Belçika'da terörizm suçlamasıyla hapsedilen İranlı diplomat temyiz hakkından feragat etti

Avukatlar Georges-Henri Beauthier ve Rik Vanreusel (ortada), Esedi'nin 4 Şubat 2021'deki duruşmasının ardından basına konuştu. (AFP)
Avukatlar Georges-Henri Beauthier ve Rik Vanreusel (ortada), Esedi'nin 4 Şubat 2021'deki duruşmasının ardından basına konuştu. (AFP)
TT

Belçika'da terörizm suçlamasıyla hapsedilen İranlı diplomat temyiz hakkından feragat etti

Avukatlar Georges-Henri Beauthier ve Rik Vanreusel (ortada), Esedi'nin 4 Şubat 2021'deki duruşmasının ardından basına konuştu. (AFP)
Avukatlar Georges-Henri Beauthier ve Rik Vanreusel (ortada), Esedi'nin 4 Şubat 2021'deki duruşmasının ardından basına konuştu. (AFP)

Belçika’nın kuzeyinde yer alan Antwerp kentindeki İlk Derece Mahkemesi’nde Şubat ayında görülen duruşmada, suikast girişimi ve terörist bir grubun faaliyetlerine katılma gerekçesiyle 20 yıl hapis cezasına çarptırılan İran’ın Viyana Büyükelçiliği’nde görevli Esadullah Esedi’nin temyiz başvurusunu geri çekmesinin gerçek nedenleri hala bilinmiyor.
Karar, savcılığın talebi üzerine mahkemenin bu gibi durumlarda verebileceği azami cezayı temsil ediyor. Esedi'nin avukatı Dimitri De Beco, dün müvekkilinin temyiz hakkından feragat ettiğini belirterek, “Benim için iş burada bitiyor. Müvekkilim Belçika yargısının kendisini yargılama yetkisini tanımıyor” dedi. Ayrıca Esedi'nin Viyana'daki İran Büyükelçiliği’nde üçüncü konsolos olduğu için diplomatik dokunulmazlığa sahip olduğunu da belirtti. AFP’de yer alan habere göre, saldırıya ilişkin açıklama yapan Federal Savcılık sözcüsü Eric Van Der Sypt, Esedi'nin temyiz hakkını kullanmayacağını doğruladı.
Öte yandan, aynı davada yargılanan ve 15, 17 ve 18 yıl hapis cezalarına çarptırılan İranlı bir adam ve eşi ile İranlı bir şair olmak üzere diğer üç İranlı sanık ise avukatlarının açıklamasına göre temyiz hakkını kullanmaya karar verdi. Karara itiraz eden üç sanık için yargılamaların Kasım ayı ortasında başlaması bekleniyor. İranlı diplomat hakkında verilen hapis cezası, temyiz hakkından feragat etmesi nedeniyle Belçika Savcılığı tarafından kesinleştirildi. Ancak bu durum, davanın siyasi olarak kapatıldığı anlamına gelmiyor. Esedi, duruşmaların yapıldığı süre boyunca ve karar verilene kadar kendisine yöneltilen tüm suçlamaları reddetti.
İran’ın Brüksel Büyükelçiliği dün Esedi aleyhindeki kararı kınayarak, özellikle 1961 Viyana Sözleşmesi başta olmak üzere uluslararası hukuk ve normların açık bir ihlali olarak değerlendirdiği Belçika ve Almanya'nın eylemlerini kınayan bir bildiri yayınladı. Tahran daha önce Brüksel ve Berlin'e Esedi’nin sahip olduğu diplomatik dokunulmazlığın ihlalini kınayan iki resmi protesto notu göndermişti.
Geçen yıl mahkeme kararının açıklandığı sırada olduğu gibi suçlamaları reddederek duruşmalara katılmayan Esedi, kendisine Viyana Anlaşması tarafından sağlanan diplomatik dokunulmazlığı bulunduğu için Belçika'da yargılanmasına karşı çıkıyordu. Ancak Belçika’daki yargı yetkilileri, Esedi’nin İranlı bir güvenlik servisine bağlı olduğunu ve diplomatik statüsünü casusluk ve güvenlik faaliyetleri için bir araç olarak kullandığını belirterek dokunulmazlığını tanımadı. 
Mahkeme, söz konusu kararında Esedi’nin İran hükümeti istihbarat ağını yönettiğini ve Tahran'dan gelen emirlere göre hareket ettiğini belirtti. Esedi, 1 Temmuz'da Almanya’da bulunduğu sırada tutuklanırken, diğer üç sanık ise iki gün önce Belçika'da, diğerleri de Fransa’da tutuklandı. Esedi, 30 Haziran 2018'de Paris yakınlarındaki Villepinte'de Halkın Mücahitleri Örgütünün siyasi ayağı olan İran Ulusal Direniş Konseyi’nin düzenlediği ve birçok Avrupalı ​​ve Amerikalı ismin katıldığı mitingi hedef alan bombalı saldırı girişimi planlamaktan suçlu bulundu. İran ve Belçika vatandaşlığına sahip İranlı ve eşi, miting alanından geçerken Fransa'ya giden Brüksel yakınlarındaki bir otobanda tutuklandılar ve araçlarında 500 gram patlayıcı (TATP) ve bir fünye bulundu. Soruşturma sonucunda İranlı çiftin bomba yapımında kullanılan malzemeleri Esedi’den temin ettikleri kanıtlandı.
