Suriye'de iç muhalefet seçimlerin ertesi günü rejimi tüm sembolleriyle değiştirmeye odaklanıyor

Eski Şam’ın el-Kisa Mahallesinde Beşşar Esed’in cumhurbaşkanlığı kazanması sebebiyle düzenlenen bir kutlama. (EPA)
Eski Şam’ın el-Kisa Mahallesinde Beşşar Esed’in cumhurbaşkanlığı kazanması sebebiyle düzenlenen bir kutlama. (EPA)
TT

Suriye'de iç muhalefet seçimlerin ertesi günü rejimi tüm sembolleriyle değiştirmeye odaklanıyor

Eski Şam’ın el-Kisa Mahallesinde Beşşar Esed’in cumhurbaşkanlığı kazanması sebebiyle düzenlenen bir kutlama. (EPA)
Eski Şam’ın el-Kisa Mahallesinde Beşşar Esed’in cumhurbaşkanlığı kazanması sebebiyle düzenlenen bir kutlama. (EPA)

Şam’daki iç muhalefetin geniş bir yelpazesini barındıran Demokratik Ulusal Cephe (DUC), zalim rejimi tüm sembol ve temelleriyle değiştirme noktasındaki bağlılığını duyurdu. Bu sırada Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, ülkenin ekonomisini canlandırmak, Suriyelilerin yaşam koşullarını iyileştirmek ve kovid-19 salgınıyla mücadele etmek için Suriye’ye mümkün olan tüm yardımı sağlayacaklarını belirtti.
Suriye resmi haber ajansı SANA, Şi Cinping’in Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’e cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki zaferiyle ilgili bir mesaj gönderdiğini aktardı. Mesajda, “Çin Suriye’yi, egemenliğini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korumada güçlü bir şekilde destekliyor. Ayrıca Suriye’ye kovid-19 salgınıyla mücadelesinde, ekonomisini canlandırma ve halkının yaşam koşullarını iyileştirme noktasında mümkün olan tüm yardımı sağlayacak” ifadeleri yer aldı. Mesajda, “Çin, Çin- Suriye iş birliğinin ilerlemesini güçlendirerek yeni bir seviyeye taşıyacak” açıklamaları yer aldı.
Mesajda, “Çin ve Suriye dost ülkelerdir. Şam Pekin ile diplomatik ilişkiler kuran ilk Arap ülkelerinden biriydi” ifadeleri kullanıldığı bildirildi. Şi Cinping açıklamasında, “İki ülke arasındaki ortak ilişkilerin geliştirilmesine büyük önem veriyorum. Diplomatik ilişkilerin 65. yıl dönümünü değerlendirmek, ikili ilişkileri güçlendirmek ve daha fazla başarıya ulaşmak için Cumhurbaşkanı Esed ile birlikte çalışmaya hazırım” dedi.
Suriye Halk Meclisi Başkanı Hammude Sabbağ’ın açıkladığı seçim sonuçlarına göre, Esed oyların yüzde 95,1’ini alarak 7 yıllık yeni bir cumhurbaşkanlık dönemi kazandı. Batılı ülkeler seçimleri ‘hileli’ olarak değerlendirerek, seçim sonuçlarını tanımayacaklarını belirtti. Öte yandan Demokratik Ulusal Cephe (DUC) kuruluş kongresini Şam’da düzenleyeceklerini duyurdu.
Sabbağ dün (Pazartesi) yaptığı bir açıklamada, “Suriye halk devriminin başlamasından on yıl sonra, dahili, bölgesel ve uluslararası son derece karmaşık koşullarda halkımız meşru özgürlük, onur ve sosyal adalet haklarını elde etme noktasında mücadelesini sürdürüyor.
Rejimin şiddet aygıtlarına sahip olması, reform ve değişiklik yapamaması, milis gruplarını kabul etmesiyle temsil edilen askeri güvenlik çözümünü benimsemesine neden olan Suriye gerçeği ışığında, Suriye topraklarına yabancı ordular girdi ve aşırılıkçı terör örgütleri bölgede yayıldı. Suriye’deki çatışmalara, yıkımlara, tutuklamalara, yerinden edilmelere ve vekalet savaşlarına neden olan bu durum, ülkemizi, müdahale eden herkes için bir çatışma alanı haline getirdi. Suriye halkının yoksulluk ve hizmetlerin sağlanamaması noktasındaki acıları artıyor. Ekmek, ilaç, yakıt gibi temel ihtiyaçları temin edilmesi gerekiyor” dedi.
DUC tarafları, yetkililerin yapılmasını engellemesinin ardından geçtiğimiz ayın 18’inde DUC’un kuruluş kongresini bir başkan, bir başkan yardımcısı, raportör ve sekreter eşliğinde, elektronik ortamda gerçekleştirmişti. Görüşmede belge taslakları ile düzenlemeler ele alınarak, siyasi vizyon onaylandı.
Belgede, “CUD, Suriye içindeki ve dışındaki tüm muhalif ulusal güçlere ve şahsiyetlere açık tüm sembolleri ve temelleri ile mevcut zalim rejim için radikal ve kapsamlı bir ulusal demokratik değişim projesinin gerçekleşmesine katkıda bulunan genişletilmiş bir cephe inşa etmek için ulusal çalışmayı üstlenecek. Ayrıca siyasi geçişin sağlanmasına ve modern bir demokratik devletin inşa edilmesine katkıda bulunacak” ifadeleri yer aldı.
Belgede geçen diğer ifadeler şu şekilde, “CUD, ulusal egemenliği yeniden kurmak için çalışıyor ve ülkeyi tüm işgallerden, askeri çözüm peşindekilerden, iktidara bağlı olanlardan, güvenlik servislerini susturan, işkence altında tutuklayan, öldürenlerden ve ayrıca devletin ve toplumun tüm noktalarını kontrol eden bir rejimden kurtarma çabasıyla hareket ediyor. Rejim, bugüne kadar, özellikle 2012 tarihli Cenevre 1 Bildirgesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2118 ve 2254 sayılı kararları başta olmak üzere uluslararası kararların öngördüğü siyasi çözüme engel olmaya devam ediyor.”



Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.