz. Hiç kimsenin Suriyelilere ülkelerinin devlet başkanını seçmek için vakit ve koşul dikte etme hakkı yok.”
Rusya Dışişleri Bakanlığı ayrıca Suriye topraklarının bazı bölgelerinde devam eden yasa dışı yabancı işgaline rağmen, seçim sürecinin ulusal ve uluslararası kriterlere uygun olarak gerçekleşmesi yönündeki ümidini dile getirdi. Moskova’nın Suriye’nin taleplerine yanıt vererek  gelecek seçimlere Rus gözlemci göndermeye hazır olduğunu vurguladı.

Batı’dan tepki
Başta ABD, Fransa ve İngiltere olmak üzere BMGK’ya üye Batı ülkeleri, Suriye devlet başkanlığı seçim sonuçlarını kabul etmeyeceklerini duyurdular.  
Fransa’nın BM Daimi Temsilcisi Nicolas de Riviere“Fransa, rejimin mayıs ayı sonunda yapmayı planladığı seçimleri geçerli olarak kabul etmeyecektir” dedi. Yetkili, yurt dışındaki Suriyelilerin seçimlere dahil edilmemesi durumunda, 2015 yılında oy birliği ile kabul edilen BM’nin 2254 sayılı kararında belirtildiği gibi ‘seçimlerin uluslararası gözetim olmaksızın, yalnızca rejimin gözetiminde yapılmış olacağını’ aktardı.
ABD’nin BM Büyükelçisi Linda Thomas Greenfield de benzer bir açıklamada bulundu. “Yeni anayasanın hazırlanması ve yürürlüğe konulmasındaki başarısızlık, sözde 26 Mayıs seçimlerinin yanlış olacağının kanıtıdır” ifadesini kullandı.  
Açıklamasının devamında Suriyeli mültecilerin, ülke içinde yerinden edilmişlerin ve diasporanın bütün seçimlere katılımı konusunda adımlar atılması gerektiğine dikkat çekerkenABD’li yetkili “Bu yapılmadığı sürece kandırılmayacağız” ifadesini kullandı.
Diğer yandan Suriye Enformasyon Bakanı, ülkesinin yapılacak devlet başkanlığı seçimleri için nihai aday listesine 12 gün içinde karar vereceğini bildirdi.  
Bakan İmad Sarah, gazetecilere yaptığı açıklamada, Anayasa Mahkemesi’nin 26 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimler için Devlet Başkanı Beşşar Esed de dahil olmak üzere 51 adayın uygunluğunu inceleyeceğini söyledi. Esad’in dördüncü dönem zaferine neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bakan ise, seçimlerin şu an yapılmasının nedenine yönelik bazı eleştirilere işaretle “Seçimleri zamanında yapmamak yasa dışıdır” dedi.
2000 yılından bu yana Suriye’yi yöneten Beşşar Esed, 1970 yılındaki darbeyle iktidarı ele geçiren babasının yerine geçmişti. Suriye, 2011’den bu yana bir iç savaşa tanık oluyor. Esed hükümeti, kendisini devirmek isteyen muhalifler tarafından kontrol edilen bölgelerin çoğunu yeniden ele geçirdi.
Üst düzey BM yetkilileri Suriye’deki seçimlerin, ‘çatışmayı sona erdirmek, yeni bir anayasa hazırlamak ve BM gözetiminde en yüksek şeffaflık ve hesap verebilirlik standartlarına uygun seçimler düzenlemek’ için siyasi bir süreç çağrısı yapan BMGK kararlarını karşılamadığını söylüyor.
Suriye Parlamentosu seçimlere katılmak isteyenlere adaylık başvurusu yapmak için verilen on günlük süreyi geçen çarşamba günü sonlandırdı. Her adayın en az 35 parlamento üyesinin desteğine ihtiyacı var. Ayrıca adaylarda son 10 yıldır Suriye’de ikamet etmiş olma şartı aranıyor. Bu da ülke dışında sürgünde bulunanların seçimlere katılamayacağı anlamına geliyor.
Yüksek Anayasa Mahkemesi Başkanı Cihad el-Laham, resmi medya organları aracılığıyla yaptığı açıklamada “Mahkeme, adaylık başvuruları için dosyaları inceleyecek. Anayasal ve yasal gereklilikleri yerine getirdiğine karar verdiği adayların isimleri hakkında karar verecek” dedi.
Suriye’de 2011 yılında başlayan hükümet karşıtı protestolara karşı yürütülen güvenlik operasyonlarıyla başlayan çok taraflı savaş, küresel ülkeye çekti. Savaşta yüz binlerce kişi öldü, milyonlarcası da yerinden edildi.
Esed, Rusya ve İran’ın son yıllarda verdiği destekle ülkenin çoğu üzerinde kontrolü yeniden sağladı.

 


Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.