Dibeybe hükümeti, Trablus’taki milislerin kuşatmasıyla karşı karşıya

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe (AP)
Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe (AP)
TT

Dibeybe hükümeti, Trablus’taki milislerin kuşatmasıyla karşı karşıya

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe (AP)
Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe (AP)

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Konsey’in Trablus’taki toplantılarına ev sahipliği yapan Corinthia Otel'in milisler tarafından basılması hakkında yorum yapmamayı tercih etti. Son 1 haftadır Trablus kentteki milis grupların Konsey ve Hükümet karşıtı eylemlerine tanık oluyor.
Menfi, silahlı milislerin Abdulhamid Dibeybe’nin başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş’un Türkiye karşıtı açıklamalarından sonra yaşanan olaylar ve İmad el Trabelsi’nin yerine İstihbarat Servisi Başkanlığı’na Hüseyin Muhammed Halife el-Aib’in atanmasının geri çekilmesi için yaptıkları baskının ardından resmi faaliyette bulunmazken, herhangi bir açıklama da yapmadı.
Menguş, Başkanlık Konseyi Başkan Yardımcısı Musa el-Koni ile birlikte Libya’nın güneyine ziyaret gerçekleştirdi. İkili  Fizan'da ordu komutanlarıyla da bir araya gelirken Koni, “Libya askeri düzenini birleştirmeye yönelik özel bir öneme sahip adımların temellerinin oluşturulduğunu” söyledi. Konuyla ilgili Twitter hesabından açıklama yapan Koni, “Bu hedef Libya toprağının birliğini ve egemenliğini sağlamanın yanı tarihi başarıya ulaşmak için önceliklerimizin başında yer alıyor. 24 Aralık’ta yapılmasını planlanan seçim için geldik” ifadelerini kullandı.
Bu bağlamda görgü tanıkları, özellikle Trablus ve ülkenin batısında yer alan Misrata kentindeki milis üyelerinin  Zaviye ve Garyan şehrinden başkent Trablus’a doğru yöneldiğini iddia etti.
Libya siyasi diyaloğuna sponsorluk yapan Birleşmiş Milletler (BM) misyonu olaylar hakkında yorum yapmazken, bazı milis liderleri “iç ve dış olmak üzere Başkanlık Konseyi karargahını ve birlik hükümetini kuşatma zorunluluğundan” söz etti.
Resmi kaynaklar, “Dışişleri Bakanı Menguş’un karşılıklı açıklamalar ve kendisine yönelik düşmanlığın artasının ardından hayatından endişe ederek Trablus'a dönmemesi konusunda uyarılar aldığına” yönelik iddialar konusunda açıklama yapmadı.
Bu bağlamda, Dibeybe Polis Okulu mezuniyet töreninde yaptığı açıklamada, “Bana sadece milis olduğunuzu söylediler, ancak siz polissiniz ve ülkenin güvenliğinden siz sorumlusunuz” diyerek, ülkenin doğu ve güney bölgelerinin çoğunun kontrolünü elinde tutan Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordu’suna (LUO) atıfta bulundu.
Muhammed el-Menfi tarafından yerine İstihbarat Servisi Başkanlığı’na Hüseyin Muhammed Halife el-Aib’in atandığı İmad el Trabelsi ziyaret ettiği ülkeleri ‘milisleri temsil etmediğine’ ikna etmekte ‘başarısız’ olduğunu söyledi.
Trabelsi iki gün boyunca arka arkaya gelen bazı milis liderlerine yönelik yaptığı video görüntülerinde, “İstihbarat başkanlığını üstlendikten sonra İtalya ve Rusya dahil birçok ülkeye gittim. Herkes bize milis muamelesi yapıyor” dedi.
Burkan el-Gadab’a (Öfke Volkanı Operasyonu) bağlı Terörle Mücadele Gücü Yedek Bölümü Komutanı Muhtar el-Cehavi, Hafter’i destekleyen ülkelerin - halen uçak yüklü silahlarıyla Hafter’i destekliyor olmasının cumhurbaşkanlığı ve hükümetin dayattığı barış yolunun görmezden gelmenin bir göstergesi olduğunu söyledi.
Öfke Volkanı Operasyonu, Batı ve Orta Bölge Tugayları mensuplarının Garyan kentindeki Şehitler Meydanı'nda Trabelsi’nin birkaç zırhlı araçla eşlik ettiği toplu bir iftarı ortaya çıkardı.
Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (UMH) Sirte ve Cufra Koruma Operasyon Odası Sözcüsü Hadi el-Dara, “üyelerinin askeri yönetimden uzak özgür bir sivil devlet inşa etmek içi hazır bulunduğunu” söyleyerek, halen Trablus’u savunan ve özgürleştirenlerin mevcut olduğunu düşünüyor.
Muhammed el-Menfin Ofisi Müdürü, silahlı grupların konseyin toplandığı bir otele girdiklerini veya güç kullandıklarını yalanlamıştı. Başkanlık Konseyi sözcüsü, konseyin karargahlarından biri olarak baskın yapılan otelin boş olduğunu belirtirken, bu durumun birlik hükümetinin karşı karşıya olduğu risklere işaret etti.
BM’nin yardım ettiği bir süreçle seçilen Başkanlık Konseyi, geçtiğimiz Mart ayında göreve başlayan yeni bir ulusal birlik hükümetle ülkenin doğusunda ve batısında iki rakip idarenin yerini alacak.
Libya’nın batısında bulunan milisler, Türkiye’nin desteklediği askeri varlık dahil yabancı güçlerin Libya’dan çekilmesi gerektiği talebini yineleyen Menguş’a yönelik öfkelerini dile getiriyor.
Dibeybe’nin rakip Libyalı grupların çoğunun desteğini kazanma ve bölgesel kişiliği içeren büyük bir kabine kurma girişimlerine rağmen, kendisi ve Başkanlık Konseyi, özellikle silahlı grupların sokaklara hakim olduğu başkent Trablus’ta iç eleştirilere ve otoritelerine meydan okumalara maruz kalıyor.
Geçtiğimiz Cuma günü yaşanan olaylardan önce Öfke Volkanı Operasyonu, Menguş’un sorumsuz açıklamaları olarak nitelendirdiği açıklamaları görüşmek üzere toplandığını açıklayarak, Birlik Hükümeti’ne Hafter’i resmen reddetme çağrısında bulundu.
Öte yandan, Libya Havalimanları İdaresi, Ramazan Bayramı tatilinin hemen ardından, Trablus Uluslararası Havalimanı'nın yeniden inşasının ilk aşamasının uygulanacağını duyurdu. Açıklamada, ilk aşamanın havalimanı arazisinin kapsamlı  olarak incelenmesini ve Savunma Bakanlığı’na bağlı Askeri Mühendislik Departmanı tarafından mayın ve savaş kalıntılarının kaldırılmasını içereceği bildirildi.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.