Bu sorunun bir yandan Tahran, diğer yandan Brüksel, Paris ve Berlin arasında siyasi bir krize yol açması beklenen bir durumdu. Olayın yaşandığı yılın Ekim ayında Fransa, İran İstihbarat Bakanlığı'nı sorumlu tutan ve iki yetkilisine yaptırım uygulayan bir açıklamada bulunmuştu. Ayrıca Avrupa Birliği de daha sonra İran'a bu konuda yaptırımlar uyguladı.
Bu olay, İran'ın Avrupa'da terör eylemleri yapmakla suçlandığı ilk olay değildi. Ancak bu suçlamalar, Viyana'daki İran Büyükelçiliğinde üçüncü sekreter olarak diplomatik pozisyonda bulunan bir İranlı yetkiliye karşı ilk kez kanıtlandı. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in yurtdışındaki birçok İranlı diplomatın aslında güvenlik servislerine ve özellikle Devrim Muhafızlarına bağlı olduğunu doğrulayan ses kaydının sızdırılmasının ardından bu olay garip karşılanmadı.
Belçika istihbaratı, dört hükümlünün yargılanması için 2019 yılının Ağustos ayında Belçika Terörizmden Sorumlu Federal Savcılığı’na Esedi'nin Brüksel'in güneydoğusundaki, Alman sınırına yakın Limburg kentindeki mahkumiyeti sırasında yapılan ziyaretlerle ilgili önemli raporlar sundu. Son rapor cezaevinde, Brüksel'deki İran Büyükelçisi ve üst düzey büyükelçilik yetkilerinin yanı sıra, Fransa'da yaşayan bir doktor ve bir avukatın ve özellikle kendilerini İran Dışişleri Bakanlığı çalışanları olarak tanıtan Tahran merkezli belirli bir yönetimle ilgili 5 şahsın ziyareti dahil olmak üzere 14 kişisel ziyaret gerçekleştirildiğini belgeledi. Rapora göre, Belçika dış istihbarat servisi 5 kişiden yalnızca 3’ünü tespit etti. İran muhalefetinin verdiği bilgiye göre, beş kişiden biri, İran İstihbarat Bakanlığı'nda ajanlarını yurtdışında denetleyen bir memur. Diğer raporlar, Esedi'nin eğer suçlu bulunursa Belçikalı yetkilileri intikam almakla tehdit ettiğini ortaya koydu.
Diğer taraftan, Antwerp'teki Belçikalı savcı Georges-Henri Beauthier’in, dün yargı ve siyasi sistem arasındaki kuvvetler ayrılığına atıfta bulunarak, Esedi'nin İran'daki Batılı mahkumlarla takas edilmeyeceğine dair garantilerin olduğunu doğruladığı önemli bir konu daha gündeme geldi. Beauthier, "Belçika hükümeti mahkum takası konusunu tartışmayacak" dedi.
Belçikalı savcı böylece, İranlı yetkililerin yıllardır izlediği bir politika olan ve şu anda ABD ile İran arasında müzakere edilen takas konusuna atıfta bulundu. İran ve Batı vatandaşlığına sahip olanların birçoğunun tutuklanmasının Batı'daki İranlı mahkumlar ile İran'daki Batılı mahkumlar arasında takası sağlamayı amaçladığı bir sır değil. Bu nedenle Belçikalı savcı, bu tür bir operasyonun önünü kesmek istedi. Ancak devletin mantığı yargı mantığından farklı olduğu için bu adıma nihai bir karar gözüyle bakılması söz konusu değil.
Tahran, üç yıl boyunca Belçika, Fransa ve Almanya’yı Esedi'nin tutuklanması, yargılanması ve mahkumiyetinden sorumlu tuttu. Tahran, Fransa-İran vatandaşı kadın akademisyen Feriba Adilhah’ı ev hapsinde tutulması şartıyla hapisten çıkardıktan sonra rehin tutmaya devam ediyor. Ayrıca geçen yılın Mayıs ayında Benjamin Briere adlı bir Fransız turisti İran’ın kuzeyinde kameralı drone kullanması nedeniyle casuslukla suçlayarak gözaltına aldı. Briere ayrıca, bir sosyal medya sitesinde İran'da başörtüsü takmakla ilgili sorduğu soru nedeniyle İran rejimine karşı propaganda yapmakla suçlandı. Tahran'daki yetkililerin söz konusu iki mahkumu bir takas işleminde kullanabileceği düşünülüyor. Ancak bugün bu konuyu gündeme getirmek, bazıları terörizmle bağlantılı olduğunu iddia ederken ve ABD tarafı İran'ın taleplerine cevap vermeyi reddederken Viyana'da kendisine uygulanan ABD yaptırımlarını kaldırmak için müzakere eden Tahran için uygun olmayan bir zaman. Bu nedenle bu konudan bahsetmek, Washington’ın İran’ın taleplerini reddetmeye devam etmesi için bir baskı aracı oluşturabilir ve böylece Viyana sürecini tıkayabilir.



