Çin'in Güneş'ten daha sıcak nükleer reaktörü dünya rekoru kırdı

Çin'in Güneş'ten daha sıcak nükleer reaktörü dünya rekoru kırdı
TT

Çin'in Güneş'ten daha sıcak nükleer reaktörü dünya rekoru kırdı

Çin'in Güneş'ten daha sıcak nükleer reaktörü dünya rekoru kırdı

Çinli bilim insanları, medyada sıklıkla "yapay Güneş" diye nitelenen ünlü nükleer reaktörün cuma günü gerçekleştirilen son deneyde rekor kırdığını duyurdu.
Şinhua Haber Ajansı'nın aktardığına göre reaktörün plazma sıcaklığı 120 milyon santigrat dereceye ulaştı ve sıcaklık 101 saniye korunmayı başardı.
EAST veya HL-2M Tokamak diye de anılan deneylerin nihai hedefi, Güneş'teki nükleer füzyon sürecini taklit ederek sabit ve temiz enerji üretmek.
Kömür, petrol, doğalgaz gibi tükenme tehlikesi taşıyan ve çevre için tehdit oluşturan fosil yakıtların aksine bu reaktörün işleyebileceği hammadde neredeyse sınırsız.
Zira reaktörde ağır hidrojen diye de bilinen ve denizlerde bol miktarda bulunan döteryum maddesi kullanılıyor. Bir litre deniz suyundaki döteryumun, füzyon yoluyla 300 litre benzine denk enerji üretebileceği tahmin ediliyor.
Bu hedef doğrultusunda reaktör, sıcaklığı 15 milyon derece olan Güneş'i çoktan aştı. Ancak sıcaklığını ve nükleer füzyon sürecini 4,6 milyar yıl sürdüren Güneş'e kıyasla bu reaksiyon, yalnızca saniyeler sürüyor.
Yani reaksiyonun sabit bir şekilde devam etmesi ve böylece reaktörün enerji üretecek hale getirilebilmesi gerekiyor. Bu nedenle saniyelerle ölçülen deney süreleri büyük önem taşıyor.
Çin'in Anhui eyaletinin başkenti Hefei'de yürütülen deneyden sorumlu olan, Çin Bilimler Akademisi'nin Plazma Fiziği Enstitüsü'nden araştırmacı Gong Xianzu, yeni rekoru bizzat duyurdu.
Deneyde ayrıca 160 milyon santigrat derecelik plazma sıcaklığının da 20 saniye sürdürüldüğü belirtildi.
Çin Bilimler Akademisi direktörü Song Yuntao, deneyi "Çin'in fizik ve mühendislik alanlarında büyük bir başarı" diye niteledi:
"Deneyin başarısı, Çin'in kendi nükleer füzyon enerji istasyonunu kurmasının temelini oluşturuyor."
EAST'ın şu anki hedefi, plazmayı yaklaşık 17 dakika boyunca yaklaşık 100 milyon derecelik sıcaklıkta tutmak.
Kasım 2018'de EAST, çekirdek plazmasında Güneş'in iç sıcaklığının yaklaşık 7 katına, 100 milyon santigrat derecelik bir elektron sıcaklığına ulaşmıştı. Reaktör geçen yıl da 20 saniye süren 100 milyon santigrat derecelik plazma sıcaklığı elde etmişti.
Bir önceki dünya rekoru, geçen yıl 100 milyon derecelik plazma sıcaklığını 20 saniye korumayı başaran KSTAR reaktörü tarafından kırılmıştı. Bu reaktör de Güney Kore'de geliştiriliyor.



İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
TT

İlk insanların beslenme sırları, 300 bin yıllık ahşap aletlerle birlikte gün yüzüne çıktı

(Liu ve ekip arkadaşları/Science)
(Liu ve ekip arkadaşları/Science)

Vishwam Sankaran Bilim ve Teknoloji Muhabiri 

Çin'in güneybatısında keşfedilen 300 bin yıllık nadir ahşap aletler, bölgedeki ilk insanların büyük ölçüde kök ve yumrular gibi yeraltı bitkileriyle beslendiğini gösteriyor.

