İsrail'in Demir Kubbe hava savunma sisteminin, Gazze'den gelen roketlere karşı başarısız olduğu belirtiliyor / Fotoğraf: AFP
İstanbul/Şarku’l Avsat
TT
TT
Demir Kubbe efsanesi roketlerle yıkıldı!
İsrail'in Demir Kubbe hava savunma sisteminin, Gazze'den gelen roketlere karşı başarısız olduğu belirtiliyor / Fotoğraf: AFP
Gerginlik, Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah Mahallesi'nde Filistinlilerin Yahudi yerleşimciler tarafından zorla evlerinden çıkarılma girişimiyle başladı.
Bunun üzerine Gazze Şeridi'ndeki Filistinli direniş grupları, İsrail polisinin "işgal" altındaki Doğu Kudüs'te yer alan Mescid-i Aksa ve Şeyh Cerrah Mahallesi'nden çekilmesi için 10 Mayıs Pazartesi günü yerel saatle 18.00'e kadar süre tanıdı.
Polisin çekilmemesi üzerine Filistinli direniş grupları İsrail'e çok sayıda roket fırlattı.
Bunun üzerine İsrail ordusu, Gazze Şeridi'ne yönelik "Surların Muhafızı" adıyla askeri operasyon başlattı.
Gazze Sağlık Bakanlığı'nın açıklamasına göre İsrail'in 10 Mayıs Pazartesi gününden bu yana düzenlediği saldırılarda kadın ve çocukların da arasında olduğu 83 kişi hayatını kaybetti, 487 kişi de yaralandı.
Tel Aviv yönetimi, dün sabah itibariyle Gazze Şeridi'nden binden fazla roket atıldığını iddia etti.
İsrail'in Demir Kubbe adı verilen hava savunma sistemi, bugüne kadar Gazze'den gelen roketlerin savuşturulmasında önemli bir rol oynuyordu.
Ancak son çatışmalarda bu roketlerin bazılarının bu savunma sistemini aşmayı başardığı görülüyor.
Gazze'den atılan roketlerin Demir Kubbe tarafından imha edilememiş olması Tel Aviv yönetimini kaygılandıran faktörlerin başında yer alıyor.
Askeri uzman ve analistler, roket ve tanksavar füzeleriyle saldırı düzenleyen Filistinli grupların taktik değiştirerek Demir Kubbe'yi aşmaya başladığına dikkati çekiyor.
Kimi uzmanlar, İsrail'in farklı menzillerdeki füze saldırılarına karşı geliştirdiği üç hava savunma sisteminden ilki olan ve 2011'den beri kullanılan Demir Kubbe'nin Gazze'den atılan roketlere karşı başarısız olduğu görüşünde.
"Beklenmeyen hareket İsrail'i çok zor duruma düşürdü"
İsrail'in Demir Kubbesi İzzettin Kassam Tugayları'nın fırlattığı roketler karşısında başarısız olduğunu savunanlardan biri de Stratejik Düşünce Enstitüsü Başkanı ve emekli general Doç. Dr. Güray Alpar.
Independent Türkçe'nin özel haberine göre Alpar, Demir Kubbe sisteminin İsrail'i koruyacağı düşünüldüğünü ancak saldırılarda tam olarak koruma sağlayamadığının ortaya çıktığını söyledi.
Alpar'e göre sistemin etkisiz hale gelmesi Filistinli gruplara avantaj sağlamış durumda.
"Bu beklenilmeyen bir durumdu. Bu beklenmeyen hareket İsrail'i çok zor duruma düşürdü" diyen Alpar, Tel Aviv yönetiminin atılan roketlerden çok çekindiğini söyledi.
"Verilen destek dünya kamuoyunda çok etkili oldu"
Hava saldırılarının bir kısmının bu yapanlara karşı yönlendirmesinin bunun bir göstergesi olduğunu kaydeden Alpar, "İsrail şaşkın ve çok panik yaptı. Vatandaşlarını korumak için çok uğraştı ve çok paralar harcadı ama buna rağmen etkisiz kaldı" dedi.
Filistinli grupların kullandığı roketler için dışarıdan destek almış olabileceğini aktaran Alpar, şunları söyledi:
"Nereden veya kimlerden destek aldığını bilmiyoruz ama mutlaka bir yerlerden destek alınmıştır. Çünkü Filistin'e destek sanılandan çok daha fazla. Olaylar esnasında Filistinlilerin yapmış oldukları klipler ve sosyal medyadaki paylaşımlar çok büyük bir kamuoyu oluşturdu. Olaylardan sonra birçok ünlü ismin destek vermesi ve uluslararası kuruluşların harekete geçmesi bunun bir göstergesi. Verilen destek dünya kamuoyunda çok etkili oldu. İsrail verilen desteği engellemek istedi ama başarılı olamadı."
"Demir Kubbe efsanesinin ilk katmanı çöktü"
Gazeteci yazar Mete Sohtaoğlu da Demir Kubbe'nin Gazze'den atılan roketlere yenildiğini savundu.
Yaşanan son olaylarla birlikte Hamas'ın çok önemli bir özelliğinin ortaya çıktığını vurgulayan Sohtaoğlu, "Hamas muhtemelen bu teknolojiyi İran'dan aldı. Bunu füze teknolojisine uyarladı. Hem tanksavarlar edinmiş hem de insansız hava araçları (İHA) projesini almış ve öğrenmeye çalışıyor. Son olaylarda Demir Kubbe efsanesinin ilk katmanı çöktü diyebiliriz" ifadelerini kullandı.
Sohtaoğlu, "İsrail roketleri durduramadı demek haksızlık olur. Şu ana kadar bin 500 civarında roketin atıldığı ifade ediliyor, bunların en az bin 200'ü İsrail'e düştü" dedi.
"Ben Gurion Havalimanı'nın yakınına roketler düşüyor"
İsrail'in hava savunma sisteminin temelini oluşturan Demir Kubbe'nin çok katmanlı bir sistem olduğunu hatırlatan Sohtaoğlu, şu bilgileri verdi:
"Demir Kubbe en alt katmanda yer alırken hemen üstünde Davut'un Sapanı, Arrow-2 ve Arrow-3 sistemleri bulunuyor. Ama Demir Kubbe'nin zarar görmesi İsrail'in güvenlik mimarisinin de çöktüğü anlamına geliyor. Mesela Ben Gurion Havalimanı dünyanın en güvenilir havalimanı olarak gösteriliyordu ancak şimdi yakınına bile roketler düşüyor. Ayrıca Gazze'den atılan roketler birbiriyle aynı değil. Bir yerde farklı roketler atılırken başka bir yerde çok daha farklıları atılıyor. Bir diğer önemli ayrıntı da Demir Kubbe'ye rağmen Hamas'ın uzun vadeli bir çatışmaya hazırlanmış olduğu gördüğümü söyleyebilirim."
"Demir Kubbe sistemi görevini yerine getirdi"
Emekli Tuğgeneral Osman Aydoğan, bu konuda Alpar ve Sohtaoğlu'ndan farklı görüşte. Aydoğan'a göre Demir Kubbe başarılı.
Aydoğan, Gazze'den Kudüs'ün batısına atılan roketlerin birçoğunun Demir Kubbe tarafından imha edildiğini kalanların ise boş araziye düştüğünü söyledi.
Yakın mesafeden atılan roketlerin imha edilmesinin çok zor olduğunu ifade eden Aydoğan, "Mesela İran gibi uzak bir mesafeden atılsa imha edilme olasılığı daha yüksek olur. Ancak roketler Gazze'den atıldı ve yakın mesafeden vurulması gerçekten çok zor" yorumunu yaptı.
"Hiçbir sistem yüzde 100 başarılı değildir"
"Demir Kubbe'de zafiyet var?" yorumların gerçeği yansıtmadığını savunan Aydoğan, sistemin görevini yaptığını düşündüğünü belirterek, sözlerini şöyle tamamladı:
"Birçok roketi imha eden sistem yüzlerce rokete yetişemedi. Buna rağmen görevini yaptığını düşünüyorum. Hiçbir sistemde yüzde 100 başarı yoktur. Atılan roketlerin hepsini imha etmek pek mümkün değildir. Ne kadar çok roket yakalayıp imha ederse o kadar başarılıdır. Zaten sistemi kuranlarda yüzde yüz başarılı olacak diye kurmadılar. Çünkü bu imkansız gibi bir şey."
