Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Menfi, BAE’yi ziyaret ediyor; HRW’den sivil toplum üzerindeki ‘kısıtlamaların kaldırılması’ çağrısı

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi (AFP)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi (AFP)
TT

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Menfi, BAE’yi ziyaret ediyor; HRW’den sivil toplum üzerindeki ‘kısıtlamaların kaldırılması’ çağrısı

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi (AFP)
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi (AFP)

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, üç gün sürecek Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) resmi ziyareti kapsamında dün Abu Dabi'ye geldi. Diğer yandan İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ise ülkenin yürütme makamını ‘sivil toplum üzerindeki kısıtlamaları kaldırmaya, yerel kuruluşların önümüzdeki Aralık ayında yapılması planlanan seçimleri yapabilmeleri için çalışmalarını özgürce yapmalarına izin vermeye’ çağırdı.
Yerel basındaki haberlere göre BAE’ye habersiz ziyaretinde Menfi’ye Ulusal Birlik Hükümeti Dışişleri Bakanı Necla Menguş ve İstihbarat Servisi Başkanı Hüseyin el-Aib eşlik ediyor.  
Diğer yandan Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı Libya Medya Vakfı Başkanı Muhammed Bayou, “Daha önceden feshedildiğini açıklayarak Diriliş ve Reform Cemiyeti adını alan Libya'daki Müslüman Kardeşler, dün geri dönerek bir bildiri yayınladı. Feshedilmiş cemaat adına yayınladıkları açıklamada Vakıflar Kurumu tehdit edildi. Böyle bir düzmeceye şahit oldunuz mu?” dedi.  
Dün yayınladıkları bildiride, 2008'de İhvan’dan ayrılan bir siyasi aktivist ile ilgili şahsi bir davaya adının karışmasından dolayı Libya Vakıflar Kurumu’na yönelik öfkesini dile getiren Müslüman Kardeşler, kendisini eleştiren veya kışkırtan her tarafı dava etme hakkını saklı tuttuğunu vurguladı.
Libya'daki Müslüman Kardeşler topluluğu, Mayıs ayı başlarında adını Diriliş ve Reform Cemiyeti olarak değiştirmiş, analistler bunu yaklaşmakta olan seçim maratonu öncesinde proaktif bir adım olarak değerlendirmişti.

HRW’den çağrı
Diğer yandan dün HRW tarafından yapılan açıklamada, Libya seçimleri yaklaştığı sırada, sivil toplum kuruluşlarının tabi tutulduğu, Libya’nın hürriyetlerin korunması yönündeki uluslararası yükümlülükleri ihlal eden ciddi kısıtlamaların Ulusal Birlik Hükümeti yetkilileri tarafından kaldırılması gerektiği vurgulandı.
HRW, Fayiz es-Serrac liderliğindeki eski Başkanlık Konseyi tarafından sivil toplum örgütlerinin çalışmaları hakkında yayınlanan kararnamenin, Libya'nın temel özgürlükleri koruma yönündeki uluslararası yükümlülüklerini ihlal ettiğini ve bu örgütleri haksız yere kısıtladığını ifade etti.
HRW’nin Libya işlerinden sorumlu yetkilisi Hanan Salah, seçimler öncesinde güçlü bir sivil topluma duyulan ihtiyaç ışığında kararnameyi ‘endişelendirici’ olarak nitelendirdi. Libya otoritesini bu kararnameyi gözden geçirerek iptal etmeye çağıran Salah, zira bu kararın insan hakları alanlarında hayati çalışmalar yürüten grupları susturmayı amaçladığını vurguladı.
Serrac, 2019 yılı Mart ayında Sivil Toplum Komisyonu çalışmalarına ilişkin düzenlemelerin kabul edilmesi yönünde bir karar yayınlamış, Libya'daki insan hakları meseleleriyle ilgilenenler ise buna karşı çıkmıştı. HRW yetkilisi Salah ise Libya'daki yürütme makamına Libya'nın örgütlenme özgürlüğünü koruma yükümlülükleriyle uyumlu düzenlemeler oluşturması çağrısında bulundu.
Libya'da ‘kota’ politikasının tekrarlanmasından korkulurken Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ve Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri, egemen pozisyonların liderlerinin atanmasına ilişkin dosyayı görüşmek üzere Fas'ın başkenti Rabat'a gitti. Libya Ulusal Ordusu (LUO) lideri Mareşal Halife Hafter, dün akşam doğu Libya'daki er-Recme şehrindeki başkanlık merkezi ofisinde çok sayıda parlamenteri ağırladı.
Hafter’in ofisi, Temsilciler Meclisi Başkanı ikinci yardımcısı Hamid Huma ve sekiz üyenin de katıldığı toplantılarda nelere değinildiğine dair ayrıntı vermedi.
Vatandaşlar ve insan hakları dernekleri, Libya Kızılayı Ecdebiye şube müdürü Mansur Ati’nin dün akşam işyeri yakınlarında ortadan kaybolduğunu bildirdi. Ecdebiye’deki kimliği belirsiz silahlı kişilerin Ati'yi kaçırdığını, akıbetinin dün öğleden sonra itibariyle bilinmediğini açıklayan İnsan Hakları Ulusal Komitesi, kendi deyimiyle insani yardım çalışmaları ve sivil toplumdaki çalışanları da etkileyen adam kaçırma ve gözaltı olaylarındaki artışı kınadı.

