İzlanda'dan yanardağ krizine ilginç çözüm

İzlanda'nın Reykjanes Yarımadası'ndaki Geldingadalur vadisinde faaliyete geçen volkanik sistem, etkileyici manzaralarla turistlerin ilgi odağı oluyor (AFP)
İzlanda'nın Reykjanes Yarımadası'ndaki Geldingadalur vadisinde faaliyete geçen volkanik sistem, etkileyici manzaralarla turistlerin ilgi odağı oluyor (AFP)
TT

İzlanda'dan yanardağ krizine ilginç çözüm

İzlanda'nın Reykjanes Yarımadası'ndaki Geldingadalur vadisinde faaliyete geçen volkanik sistem, etkileyici manzaralarla turistlerin ilgi odağı oluyor (AFP)
İzlanda'nın Reykjanes Yarımadası'ndaki Geldingadalur vadisinde faaliyete geçen volkanik sistem, etkileyici manzaralarla turistlerin ilgi odağı oluyor (AFP)

İzlanda, Fagradalshraun volkanından gelen lavların bir su yoluna ulaşmasını engellemek için duvar örmeye başladı.
Lavların bu su yoluna ulaştığı durumda Reykjanes yarımadasının güney kıyısındaki bir elektrik hattına ve diğer altyapı sistemlerine zarar verebilir.
İzlanda Ulusal Yayın Servisi, lavların Geldingadalur vadisine bitişik bir vadi olan Nátthagi'den dışarı çıkmasını önlemek için dar bir geçide 4 metre yüksekliğinde bir toprak duvar inşa eden işçileri görüntüledi.

(İzlanda Ulusal Yayın Servisi)
Forbes'un aktardığına göre işçiler, ilk duvarın inşası bittikten hemen sonra ikincisinin inşasına geçti.
İlk duvarın şu anda işe yaradığı ve lavları doğru tarafa yönlendirebildiği ifade edildi. Ancak nihayetinde bu duvarların ne kadar dayanacağını zaman gösterecek.
Söz konusu çalışmalar, İzlanda Doğa Tarihi Enstitüsü'nün Fotogrametri Bölümü'nden araştırmacıların analizlerine dayanıyor.
Araştırmacılar işte bu çabalar kapsamında Geldingadalur vadisini dolduran ve yakındaki vadilere dökülen lav alanının üç boyutlu modelini oluşturdu.
Analizler sonucunda ortalama lav akışının yaklaşık 60 metre kalınlığında olduğu görüldü.
Bu haftasonu meydana gelen püskürmeler, Mart 2021'den bu yana lav akışındaki istikrarın sonunu getirdi. Akış hızı, sadece birkaç hafta öncesine kıyasla iki katına çıktı.
Kimyasal analizler, Geldingadalur vadisindeki püskürmeleri besleyen magmanın doğrudan 17 ila 20 kilometre derinlikteki kayaların erimesinden kaynaklandığını gösteriyor.
Uzmanlar, geçmişteki patlamalara dayanarak aktivitenin en az birkaç ay devam edeceğini tahmin ediyor.
 
Independent Türkçe, Forbes



Gençlerdeki sindirim sistemi kanserlerinde çarpıcı artış

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
TT

Gençlerdeki sindirim sistemi kanserlerinde çarpıcı artış

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)
Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal kanserlerde çarpıcı bir artış var (Unsplash)

Yeni bir incelemeye göre, 50 yaşın altındaki kişilerdeki gastrointestinal (GI) kanserlerde çarpıcı bir artış yaşanıyor.

Araştırmacılar perşembe günü The Journal of the American Medical Association'da (JAMA) yayımlanan incelemede, kalınbağırsak veya pankreas kanseri gibi gastrointestinal kanserlerin "ABD'de erken yaşta ortaya çıkan kanserler arasında en hızlı artış gösterenler" olduğunu belirtiyor.

Erken yaşta ortaya çıkan gastrointestinal kanserler arasında ABD birinciliğini, kolon veya rektumda gelişen kalınbağırsak kanseri 2022'de aldı ve 20 bin 800'ü aşkın kişiye teşhis kondu.

Mide zarında gelişen mide kanseri o yıl 2 bin 689 kişide teşhis edilirken, onu 2 bin 657'yle pankreas kanseri ve 875'le yemek borusu kanseri izledi.

Erken yaşta görülen gastrointestinal kanserlerin çoğu obezite, kötü beslenme ve orta derecede hareketsiz bir yaşam tarzı gibi, değiştirilebilecek risk faktörleriyle bağlantılı. Sigara ve içki içmek de diğer risk faktörleri arasında.

Dana-Farber Kanser Enstitüsü Genç Yaşta Ortaya Çıkan Kalınbağırsak Kanseri Merkezi Direktörü Dr. Kimmie Ng, ortak yazarlarından olduğu inceleme hakkında NBC News'a yaptığı açıklamada, "İnsanların bebekken, çocukken ve ergenlik çağındayken yaptıkları ya da maruz kaldıkları şeyler, muhtemelen genç yetişkinlikte kansere yakalanma risklerine katkı sağlıyor" diyor.

Aile geçmişi ve kalıtsal sendromlar gibi, hastaların üzerinde kontrol sahibi olmadığı risk faktörleri de var. Erken yaşta görülen kalınbağırsak kanserinden muzdarip kişilerde bağırsak iltihabı olabilir.

Araştırmacılar incelemede şöyle yazıyor:

Erken yaşta ortaya çıkan GI kanser hastalarının durumu, daha geç yaşta ortaya çıkan GI kanser hastalarına benzer veya daha kötü seyrediyor. Bu da gelişmiş önleme ve erken teşhis yöntemlerine duyulan ihtiyacı vurguluyor.

Amerikan Kanser Derneği (American Cancer Society/ACS), kalınbağısak kanseri riski ortalama düzeyde olan kişilerin 45 yaşında düzenli taramaya başlamasını öneriyor. ACS, 2018'den önce taramaların 50 yaşında başlamasını tavsiye ediyordu.

Kâr amacı gütmeyen Kalınbağırsak Kanseri Birliği'nin baş tıbbi danışmanı Dr. John Marshall, yer almadığı inceleme hakkında NBC News'a "Eskiden bu yaş grubunda hiç görülmezdi ama şimdi 20, 30 ve 40'lı yaşlarında kolon kanserine yakalananların sayısında kayda değer bir artış var" diyor.

Gastrointestinal kanseri olan genç hastaların hayatta kalma oranlarının, neden yaşlılardan daha kötü olduğu belirsizliğini koruyor.

New Jersey'deki Rutgers Kanser Enstitüsü ve RWJBarnabas Health'ten gastrointestinal onkoloji direktörü Dr. Howard Hochster, NBC News'a, dahil olmadığı inceleme hakkında şu ifadeleri kullanıyor: 

Bana göre bu, hastalığı daha ileri bir aşamada saptamamızdan kaynaklanıyor çünkü spesifik olmayan bu şikayetlerde bulunan genç bir kişiyi görünce, gerçekten kolon veya diğer GI kanserler akla gelmiyor.

Ancak Ng, kanserin evresi hesaba katıldığında bile genç hastaların hayatta kalma oranlarının daha kötü göründüğünü söyleyerek bunun biyolojik bir nedeni olup olmadığını sorguluyor.

Independent Türkçe