Yükselen bölgesel güçler Kremlin'in nüfuzuna meydan okumaya mı başlıyor?
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)
Rusya ve Azerbaycan arasında son günlerde artan gerilim, Rusya'nın üç yıldan uzun süredir devam eden Ukrayna savaşına tam anlamıyla müdahil olmasının en önemli yansımalarından birine dikkat çekti. İlişkilerdeki mevcut bozulma türünün ilk örneği değil; zira öncesinde iki ülke arasında bir tür yabancılaşmaya zemin hazırlayan sarsıntılar yaşanmış, bu da son gelişmeye tırmanma eğilimi kazandırmış ve kötümser beklentilere yol açmıştı. Askeri bir çatışma senaryosu pek olası görünmese de, bazı uzmanların bunu olası senaryolar arasına koyması bile iki ülke ilişkilerindeki mevcut sarsıntının geçici olmadığını, aksine eski Sovyet coğrafyasındaki denge hesaplarında önemli bir gelişmeyi yansıttığını gösteriyor. Bu da Kremlin'e doğrudan meydan okuma mesajları gönderebilecek bölgesel güçlerin ortaya çıktığına işaret ediyor.
Mevcut durumun nedenleri
Moskova ve Bakü arasındaki ilişkiler, Rusya'da Azerbaycan vatandaşlarına yönelik toplu gözaltı operasyonunun ardından ciddi şekilde gerildi. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı 28 Haziran'da, Yekaterinburg'da 50 Azerbaycan vatandaşının gözaltına alınmasıyla ilgili olarak Rusya'nın Bakü Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Pyotr Volkovich'i çağırdı. Azerbaycan medyası, gözaltına alınanların kötü muamele ve aşağılanmaya maruz kaldığı sert gözaltı operasyonlarına ilişkin haberler yayınladı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Ağustos 2024'te Bakü'de karşılarken (EPA)
Rus anlatısı, cinayetler de dahil olmak üzere ciddi suçlara karışanların kovuşturulmasıyla sınırlıydı. Uygulamada, Sverdlovsk bölgesi Merkezi Soruşturma Servisi Soruşturma Departmanı'nın ‘bir dizi cinayet işlediğinden ve cinayete teşebbüs ettiğinden şüphelenilen etnik bir suç grubunun’ ortaya çıkarıldığını belirten verilerine göre, Azerbaycan asıllı Rus vatandaşı tüccar ve iş adamlarını hedef alan bir faaliyet yürüten organize suç şebekelerinden bahsediliyordu.
Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşen Azerbaycan Havayolları'na ait Embraer yolcu uçağının kurbanlarından birinin naaşının bulunduğu tabutu taşıyan görevliler (Reuters)
Ancak bu gerekçeler, Azerbaycan vatandaşlarının yargılandığı suçların bir kısmının neredeyse çeyrek asır öncesine dayandığını savunan Azerbaycan tarafını ikna etmedi. Bu durum, bu dosyanın şu anda açılmasının ardındaki gerçek nedenlere ilişkin şüpheleri arttırdı.
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, kolluk kuvvetlerinin baskınları sırasında ‘iki Azerbaycanlının vahşice öldürüldüğünü’ kaydederek, Rusya'ya ‘güçlü tepkisini’ ifade etti.
Bakanlık yaptığı ayrı bir açıklamada, Moskova'yı ‘acil bir soruşturma’ yürütmeye ve ‘bu kabul edilemez şiddetin sorumlularını derhal adalete teslim etmeye’ çağırdı.
Buna karşılık Rusya Dışişleri Bakanlığı, Rusya'nın Bakü Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Pyotr Volkovich'in ‘Azerbaycan tarafına gerekli açıklamaları yaptığını ve durumun kolluk kuvvetlerinin kontrolü altında olduğunu yinelediğini’ bildirdi.
Bakü bu açıklamadan ikna olmadı ve hemen ertesi gün, 29 Haziran'da, Azerbaycan Parlamentosu, İkili Parlamenter İşbirliği Komisyonu toplantısı için Moskova'ya yapılması planlanan ziyareti iptal etme kararı aldı.
Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşen Azerbaycan Havayolları'na ait Embraer yolcu uçağı kazasında hayatını kaybeden genç bir adamın 28 Aralık'ta Bakü'de düzenlenen cenaze töreninden (Reuters)
Parlamenterler buna gerekçe olarak ‘etnik temelde Azerbaycanlılara yönelik kasıtlı, hedefli ve yargısız infazlar ve şiddet’ ile ‘bu tür vakaların son zamanlarda tekrarlanmasını’ gösterdiler. Aynı gün Azerbaycan Kültür Bakanlığı ülkedeki tüm Rus kültürel etkinliklerinin (konserler, festivaller, performanslar, sergiler, vs.) iptal edildiğini duyururken, Trend Haber Ajansı da Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Aleksey Overçuk'un Bakü ziyaretinin iptal edildiğini açıkladı.
Hızla gelişen kriz
Azerbaycan güvenlik güçlerinin Sputnik Azerbaycan'ın ofislerine baskın düzenlemesi ve iki Rus gazeteciyi tutuklaması Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın sert tepkisine yol açtı.
Bu gelişmelerde dikkat çekici olan ‘Ukrayna etkisinin’ hızla ortaya çıkmasıdır. Moskova, Ukrayna'nın ‘Rusya-Azerbaycan ilişkilerini germeye çalıştığı’ ve bir çatışmanın fitilini ateşlediği uyarısında bulunurken, Rus gazeteleri ve önde gelen yazarlar Bakü'yü ‘bağları koparmaya, ilişkilerin ortak temellerini zayıflatmaya ve iki ülkeyi askeri çatışma yoluna sokmaya’ dayalı ‘Ukrayna senaryosunu takip ettiği’ konusunda uyardı.
Eski bir kriz için yeni nedenler
Bu, Rusya-Azerbaycan ilişkilerinin son aylarda ilk kez kötüleşmesi değil. Geçen yılın aralık ayı sonunda Bakü'den Grozni'ye gitmekte olan Azerbaycan Havayolları’na ait bir yolcu uçağı Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşmüştü. Uçakta 67 kişi vardı ve ikisi mürettebat üyesi olmak üzere 38 kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında 25 Azerbaycan vatandaşı, 7 Rus ve 6 Kazak bulunuyordu. Kremlin, uçağın Grozni Havaalanı’na inmeye çalıştığı sırada bölgenin Ukrayna insansız hava araçları (İHA) tarafından saldırıya uğradığını belirtti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Zafer Günü dolayısıyla 9 Mayıs'ta Moskova'da düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (EPA)
Şarku’l Avsat’ın Kremlin’in internet sitesinden aktardığına göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 28 Aralık günü Azeri mevkidaşı İlham Aliyev'i arayarak, ‘Rus hava sahasında meydana gelen trajik olayda hayatını kaybedenlerin ailelerine derin ve içten taziyelerini sundu ve yaralılara acil şifalar diledi.’ Ertesi gün Aliyev, Azerbaycan Havayolları uçağının ‘dıştan hasar gördüğünü’ belirterek şunları söyledi: “İlk olarak Rus tarafı Azerbaycan'dan özür dilemelidir. İkinci olarak, suçunu kabul etmelidir. Üçüncü olarak da sorumluları cezalandırmalı, cezai olarak sorumlu tutmalı ve Azerbaycan'a ve yaralanan yolcu ve mürettebata tazminat ödemelidir.”
Bakü ilk kez Kremlin'e doğrudan bir meydan okuma gösterdi ve bu kadar güçlü bir tonda konuştu.
Şubat ayı başında Bakü, Moskova'yı ülkedeki Rusya Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar ve Uluslararası İşbirliği Ajansı’nın (Rossotrudniçestvo) faaliyetlerinin askıya alındığı konusunda bilgilendirmiş ve Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'ndan 1997'den beri hükümetler arası bir anlaşma temelinde faaliyet gösteren Rus Evi'ni kapatmasını talep etmişti. Aynı zamanda Azerbaycan, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) çalışmalarını da askıya aldı.
Dönemin Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Brüksel'de, 14 Mayıs 2023 (AFP)
O dönemde Azerbaycan makamları, Rus medya kuruluşlarının çalışmalarını kısıtlamaya başlamış ve bu tutumlarını ‘yurtdışındaki Azerbaycan devlet yayınları ile ülkedeki yabancı gazetecilerin çalışma koşullarında dengenin yeniden sağlanmasını’ düzenleyen yeni bir yasa ile gerekçelendirmişlerdi. Bakü'ye göre bu denge, ülkedeki Sputnik muhabirlerinin sayısının, devlet tarafından işletilen AZERTAC ajansının Moskova'daki muhabirlerinin sayısına eşit olması gerektiği anlamına geliyordu.
Takip eden aylarda Bakü, Moskova'yı bir dizi Azeri medya kuruluşuna siber saldırı düzenlemekle suçladı. Ulusal parlamentonun bir üyesi olan Ramid Namazov, Moskova tarafından kontrol edildiğine inanılan hacker grubu Cozy Bear'ı bu saldırılara karışmakla suçladı ve bunları Rus parlamentosundan gelen bir direktifle ilişkilendirdi. Rusya suçlamalar hakkında yorum yapmadı.
Durum nasıl gelişebilir?
Kremlin etkinliklerin iptal edilmesini ve Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamalarını üzüntüyle karşıladı ve kolluk kuvvetlerinin eylemlerinin diplomatik ilişkilerin bozulması için bir gerekçe olamayacağını vurguladı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Belki de Azerbaycan tarafının görüşüne göre bu tür gelişmelere neden olan olayların nedenlerini ve doğasını açıklamak için çalışmaya devam etmek önemlidir” dedi. Peskov'a göre devlet başkanları Vladimir Putin ve İlham Aliyev arasında bir görüşme şu anda planlanmıyor, ancak ihtiyaç duyulması halinde bu görüşme mümkün olan en kısa sürede gerçekleşecek.
Azerbaycanlı siyaset uzmanı ve Güney Kafkasya Araştırma Merkezi Başkanı Ferhad Memmedov, Rusya ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin iki lider arasındaki kişisel temasla bağlantılı olduğunu söyledi. “Uçak kazası olayından bu yana devlet başkanları arasında sadece bir temas kaydettik ve bu da bölge ülkelerinin bazı liderlerinin video konferans görüşmesinin bir parçasıydı” diyen Memmedov, Bakü'nün Moskova'nın uçak kazasına verdiği tepkiden memnun olmadığına ve bunun da Aliyev'in Moskova'daki Zafer Günü geçit törenine katılımını son anda iptal etmesine yol açtığına dikkat çekti. İki devlet başkanı arasında doğrudan iletişimin yokluğunda olumsuz olaylar arttı ve dışişleri bakanları düzeyinde çözülemeyen yollar geliştirdi. Memmedov, “Bu çatışma sarmalının giderek daha da kötüleştiğini görüyoruz” ifadesini kullandı.
Ukrayna-Rusya savaşındaki gelişmeleri ele almak üzere 14 Mayıs'ta Moskova'da düzenlenen üst düzey bir toplantıdan (Sputnik-Reuters)
Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri uzmanı Arkady Dubnov, “Hataları kabul etmek ve özür dilemek Rus yönetimi için bir norm değil” dedi. Bugün Azerbaycan'ın Rusya için, Rusya'nın Azerbaycan için olduğundan çok daha önemli olduğunu ifade eden Dubnov sözlerini şöyle sürdürdü: “Azerbaycan etkili bir bölgesel güç. Gücünü Türkiye'nin desteğinden aldığını düşünmek yanlış olur. Tam tersine, bugün Ankara'nın Bakü'yü kendi desteği olarak gördüğünü görüyoruz.”
Her iki taraf için de kazançlar ve kayıplar
Resmi olarak Bakü ekonomik açıdan Moskova'ya Moskova'nın Bakü'ye olduğundan daha bağımlı. Ancak savaş ve yaptırım koşulları altında, Kremlin için küçük ortakların önemi keskin bir şekilde artıyor.
Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi'nin verilerine göre Rusya ve Azerbaycan arasındaki ticaret 2024 yılında 4,8 milyar dolara ulaştı. Rusya, Ukrayna ile savaşın başlamasından bu yana detaylı gümrük istatistiklerini yayınlamayı durdurdu. Azerbaycan'ın Rusya'ya ürün ihracatı yüzde 1,5 azalarak 1,2 milyar dolara düşerken, Rus mallarının ithalatı yüzde 14,5 artarak 3,6 milyar dolara yükseldi.