 


Esed'in devrilmesinin yıldönümü kutlanıyor... ve destekçileri iki ayaklanma planlıyor

Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıl dönümü dün Hama'daki el-Asi Meydanı'nda büyük bir kalabalık tarafından kutlandı
Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıl dönümü dün Hama'daki el-Asi Meydanı'nda büyük bir kalabalık tarafından kutlandı
TT

Esed'in devrilmesinin yıldönümü kutlanıyor... ve destekçileri iki ayaklanma planlıyor

Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıl dönümü dün Hama'daki el-Asi Meydanı'nda büyük bir kalabalık tarafından kutlandı
Beşşar Esed rejiminin devrilmesinin birinci yıl dönümü dün Hama'daki el-Asi Meydanı'nda büyük bir kalabalık tarafından kutlandı

Suriye'de devrik Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesinin yaklaşık 1. yıl dönümünü anma etkinlikleri devam ederken, dün Suriye'nin eski istihbarat şefi ve Esed’in kuzeni tarafından, Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara yönetimine karşı Suriye kıyılarında iki ayaklanma başlatma planları hakkında bilgi sızdırıldı.

Bu bilgi, dün Hama'daki el-Asi Meydanı'nda, Esed güçlerinden kurtuluşunun birinci yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen büyük bir miting sırasında geldi. Resmi SANA haber ajansının haberine göre, etkinliğe katılanlar, meydanın ortasına 500 metre uzunluğunda ve 4 metre genişliğinde bir Suriye bayrağı asarak "toprak ve halkın birliğini sembolik bir şekilde vurguladılar."

Bu kutlamalarla eş zamanlı olarak Reuters, Suriye'nin eski istihbarat yetkilisi Tümgeneral Kemal Hasan ile Esed'in milyarder kuzeni Rami Mahluf'un, yeni hükümete karşı iki ayaklanma başlatma umuduyla on binlerce potansiyel savaşçıya milyonlarca dolar harcadığını belirten bir araştırma yayınladı.

Aileye yakın dört kişi, Aralık 2024'te Rusya'ya kaçan Esed'in Moskova'da sürgünde yaşama fikrine büyük ölçüde alıştığını söyledi.