İran, ABD'nin ‘ırkçı’ seyahat yasağını kınadı

ahran'daki ABD Büyükelçiliği’nin yanındaki ABD karşıtı duvar resminin önünden geçen İranlı bir adam (EPA)
ahran'daki ABD Büyükelçiliği’nin yanındaki ABD karşıtı duvar resminin önünden geçen İranlı bir adam (EPA)
TT

İran, ABD'nin ‘ırkçı’ seyahat yasağını kınadı

ahran'daki ABD Büyükelçiliği’nin yanındaki ABD karşıtı duvar resminin önünden geçen İranlı bir adam (EPA)
ahran'daki ABD Büyükelçiliği’nin yanındaki ABD karşıtı duvar resminin önünden geçen İranlı bir adam (EPA)

Tahran bugün, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin, aralarında İran'ın da bulunduğu 12 ülke vatandaşlarının ABD'ye seyahat etmesini yasaklama kararını kınadı.

İran Dışişleri Bakanlığı Yurt Dışındaki İranlılar Genel Müdürü Ali Rıza Haşimi Reca, ABD'nin kararının ‘ABD politika yapıcıları arasında üstünlük ve ırkçılığın hâkim olduğunun açık bir kanıtı’ olduğunu söyledi.

Reca, 12 ülkenin vatandaşlarına seyahat yasağı ve diğer yedi ülkenin vatandaşlarına giriş kısıtlamaları getirme kararının, ‘ABD politika yapıcılarının İran halkına ve Müslüman halklara yönelik derin düşmanlığını gösterdiğini’ belirtti.

Reca, ABD'nin kararının ‘uluslararası hukukun temel ilkelerini ihlal ettiğini’ ve ‘yüz milyonlarca insanın yalnızca milliyetleri ya da dinleri temelinde seyahat etme hakkını’ yasakladığını ifade etti.

Reca, söz konusu kararın ‘sistematik ırk ayrımcılığı’ teşkil ettiğini ve ABD'ye ‘uluslararası sorumluluk’ yükleyeceğini söyledi. İran Dışişleri Bakanlığı'na göre İran'ın ABD'de 1,5 milyon vatandaşı bulunuyor ve bu rakam yurtdışındaki en büyük İranlı topluluğu oluşturuyor.

Trump'ın çarşamba günü açıkladığı kararnameye göre pazartesi günü 12:01'den itibaren 12 ülkenin vatandaşlarının ABD'ye girişleri yasaklanacak.

Kararname kapsamındaki ülkeler Afganistan, Myanmar, Çad, Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Eritre, Haiti, İran, Libya, Somali, Sudan ve Yemen.

Trump'ın ülkeyi ‘yabancı teröristlere’ karşı korunmak için gerekli olduğunu söylediği yasak, 2017-2021 yılları arasındaki ilk döneminde uyguladığı benzer bir hamleyi hatırlatıyor.