Rusya'nın Azerbaycan'a ihracatının büyük bir kısmını petrol, doğalgaz, petrol ürünleri, değerli metaller ve metal ürünleri oluşturuyor. Azerbaycan Rusya'ya ağırlıklı olarak meyve ve sebze (toplam ihracatın yaklaşık yarısı) ve plastik tedarik ediyor.
Bakü ile iyi ilişkiler, özellikle uluslararası yaptırımlardan zarar gördüğü alanlarda Moskova için önemli. Örneğin Azerbaycan, Rusya'nın askeri-endüstriyel kompleksi için gerekli olan çift kullanımlı malları elde edebileceği ülkelerden biri.
Savaşın patlak vermesinden sonra Türkiye, kendi istatistiklerine göre, Batı'dan çift kullanımlı mal alımlarını bir buçuk kattan fazla artırdı ve bunları Azerbaycan da dahil olmak üzere Rusya'nın bir dizi komşusuna tedarik etti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)
Bakü'nün İkinci Kafkasya Savaşı'nda kazandığı zafer ve Dağlık Karabağ Bölgesi'ni yeniden ele geçirmesi, bölgesel güç dengesinde büyük bir değişikliğe yol açtı. Bakü ve Ankara'nın etkisi önemli ölçüde artarken, İran'ın ve Rusya'nın Güney Kafkasya bölgesindeki etkisi önemli ölçüde azaldı.
Savaş senaryosu pek olası değil ama...
İlginçtir ki bazı uzmanlar, Rusya ile Azerbaycan arasında bir savaş çıkabileceğine dair olası senaryolar öngörüyor. Bir Rus siyasi yorumcu, “Bakü, Rusya Federasyonu ile ikili ilişkilerini hızla tasfiye ediyor. Bu, savaşla sonuçlanan Ukrayna'nın yoludur” diye yazdı.
Bazı uzmanlara göre Ankara-Bakü ikilisi Moskova'nın Suriye ve Dağlık Karabağ'daki pozisyonlarının sarsılmasından yararlandı. Bazıları, nükleer endüstriden sorumlu Rosatom şirketinin aniden Türkiye'deki Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi’nin yüzde 49 hissesini satma niyetini açıklaması ve Türkiye'nin Tayfun balistik füzesini üç kez test etmesi gibi gözle görülür gerginlik belirtilerine işaret etti.
Aynı bağlamda Azerbaycanlı askeri uzman Agil Rüstemzade Polonya Radyosu'na verdiği demeçte, Azerbaycan ordusunun Rusya ile askeri çatışma senaryolarını çoktan çalıştığını söyledi. Rüstemzade’ye göre Rusya, dağlık arazi nedeniyle ülkesinin topraklarına büyük kuvvetler konuşlandıramayacak, ancak petrol sahalarına füze atabilecek. Ancak, ‘Ukrayna cephesinde Ruslar için kitle imha silahları kesinlikle gerekli’ olduğundan, askeri tırmanış riskini görmüyor.
Buna karşılık emekli Albay Anatoly Matviychuk askeri bir çatışmayı ihtimal dışı bıraktı. Matviychuk, “Türkler, Aliyev'in Rusya ile doğrudan bir çatışmaya girmesine izin vermeyecektir, çünkü bu hemen Karadeniz bölgesine ve Türkiye yönüne uzanacaktır” dedi.
Uzmanların çoğu daha büyük bir kötüleşme potansiyelini hafife alıyor. Ancak uzmanlara göre buradaki en önemli şey, mevcut gerilimin bölgedeki yeni güç dengesinin bir göstergesi olması.
Washington'daki Kennan Enstitüsü'nde uzman olan Maxim Trudolyubov, “Bakü'nün Moskova'ya meydan okumaya istekli olması, Azerbaycan'ın kendisini daha bağımsız bir oyuncu olarak konumlandırmasıyla birlikte bölgesel güç dengesinde bir değişime işaret ediyor. Bakü artık uysal bir küçük ortak rolünü oynamaya istekli değil. Bu, dış politika yapıcılar için Moskova'nın kırılganlıklarını vurgulayan ve bölgesel güçlerin onun etkisine nasıl meydan okumaya başladığını gösteren çok önemli bir hikâye” değerlendirmesinde bulundu.
