Kenevir, iklim değişikliğine karşı gezegeni kurtarabilir

Kenevir bitkisinin geniş alanlardaki ekimi (Getty Images)
Kenevir bitkisinin geniş alanlardaki ekimi (Getty Images)
TT

Kenevir, iklim değişikliğine karşı gezegeni kurtarabilir

Kenevir bitkisinin geniş alanlardaki ekimi (Getty Images)
Kenevir bitkisinin geniş alanlardaki ekimi (Getty Images)

Uzmanlar, doğal özellikleri ve potansiyeli sebebiyle kenevirin geniş araziler üzerinde yetiştirilmesinin toprak ve çiftçilere birçok fayda sağlamasının muhtemel olduğunu düşünüyor.
Oxford Üniversitesi Çevresel Değişim Enstitüsü Direktörü Prof. Dr. Michael Obersteiner, İngiliz “Metro” gazetesine verdiği özel röportajda, “Bu bitkiye odaklanmamız ve birçok alanda potansiyelinden yararlanmamız için iyi nedenler var” ifadelerini kullandı.
Obersteiner açıklamasında, “Kenevir bitkisi toprak tasarrufu sağlayan bir ürün olabilir. Yani bağımsız olarak özelleşmiş ürünler tarafından üretilirse aynı miktarda protein, yağ ve biyokütle üretmek için daha fazla toprağa ihtiyacımız olacak” dedi.
Arazi tasarrufu, çiftçileri, doğal ormanlar ve çalılık araziler pahasına ekili arazileri genişletmekten kurtarabilir. Aynı zamanda çevreye zararlı karbon emisyonlarında büyük tasarruf sağlayabilir.
Kenevir bitkisinin ekili toprak verimini büyük miktarlarda karbonu emerek iyileştirme potansiyeliyle ilgili başka umutlar da mevcut. İngiliz Kenevir Birliği, kenevirin çok çeşitli çevresel faydalar sağlayabileceğine işaret etti.
İngiliz Kenevir Birliği Genel Müdürü Rebekah Shaman, kenevirin inşaat malzemeleri, biyolojik olarak parçalanabilen plastikler, otomotiv ve havacılık endüstrilerinde kullanımları içeren geniş kapsamlı uygulama alanlarına sahip olduğunu söyledi.
Sektörde çalışan insanlar, kenevir bitkisinin uyuşturucu olarak kullanılan başka bir türünün vermiş olduğu damgalama nedeniyle bitkinin yeterince kullanılmadığına ve kısmen göz ardı edildiğine inanıyor.
Shaman, ‘kenevirin sürdürülebilir çevre dostu ve karlı bir ekonomi’ yaratmaya yardımcı olabileceğini iddia ederken, hızlı büyümesi ve toprağı havalandırma yeteneğine atıfta bulundu.
Shaman ayrıca kenevirin potansiyel olarak ahşap, pamuk ve diğer tüm petrol bazlı ürünlerin yerini alan çok yönlü doğal bir ürün olduğunu kaydetti.



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature