Haaretz: İsrail, Kudüs'teki krizi yönetemiyor, Hamas kazançlı çıkıyor

Salı gecesi Gazze'den fırlatılan roketlerin bir görüntüsü (AFP)
Salı gecesi Gazze'den fırlatılan roketlerin bir görüntüsü (AFP)
TT

Haaretz: İsrail, Kudüs'teki krizi yönetemiyor, Hamas kazançlı çıkıyor

Salı gecesi Gazze'den fırlatılan roketlerin bir görüntüsü (AFP)
Salı gecesi Gazze'den fırlatılan roketlerin bir görüntüsü (AFP)

Kudüs'te son dönemde yükselen tansiyon, Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah bölgelerindeki çatışmalarla yeni bir boyut kazandı.
İsrail'in abluka altındaki Gazze Şeridi'ne düzenlediği hava saldırılarında 12'si çocuk 35 kişi hayatını kaybederken, Filistin direniş örgütlerinin İsrail'e attığı roketler de 5 kişinin ölümüne ve 45 kişinin yaralanmasına neden oldu.
İsrail'in en köklü gazetelerinden Haaretz'de yer alan analiz yazısında Nir Hasson, İsrail hükümetinin kriz yönetimindeki eksikliklerini ve bölgedeki sorunları özellikle pazartesi günü düzenlenen Kudüs Günü kutlamaları üzerinden değerlendirdi.
İsrail'in 6 Gün Savaşı sonrasında Eski Şehir'i ele geçirişini kutladığı bir milli bayram olan Kudüs Günü'nde düzenlenen bayrak yürüyüşünün rotası değiştirilmişti. Başbakan Binyamin Netanyahu, Yahudi göstericilerin Eski Şehir'in Müslümanlara ait bölgesinden geçmeden şehre Yafa Kapısı'ndan girmesine karar vermişti.
Hasson, bunun Müslümanların yaşadığı bölgedeki tansiyonu azalttığı fakat bölgedeki genel krizi yatıştırma konusunda yetersiz kaldığını savundu.
"Siyasi yetkililerin bölgedeki gerginliği azaltmak konusunda etkin rol oynamaması ve polise yapılan yönlendirmelerin eksikliği epey hissedildi" ifadelerine yer verilen yazıda, bu eksikliklerin "barikatlar, Tapınak Tepesi'ne saldırı ve gereksiz güç kullanımı gibi hatalara yol açtığı" belirtildi.
Öte yandan Hasson, İsrail yönetiminin tansiyonu azaltmak için gerekli taraflarla görüşmeleri yapmadığını savundu. Yazıda, "Görüşülecek taraflar vardı fakat görüşmeleri düzenlemeye yeltenen kimse olmadı" ifadelerine yer verildi.
"Pazartesi günü Şam Kapısı'nda büyük kazananın Hamas olduğunu" yazan Hasson, İsrail yönetiminin etkisizliğine ve Hamas'ın oynadığı role dair şu değerlendirmelerde bulundu:  
"Filistinlilerin anlatısında, İsrail'in geri adım atıp yürüyüşün rotasını değiştirerek Müslümanların bulunduğu bölgeden geçmemesini sağlayan tek oluşum Hamas oldu."
Filistinlilerle İsrail polisi arasında çıkan sert çatışmalara da değinen Hasson, Yahudi fanatiklerin katıldığı bayrak yürüyüşü ve Kudüs Günü kutlamalarına ilişkin "Saldırgan, içi boş ve karşıtlık yaratan bir iktidar gösterisi Kudüs'ün ihtiyacı olan son şey" diye yazdı.
"Son haftalarda Kudüs'te durumun sakinleşeceğine yönelik umutlar karşılıksız kaldı" ifadelerini kullanan Hasson, pazartesi günü yaşanan olayların bu umudu azalttığını ama tamamen yok etmediğini de ekledi.

Independent Türkçe, Haaretz



İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
TT

İran-İsrail çatışması ne gösterdi?

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Dr. Musaid el-Ayban ve dönemin İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri Ali Şemhani ile birlikte, Mart 2023, Pekin (SPA)

Siyaset ve güvenlik uzmanları, Tahran'ın açıklamalarına bağlı kalması ve bölgedeki silahlı örgütlere müdahale ve destekten uzak durması halinde Körfez-İran ilişkilerinin daha güçlü hale gelebileceğini, büyüyebileceğini ve gelişebileceğini belirtti.

Uzmanlar, İran-İsrail çatışmasının, Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri, bölgesel güvenlik vizyonlarını istikrar ve güvenliği koruyacak net mekanizmalara dönüştürmeleri ve İran ile Irak başta olmak üzere komşu ülkelerle ortak bir çerçeveye ulaşmaları gerektiğini gösterdiğini söyledi.

Körfez Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Abdulaziz bin Sakr, İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın Tahran'ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğine dair son açıklamalarına işaret ederek şöyle dedi: “Bugün İran'dan tek istediğimiz, Körfez'de müdahale ve saldırganlık istemediğine dair söylediklerine uymasıdır. Eğer davranışlarını değiştirir ve müdahaleci olmazlarsa, bu, bölgede daha fazla güvenlik ve istikrara, İran ve komşu ülkelerde büyüme ve refaha yol açacaktır.”

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Tahran'ın Körfez bölgesindeki komşu ülkelerle ilişkilerde yeni bir sayfa açmaya hazır olduğunu ifade etti.

Şarku’l Avsat’ın İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinden aktardığına göre Pezeşkiyan kabine üyelerine hitaben yaptığı konuşmada, “İslam ülkeleri arasındaki dayanışma ihtiyacı ve kapsamlı iş birliğinin genişletilmesi hedefi göz önüne alındığında, komşuluk politikası ve bölge ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilmesi, hükümetin temel stratejileri arasındadır” dedi.

Dr. Abdulaziz bin Sakr, Körfez Araştırmaları Merkezi tarafından düzenlenen ‘Gerilim ve Diplomasi: İsrail-İran Savaşı Üzerine Körfez Perspektifleri’ başlıklı seminerde şu ifadeleri kullandı: “İran'ı son yıllarda desteklediği Hizbullah gibi gruplardan uzak görmek ve bölgede saldırganlık içermeyen bir güvenlik standardı oluşturmak istiyoruz. İran'dan iyi sinyaller geldiği sürece Körfez'den de iyi sinyaller gelecek. İran'daki rejimi değiştirmeye yönelik her türlü saldırıya karşıyız, bu tamamen İran'ın meselesi.”

3 yol

Körfez Araştırmaları Merkezi Kıdemli Danışmanı Dr. Salih el-Haslan ise İran ile İsrail arasındaki son savaştan sonra Körfez ülkelerinin izlemesi gereken 3 yol belirledi:

Birincisi: İran ile daha fazla temas kurmak ve sivil amaçlı barışçıl bir programa sahip olma hakkına sahip olmakla birlikte herhangi bir askeri nükleer programı kabul etmediklerini açıkça belirtmek.

İkincisi: Körfez ülkeleri İran'a, davranışlarını değiştirmesi koşuluyla bölgesel ve uluslararası izolasyondan kurtulmasına yardımcı olacaklarına dair olumlu bir mesaj göndermeli.

Üçüncüsü: İran'daki ılımlı seslerin güçlendirilmesi.

El-Haslan, “Son savaş Körfez ülkelerinin bölgesel güvenlik üzerine düşünmeleri gerektiğini gösterdi. Bir yıl önce Körfez ülkeleri bölgesel güvenlik vizyonlarını ortaya koydular. Artık Körfez ülkelerinde istikrar ve güvenliği korumak ve komşuları İran ve Irak ile sürdürülebilir barış dediğimiz bir güvenlik çerçevesine ulaşmak için bu vizyonu gerçekleştirecek bir mekanizma hakkında konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.

dfvgyju

Körfez Araştırmaları Merkezi Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü Mustafa el-Ani'ye göre ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik saldırıları programın yaklaşık yüzde 90'ını yok etmiş olabilir.

ABD bu ayın başlarında sığınak delici bombalarla donatılmış bombardıman uçaklarıyla İran'ın kilit nükleer tesislerini hedef alan bir saldırı gerçekleştirmiş, İran da ertesi gün Katar'da ABD güçleri tarafından kullanılan el-Udeyd Üssü’ne füze saldırısıyla karşılık vererek Körfez ülkelerinin kınamalarına yol açmıştı.

El-Ani, İsrail ve ABD'nin harekâtının anlık bir olay olmadığını, en az 10 yıllık bir istihbarat toplama çalışmasının sonucu olduğunu belirtti. El-Ani, “İyi planlanmış bir operasyondan bahsediyoruz… Bu basit bir planlama değildi ve nükleer programın şu ana kadar yaklaşık yüzde 90 oranında yok edildiğinden hiç şüphem yok” şeklinde konuştu.

İran'ın maruz kaldığı saldırıdan sonra toparlanmasının pek mümkün olmadığını ifade eden el-Ani, İranlıların nükleer programa devam etmek istemeleri halinde, bugün konuşulanların ‘çatışmanın sonunun başlangıcı’ olduğunu belirtti. El-Ani, “Şimdi soru şu: İran toparlanabilir mi? Amerikalılar ve İsrailliler her an saldırabilecekleri bir bombanın yapımını engellemek için tekrar geri geleceklerinden ötürü toparlanamayacağından hiç şüphem yok” dedi.