Hakemli dergi Science'da perşembe günü yayımlanan bulgular, Doğu Asya'daki erken insan atalarının gelişmiş bilişsel becerilerine, yaşantılarına, beslenme biçimlerine ve çevrelerine ışık tutuyor.

Yunnan eyaletinin Jiangchuan bölgesinde yer alan göl kıyısındaki Gantangqing arkeolojik kazı alanında, oksijenden yoksun kil tortularda ahşap aletlerin korunması sayesinde bu nadir buluntu elde edildi.

Araştırmacılar tortularda yaklaşık bin organik kalıntı da buldu.

Ortaya çıkarılan kalıntıları gelişmiş teknikler kullanarak tarihlendiren bilim insanları, aletlerin 250 bin ila 350 bin yıllık olduğunu tespit etti.

Bilim insanları, çeşitli biçim ve işlevlere sahip "son derece nadir" ahşap aletlerin yaklaşık 300 bin yıllık katmanlardan çıkarıldığını söylüyor.

Bugüne kadar bu döneme ait, biri Avrupa'da diğeri Afrika'da olmak üzere ahşap alet içeren sadece iki keşif yapılmıştı.
 

Görsel kaldırıldı.

Gantangqing'deki ahşap aletler (Liu ve ekip arkadaşları/Science)


Yeni keşfedilen çubuklardan ikisi, İtalya'nın Poggetti Vecchi bölgesinde bulunan 171 bin yıllık aletlere benzerlik gösteriyor.

Kanca biçimli benzersiz 4 aletin daha ortaya çıkarıldığını belirten bilim insanları, bunların muhtemelen kökleri kesmek için kullanıldığını söylüyor.

Ayrıca araştırmacıların ahşap aletlerin üzerinde kasıtlı cilalama ve kazıma izleri, kenarlarındaysa toprak kalıntıları saptaması, bunların kök ve yumrular gibi yeraltı bitkilerini kazmak için kullanıldığına işaret ediyor.

Bilim insanları, "Ahşap aletler arasında kazma çubukları ve küçük, eksiksiz, elle tutulan sivri uçlu aletler var" diye yazıyor.

Bilim insanları bu bulgulara dayanarak insanların Doğu Asya'daki atalarının muhtemelen bitki temelli bir beslenme biçimi izlediğinden şüphelenirken, bölgede çam fıstığı, fındık, kivi meyvesi ve su yumrularına dair kanıtlar tespit edildi.

Buna karşılık Avrupa ve Afrika'da saptanan ahşap aletler av aletleri, mızraklar ve mızrak uçlarıydı.

Çalışmanın ortak yazarı arkeolog Bo Li şöyle diyor:

Bu keşif, erken insan adaptasyonuna ilişkin önceki varsayımlara meydan okuyor. Çağdaş Avrupa yerleşimleri (Almanya'daki Schöningen gibi) büyük memelileri avlamaya odaklanırken, Gantangqing subtropik bölgelerde bitki temelli, eşsiz bir hayatta kalma stratejisini ortaya koyuyor.

Dr. Li, "Ahşap aletlerin çeşitliliği ve karmaşıklığı da arkeolojik kayıtlardaki önemli bir boşluğu dolduruyor, çünkü 100 bin yıldan daha eski ahşap aletler Afrika ve Batı Avrasya dışında son derece nadir görülüyor" ifadelerini kullanıyor.

Keşif, ahşap aletleri kullanan erken insanların dünya genelinde çok daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

Ayrıca farklı ortamlarda yaşayan tarih öncesi kültürlerin yerel olarak işlerine yarayacak aletler geliştirdiğine de işaret ediyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/news