Sporu bırakan kişiler ne kadar sürede formdan düşüyor?

Araştırmaya göre vücut geliştirirken zindeliği artıran unsur, kaslara normalden daha fazla kuvvet uygulanması (Unsplash)
Araştırmaya göre vücut geliştirirken zindeliği artıran unsur, kaslara normalden daha fazla kuvvet uygulanması (Unsplash)
TT

Sporu bırakan kişiler ne kadar sürede formdan düşüyor?

Araştırmaya göre vücut geliştirirken zindeliği artıran unsur, kaslara normalden daha fazla kuvvet uygulanması (Unsplash)
Araştırmaya göre vücut geliştirirken zindeliği artıran unsur, kaslara normalden daha fazla kuvvet uygulanması (Unsplash)

Vücudu egzersizle geliştirmek kolay bir iş değil. Fakat bunca emek harcadıktan sonra sporu bıraktığımızda vücudumuz bu zindeliği ne kadar sürede kaybediyor?
Bilimsel araştırmalara göre vücudun egzersizden önceki haline dönmesi sanıldığından daha da kısa süre içinde başlıyor.
Spor yapmayı bıraktığımızda vücudumuzun eski haline dönme süresini belirleyen unsurlar arasında egzersiz türünün önemli bir yeri var.
İki saat 30 dakika boyunca koşabilen, formunun zirvesindeki bir maraton koşucusu, normal egzersizlerinde 5 ila 6 gün boyunca toplamda 90 kilometre koşar.
Bu maratoncu antrenmanları bıraktığında, artık yoğun egzersizlerin etkisinden çıktığı için vücudu zindeliğini yavaş yavaş kaybetmeye başlar.
Araştırmalara göre egzersizler sırasında kullanılabilecek maksimum oksijen miktarını ifade eden “V02 max”le ölçülen, hem dolaşım hem de solunum sisteminin zindeliğini ifade eden kardiyorespiratuar zindelik, ilk 4 haftada yüzde 10 azalıyor.
Öte yandan, zindelikleri gerilese bile maratoncuların normal kişilere göre V02 seviyeleri daha yüksek kalıyor.  Egzersizleri bırakan ve maratoncu olmayan normal kişilerdeyse V02 seviyeleri ciddi şekilde azalıyor ve en fazla 8 hafta içinde egzersizlere başlamadan önceki seviyelere dönüyor.
Ağırlık egzersizlerindeyse profesyonel sporcu olmayan normal bir kişi anternmanları bıraktığında 12 hafta içinde kaldırabileceği ağırlık kapasitesinin azaldığı gözlemlendi.
Öte yandan, güçte ciddi bir gerileme gözlemlenirken, kas dokularındaki gelişiminse bundan en az ölçüde etkilendiği belirtildi.
Spor bırakıldığında kas gücünde ciddi kayıp yaşanmasının temel nedeni, düzenli egzersizle kaslara uygulanan kuvvetin ortadan kalkması. Dolayısıyla kaslar sıkı şekilde çalıştırılmadığında “tembelleşiyor”.
İki hafta boyunca egzersiz yapılmadığında antrenman sırasında kullanan kas dokularında yüzde 13’lük bir düşüş yaşanırken, bu süreçte kas gücünde herhangi bir gerileme gözlemlenmedi.
Çalışmalara göre egzersizi bıraktıktan 48 saat içinde kardiyovasküler zindelik ve güç azalmaya başlıyor. Öte yandan bunun etkileri kardiyovasküler zindelik için iki ila üç hafta, güç içinse 6 ila 10 hafta arasında hissediliyor.
Ayrıca bu bağlamda kadınlarla erkekler arasındaki kaybın benzer değerlerde seyrettiği belirtildi.