Kanada, Suriye'yi terörü destekleyen devletler listesinden çıkardı

Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, geçen Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda konuşuyor (Arşiv-Reuters)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, geçen Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda konuşuyor (Arşiv-Reuters)
TT

Kanada, Suriye'yi terörü destekleyen devletler listesinden çıkardı

Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, geçen Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda konuşuyor (Arşiv-Reuters)
Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şara, geçen Eylül ayında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda konuşuyor (Arşiv-Reuters)

Kanada hükümeti, dün yaptığı açıklamada, Suriye'yi terörü destekleyen yabancı devletler listesinden çıkardığını ve Cumhurbaşkanı Beşşar Esed'in devrilmesine yardımcı olan muhalif ittifakın lideri olan Heyet Tahrir el-Şam'ı da terör örgütleri listesinden çıkardığını bildirdi.

Hükümet yaptığı açıklamada, "Bu önlemler, Birleşik Krallık ve ABD de dahil olmak üzere müttefiklerimiz tarafından yakın zamanda alınan kararlarla uyumlu olup, Suriye geçiş hükümetinin Suriye'de istikrarı teşvik etme ve vatandaşları için kapsayıcı ve güvenli bir gelecek inşa etme, bölgesel istikrarı teşvik etmek ve terörizmle mücadele etmek için küresel ortaklarla çalışma çabalarını takip etmektedir" ifadelerine yer verdi.


Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
TT

Trump’ın açıklaması ateşkesi tehlikeye mi attı? 17. Maddeyle Gazze'de fiili bölünme ihtimali masada mı?

Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)
Filistinliler, Gazze Şeridi'nin merkezindeki Nuseyrat mülteci kampında kaplarını suyla dolduruyor (AFP)

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Gazze’deki ateşkes anlaşmasının “ikinci aşamasının değiştirileceği” yönündeki kısa ve belirsiz açıklaması, bu değişikliğin ne anlama geldiğine ilişkin soruları gündeme taşıdı.

Uzmanlara göre Trump’ın işaret ettiği değişiklik, anlaşmanın uygulanma biçiminde bir revizyon anlamına geliyor. Buna göre, İsrail’in hâlihazırda yüzde 55’ini kontrol ettiği Gazze’den çekilmesi ve Hamas’ın silahsızlandırılmasına geçilmesi yerine, 17. maddenin devreye alınması söz konusu olabilir. Bu madde, barış planının taraflardan biri kabul etmese bile tek taraflı olarak ilerletilmesine imkân tanıyor.

10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasındaki 17. madde, Hamas’ın öneriyi geciktirmesi veya reddetmesi halinde, “yardımların genişletilmesi dahil, planın belirtilen unsurlarının, İsrail ordusunun terörden arındırılmış olarak uluslararası istikrar gücüne devrettiği bölgelerde uygulanacağını” düzenliyor.

Geçen ekim ayında Hamas ile İsrail arasında imzalanan “barış belgesi” sadece birinci aşamayla ilgili maddeleri içeriyordu. Bu aşama; ilk ateşkes, İsrail güçlerinin geri çekilmesi, esir takası ve insani yardım girişlerinin kolaylaştırılmasını kapsıyor. Ancak savaş sonrası Gazze’nin yönetimine ilişkin “ikinci aşama” konusunda resmî bir mutabakat sağlanmış değil.

Perşembe günü yaptığı açıklamada Trump, planın ikinci aşamasının “çok yakında değiştirileceğini” söyledi. Açıklama, sürecin tıkanması ve sahadaki ilerlemenin sınırlı kalması nedeniyle endişelerin arttığı bir döneme denk geldi; ancak Trump değişikliğin içeriğine dair ayrıntı vermedi.

Görsel kaldırıldı.
Filistinli bir kadın, İsrail'in Han Yunus'ta düzenlediği bir baskın sonucu akrabalarından birinin öldürülmesine tepki gösteriyor (AFP)

Ahram Siyaset ve Strateji Merkezi İsrail Çalışmaları uzmanı Dr. Said Okaşa, (Saeed Okasha) Trump’ın sözünü ettiği değişikliğin büyük olasılıkla 17. maddeye dayanacağını belirtiyor. Okaşa’ya göre bu adım, “eski Gazze” ve “yeni Gazze” ayrımını güçlendirecek bir fiili bölünmeye kapı aralayabilir. Bu yaklaşımı geçen ay ABD’nin bölge özel temsilcisi Steve Witkoff’un da çeşitli görüşmelerde dile getirdiğini hatırlattı.

Okkaşa, anlaşmanın geçen ay Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylandığını anımsatarak, Hamas’ın silahsızlanma sürecine yanıt vermemesi gibi gerekçelerle 17. maddenin yeniden devreye sokulmasının mümkün olduğunu söyledi. Uzman, böyle bir senaryonun Gazze’de “ne savaş ne barış” şeklinde sürecek bir çıkmaz yaratabileceğini ifade etti.

Görsel kaldırıldı.
Filistinliler, Cebaliye'de yıkılan binaların enkazı arasında sokaklara kurulmuş çadırların yanından geçiyor (AFP)

Filistinli siyaset analisti Dr. Ayman el-Rakkab da, Trump’ın değişiklik açıklamasının içeriğinin belirsizliğine işaret ederek, “İsrail’in bölgede kalma isteğiyle birleştiğinde, Gazze’nin fiilen ikiye bölünmesi ihtimali güçleniyor” değerlendirmesinde bulundu.

Bu belirsizlik sürerken, Axios haber sitesi Trump’ın 25 Aralık’tan önce Gazze’de barış sürecinin ikinci aşamasına geçileceğini açıklamayı planladığını duyurdu. Habere göre Washington, Gazze’de oluşturulacak yeni yönetim yapısı ve uluslararası istikrar gücünün son hazırlıklarını tamamlıyor. ABD Başkanı’nın, bu adımları görüşmek üzere İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ay sonundan önce bir araya gelmesi bekleniyor.

İkinci aşamanın önünde ciddi engellerin olduğunu ifade eden Rakkab: “Barış Konseyi ile teknokrat hükümet henüz kurulmadı. Güvenliği devralacak polis gücü ve uluslararası istikrar kuvveti oluşturulmadı. Bu nedenle somut bir hareketin en erken ocak ayında mümkün olabileceğini düşünüyorum” dedi.

Okaşa, yakın vadede İsrail’in kontrolde tuttuğu bölgeyi yüzde 60 seviyesine çıkarmaya çalışabileceğini, ancak anlaşmanın genel çerçevesinde büyük bir tırmanış beklemediğini belirtti.

Geçtiğimiz günlerde Yedioth Ahronoth, İsrail’in yaklaşık iki milyon Filistinliyi sarı çizginin doğusunda İsrail kontrolündeki yeni bölgelere yeniden yerleştirmeyi, Hamas kontrolündeki bölgeleri tamamen sivillerden boşaltmayı ve Hamas unsurlarını bu bölgelerde aşamalı şekilde takip etmeyi içeren bir plan hazırladığını yazmıştı. Şarku’l Avsat’ın  Telegraph gazetesinin Batılı diplomatlara dayandırdığı haberinden aktardığı bilgilere göre ABD planının Gazze’nin kalıcı biçimde ikiye ayrılması riskini barındırdığını bildirmişti.

Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati ise geçtiğimiz günlerde Barselona’da AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ile yaptığı görüşmede, Gazze ile Batı Şeria’nın birliğinin korunması gerektiğini vurgulayarak, ayrıntıları tartışılan hiçbir adımın “bölünmeyi pekiştirmesine” izin verilemeyeceğini söyledi. Abdulati, çarşamba günü yaptığı başka bir açıklamada da, “Gazze’nin bölünmesini konuşmak dahi mümkün değildir. Gazze, Doğu Kudüs dâhil olmak üzere, kurulacak Filistin devletinin ayrılmaz bir parçasıdır” dedi.

Uzman Okaşa’ya göre Mısır, hem Gazze’nin bölünmesini hem de anlaşmayı zayıflatacak her türlü değişikliği engellemek için diplomatik çabalarını sürdürecek. Buna karşın, Trump’ın planı etrafındaki belirsizlik nedeniyle önümüzdeki döneme ilişkin tüm senaryolar hâlâ masada.