İran Dışişleri Bakanlığı Körfez Dairesi Başkanı Ali Rıza İnayeti, Umman Sultanı’nın ziyaretinin iki ülke arasındaki ikili ilişkiler ve iş birliği kapsamını genişletmek için yeni anlaşmaların imzalanması bağlamında gerçekleşeceğini söyledi.
İnayeti İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’na (ISNA) verdiği demeçte, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Umman Sultanı Heysem bin Tarık’ı bu sabah Tahran’ın kuzeyindeki Sadabad Sarayı Kompleksi’nde resmi bir törenle kabul edeceğini söyledi.
Sadabad Sarayı Kompleksi, Umman Sultanı’nın iki gün sürecek ziyaretine hazırlık olarak kapılarını iki günlüğüne ziyaretçilere kapatacağını duyurmuştu.
İnayeti, söz konusu ziyaretin komşuluk politikası ve çeşitli alanlarda ilişkilerin geliştirilmesi ilkesine göre mevcut hükümet politikasının yaklaşımı doğrultusunda gerçekleşeceğini söyledi ve ‘bunun açık göstergesinin de ülke liderlerinin karşılıklı ziyaretleri’ olduğunu söyledi.
Umman Sultanı’nın ziyareti, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Maskat ziyaretinden bir yıl sonra geliyor. Maskat, geçen yıl şubat ayında Doha ziyaretinden sonra İran Cumhurbaşkanı’nın Körfez’deki ikinci durağıydı. Burada iki taraf, ticari ve ekonomik iş birliğini genişletmek için mutabakat zaptları imzalamıştı.
İran Cumhurbaşkanı’nın Maskat ziyaretine işaret eden İnayeti, Reisi ve konuğu Sultan Heysem bin Tarık’ın iki ülke arasındaki anlaşmaların uygulanmasını görüşeceklerini söyledi. Ayrıca “İki ülke arasında yeni anlaşmalar imzalanmasını umuyoruz” dedi.
İnayeti Tahran ile Maskat arasındaki ilişkilerin ‘ilerleyip geliştiğini’ vurgulayarak “İki ülke arasındaki ticaret hacmi yukarı yönlü bir seyir izledi. İki ülke arasındaki ticaret hacminin yaklaşık 2 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor” dedi.
Ziyaret, Umman arabuluculuğunda İran ve Belçika arasında yapılan tutuklu takasından iki gün sonra gerçekleşiyor. Buna göre terör suçlamalarıyla 20 yıl hapis cezası alan İranlı diplomat Esedullah Esedi ve Belçikalı insani yardım personeli Olivier Vandecasteele takas edilmişti.
Arabuluculuğun ayrıntıları henüz netleşmedi. Geniş kapsamlı bir arabuluculuk muydu yoksa sadece diplomatik ilişkilerle birbirine bağlı olan Tahran ve Brüksel arasındaki bir tutuklu takası ile mi sınırlıydı henüz bilinmiyor.
Vandecasteele’nin serbest bırakılmasından 35 gün önce İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, takas anlaşmasını hızlandırmanın yollarını görüşmek üzere Belçika Başbakanı Alexander De Croo ile bir telefon görüşmesi yapmıştı.
Umman Sultanı’nın Tahran’a özel bir mesaj taşıyıp taşımadığına ilişkin bir soruya İnayeti “Bu konuda bilgim olmadığı için net bir açıklama yapamam. Ancak, daha önce de belirttiğim gibi, bu ziyaret ikili ilişkiler çerçevesinde gerçekleşmektedir ve benzer ziyaretlerde genellikle üst düzey yetkililer bölgesel konularla ilgili istişareler de yapmaktadır” şeklinde cevap verdi.
İnayeti, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı görevini yürütüyor. İran medyası geçen hafta İnayeti’nin İran’ın Suudi Arabistan Büyükelçisi olma yolunda ilerlediğini öne sürmüştü. İran Dışişleri Bakanlığı’ndan bu konuda herhangi bir açıklama gelmemişti.
İran gazetelerinin varsayımları
Bazı İran gazeteleri dün ziyaretle ilgili yorumlarda bulundu. Dini Lider Ali Hamaney’in ofisine bağlı İslami Propaganda Merkezi’nin sahibi olduğu Tehran Times gazetesi, ön sayfasında Umman Sultanı’nın resminin altına “Barış yapan barışı koruyanla buluşur” yazdı.
Yönetim kurulu başkanlığını Hamaney’in Uluslararası İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti’nin yaptığı Farhikhtegan gazetesi ise Tahran ile Brüksel arasındaki tutuklu takasına odaklanmayı tercih ederek “Avrupalıların Sultan kanalına dönüşü” yazdı.
Gazete, ani Umman arabuluculuğunun gerekçeleriyle ilgili olarak “Ne zaman İran ile Batılı ülkeler arasında bir tutuklu takasından söz edilse, müzakerelerde arabulucu olarak Umman’ın adını duymayı beklemeliyiz” ifadelerini kullanarak Maskat’ın tutuklu takasına ‘zemin hazırladığına’ işaret etti. Ayrıca gazete, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın ABD yönetiminin masadaki tüm kartlarla tehdit etmesine rağmen, nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmayı amaçlayan müzakerelerde ilerleme kaydedildiğini söylediği açıklamalarına değindi.
Gazete “Bu olayların nedeninin, Batı ile yapılan müzakerelerin seyrindeki olumlu ve tabiki gizli olası ilerleme olması tesadüf olmaz. Bu varsayım doğruysa, bu sadece Batı tarafının İran’a karşı düşmanca tavrının gerilediğine dair bir işaret olabilir” ifadelerini kullandı.
Gazete, Umman Sultanı’nın Kahire ziyaretine de atıfta bulunarak, “Bu hafta Kahire’den mesajlarla gelmesi bekleniyor” diye yazdı. Ayrıca “Arap hükümetlerinin, kendisine yönelik bir baskı dönemini aşan Tahran’la ilişki kurmaya yönelmesi, bölge ülkelerinin İran’ı yadsınamaz bir gerçek olarak kabul ettiğini gösteriyor…” ifadelerini kullandı.
Reformist çizgideki Hammihan gazetesinin aktardığına göre bölgesel işler uzmanı Hasan Lascerdi “Umman yetkililerinin ziyareti, her zaman birtakım olaylarla ilişkilendirilen bir konuydu. Görünüşe göre Umman Sultanı bir mesaj taşımak istiyor. Bu nedenle, son günlerde bölgeye ziyaretler gerçekleştirdi” ifadelerini kullandı. Uzman “Umman Sultanı’nın İran ziyareti ile karşı karşıyayız. Bu bakımdan, bunun ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla yapılan ikili müzakerelerin bir parçası olabileceği ve aynı zamanda bazı ülkelerin mesajlarını iletmek veya İran ve Avrupa arasında askıda bekleyen sorunları çözmek için olma olasılığı yüksek” değerlendirmesinde bulundu.
Buna karşılık analist Hasan Beheştipur, Umman Sultanı’nın Tahran ile Washington arasında arabuluculuk arayışında olduğuna ihtimal vermedi. Hammihan gazetesine verdiği demeçte, Maskat’ın İran ile çeşitli alanlarda ilişkilerini geliştirmeye çalıştığını söyledi. Analist “Maskat’ın Mısır ile İran arasındaki ilişkileri normalleştirmek için iki ülke lideriyle görüşme ve büyükelçileri harekete geçirme de dahil olmak üzere birçok şekilde çaba sarf ettiği doğru. Ancak ziyaret İran ve ABD arasında arabuluculuk yapmakla sınırlı olmamalı” dedi.