Independent Türkçe, CNN



Bilim insanları: Uzun yaşam için belirleyici organ beyin

Beynin biyolojik yaşı, ölüm ve hastalık riskleri açısından en güçlü tahmini sunuyor (Unsplash)
Beynin biyolojik yaşı, ölüm ve hastalık riskleri açısından en güçlü tahmini sunuyor (Unsplash)
TT

Bilim insanları: Uzun yaşam için belirleyici organ beyin

Beynin biyolojik yaşı, ölüm ve hastalık riskleri açısından en güçlü tahmini sunuyor (Unsplash)
Beynin biyolojik yaşı, ölüm ve hastalık riskleri açısından en güçlü tahmini sunuyor (Unsplash)

Bilim insanları bir kişinin ne kadar yaşayacağını öngörmede açık ara en iyi tahminin beyin yaşı üzerinden yapıldığını tespit etti. 

Kaliforniya'daki Stanford Üniversitesi'nden araştırmacılar, Birleşik Krallık'taki yaklaşık 45 bin yetişkinden alınan kan örneklerini yeni bir yöntemle analiz ederek en az 3 bin proteinin seviyelerini ölçtü. 

Araştırmacılar beyin, kalp, akciğer, karaciğer ve bağışıklık sistemi gibi vücudun farklı bölümlerindeki bu proteinler yoluyla, belirli bir organ sisteminin biyolojik yaşını, yani ne kadar yıprandığını hesapladı.

Bir organın protein analizi, kişinin kronolojik yaşından kayda değer derece farklı olduğunda bu organ "aşırı yaşlı" ya da "aşırı genç" diye sınıflandırıldı.

Bu şekilde 11 organ sistemini ve dokuyu inceleyen bilim insanları, sağlık sonuçlarını en iyi öngören yapının beyin olduğu sonucuna vardı.

Bulguları hakemli dergi Nature Medicine'da bugün (9 Temmuz) yayımlanan çalışmada aşırı yaşlı beyne sahip katılımcılara 10 yıl içinde Alzheimer teşhisi konma olasılığının, genç beyne sahip aynı yaştaki katılımcılara göre 12 kat daha fazla olduğu bulundu.

15 yıl içinde herhangi bir nedenden ölüm riski yaşlı beyinlerde yüzde 182 artarken, genç beyinler ölüm oranında yüzde 40'lık bir azalmayla ilişkilendirildi.

Çalışmanın başyazarı Tony Wyss-Coray, "Beyin uzun yaşamın bekçisi" diyerek ekliyor: 

Eğer bir kişinin yaşlı bir beyni varsa ölüm olasılığı artar. Genç bir beyni varsa muhtemelen daha uzun yaşar.

Araştırmacılar beyinden sonraki en önemli faktörün bağışıklık sistemi olduğunu saptadı. 17 yıllık takip süresi boyunca normal yaşta beyin ve bağışıklık sistemi olan katılımcıların yaklaşık yüzde 8'i, genç beyin ve bağışıklık sistemine sahip kişilerinse sadece yüzde 4'ü hayatını kaybetti. 

Bilim insanları beyin ve diğer organların biyolojik yaşlarına göre değerlendirilmesinin tıpta yeni bir çağı başlatabileceğini söylüyor. Organların biyolojik yaşının erken teşhis aracı olarak kullanılması umuluyor.

Basel Üniversitesi'nden çalışmada yer almayan Heike Bischoff-Ferrari, "Kan bazlı organ yaşı saatleri, günümüz tıbbında kullandığımız önlemlerden çok daha önce, yapısal değişiklikler ortaya çıkmadan yüksek hastalık riskine işaret edebilir ve önleyici tedavinin çok daha etkili olmasını sağlayabilir" diyor.

Wyss-Coray de bunun "tıbbın geleceği" olduğunu söyleyerek ekliyor: 

Bugün doktora bir yeriniz ağrıdığı için gidiyorsunuz ve onlar da sorunu anlamak için muayene ediyor. Biz hastalık tedavisinden önleyici sağlık bakımına geçmeye ve insanlar belirli organlarında hastalık yaşamadan önce müdahale etmeye çalışıyoruz.

Ekip yeni çalışmada geliştirdikleri testi ticarileştirmeyi ve iki ila üç yıl içinde kullanıma sunmayı amaçlıyor. Bu test muhtemelen ilk başta beyin, kalp ve bağışıklık sistemi gibi kilit organların yaşını hesaplamak için kullanılacak.

Independent Türkçe, BBC Science Focus, Financial Times, Nature Medicine