Mossad’ın eski başkanından açıklama: İran’ın askeri nükleer arşivini ele geçirdik

Eski MOSSAD Başkanı Yossi Cohen.
Eski MOSSAD Başkanı Yossi Cohen.
TT

Mossad’ın eski başkanından açıklama: İran’ın askeri nükleer arşivini ele geçirdik

Eski MOSSAD Başkanı Yossi Cohen.
Eski MOSSAD Başkanı Yossi Cohen.

İsrail'in Dış İstihbarat Servisi Mossad’ın eski Başkanı Yossi Cohen, ajanlarının başkent Tahran'ın kalbinden İran’ın askeri nükleer arşivini ele geçirmek için yürüttükleri operasyonun ayrıntılarını açıkladı. Cohen, söz konusu operasyonu gerçekleştiren 20 ajanın İsrail vatandaşı olmadığını söyledi. Cohen operasyonu açıklayarak molla rejimine üç mesaj gönderildiğini vurguladı.
Söz konusu operasyonun ayrıntıları, önceki gece İsrail’in Kanal 12 televizyonu tarafından gerçekleştirilen uzun özel bir röportaj sırasında açıklandı. Bu, Cohen'in görevden ayrıldıktan sonra yaptığı ilk konuşma oldu. 31 Ocak 2018 tarihinde yapılan ve İsrail'de “büyük sızma” olarak nitelenen operasyonun detaylarını anlatan Cohen sözlerine şöyle devam etti:
“Mossad operasyonun gerçekleştirilme tarihinden iki yıldan fazla bir süre önce nükleer arşivin saklandığına ilişkin bir istihbarat aldı ve arşivin saklı tutulduğu yeri aramaya başladı. Bulunduğunda, iç yapısının öğrenilmesini mümkün kılan haritalar ele geçirildi. Bu nedenle dost ülkelerden birinde belgelerin saklı olduğu binanın aynısı inşa edildi. Burada binaya baskın düzenleme ve kasaların içindekileri sessizce boşaltma pratiği yapıldı. İsrail vatandaşı olmayan 20 seçilmiş ajan işe alındı. Ardından operasyonun yapılacağı tarih belirlendi. Operasyondan birkaç hafta önce tesiste yaşanan gelişmeler nedeniyle bir sorun çıktı ve bu neredeyse operasyonun iptal edilmesine yol açıyordu. Bu ciddi bir sorundu. Çünkü biz de neler olup bittiğinin ayrıntılarını bilmiyorduk. Ancak operasyonu sürdürmeye karar verdim. Operasyon kesintisiz yedi saat sürdü. Daha en başında doğru adrese geldiğimizden emindik. Ajanlar bize gördükleri ve getirecekleri şeyleri canlı yayında anlatıp Farsça olarak açıklamalarda bulunuyor ve fotoğraflar gönderiyordu. Tam olarak aradığımız şeyin bu dev kasaların içinde olduğunu fark ettik. İran askeri nükleer programını ele geçirdiğimizi anladık.”
Mossad ajanları tesisten ayrıldıktan sonra İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu operasyon hakkında bilgilendirdiğini söyleyen Cohen “Operasyonun ilk etabının tamamlandığını ve bu takip esnasında ele geçirilenlerin ülkeye getirileceğini kendisine bildirdim” dedi. Cohen Mossad ajanlarının İran’dan kaçışları esnasında, İran'ı terk etmeden önce tutuklanma ihtimallerini göz önüne alarak çaldıkları materyalleri filme aldıklarını belirterek sınırı geçmelerinin zaman aldığını vurguladı. Cohen’e göre bazı ajanlar İran'ı terk etmeyi başardı. Bazı ajanların ise İran'dan çıkarılması gerekiyordu. Pratikte İran nükleer arşiv, ajanlar geri dönmeden önce Tel Aviv'e ulaştı.
Netanyahu'nun operasyonun gerçekleştirilmesinden dört ay sonra, nisan ayının sonunda bir basın toplantısı düzenlediği biliniyor. Netanyahu yaptığı açıklamada arşivi gözlr önüne sermiş ve içinde 183 CD’de dosyalanmış 55 bin yazılı sayfa ve 55 bin dosya olduğunu söylemişti. Netanyahu bu açıklaması yüzünden eleştirilere maruz kaldı ve konuyu kişisel ve partizan çıkarları için kullanmaya çalışmakla suçlandı.
Konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınan Cohen açıklamasına şöyle devam etti:
“Operasyonu açıklama fikrini ilk kimin ortaya attığını hatırlamıyorum. Fikrin Mossad'ın içinden gelip gelmediği şu an önemli değil. Bunun harika bir fikir olduğunu düşündüm. Bu benim kararım değildi. Kesinlikle Mossad'ın başkanının alacağından daha büyük bir karardı. Ancak bizi ilgilendiren, dünyanın bunu görmesi ve İranlılara şu mesajın iletilmesiydi: “Birincisi aranıza sızıldı. İkincisi, sizi görüyoruz. Üçüncüsü de gizleme ve yalanlar dünyası sona erdi.”

 


Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
TT

Antik Maya kentinin ilk hükümdarının mezarı keşfedildi

Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)
Hükümdarın mezarı, antik Maya kenti Caracol'da bir zamanlar tapınak olan Caana Piramidi'nin yanında bulundu (Caracol Arkeoloji Projesi/Houston Üniversitesi)

Kritik öneme sahip Maya kenti Caracol'un ilk hükümdarı olduğu düşünülen birine ait mezar keşfedildi. Mezarda bulunan eserler dönemin büyük kentleri arasındaki ilişkiye ışık tutuyor.

Maya dünyasının en büyük ve en önemli şehirlerinden Caracol'un nüfusunun zirve döneminde 100 bine ulaştığı tahmin ediliyor. Ancak diğer pek çok Maya şehrinde olduğu gibi, bilinmeyen nedenlerle MS 900 civarında çöküşe geçti.

Kalıntıları Belize'de yer alan antik kentin harabelerindeki kazılar en az 40 yıldır sürüyor. Fakat bugüne kadar yapılan çalışmalarda hiçbir kraliyet üyesine ait mezara rastlanmamıştı. 

Kazılara liderlik eden Houston Üniversitesi arkeologları Diane ve Arlen Chase, etkileyici bir keşifle bu durumu değiştirdi. 

İlk kez Caracol'da bir kraliyet mezarı ortaya çıkaran ekip, bunun kentin bilinen ilk hükümdarına ait olduğunu düşünüyor.

Houston Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre Te K'ab Chaak adlı kralın mezarı yaklaşık MS 350'ye tarihlendi. Araştırmacılar tahta 331'de çıkan Te K'ab Chaak'ın hanedanının en az 460 yıl varlığını sürdürdüğünü söylüyor.

Field Museum'dan arkeolog Gary Feinman, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Çok erken bir döneme ait hükümdar buldular, ki bu çok önemli ve bir hanedanın kurucusu olduğu iddia ediliyor" diyerek ekliyor: 

Bu büyük bir bulgu.

Araştırmacılar mezarda bulunan kalıntılara dayanarak Te K'ab Chaak'ın 1,7 metre boyunda ve öldüğünde dişi olmayan yaşlı bir adam olduğunu tespit etti.

Chase çifti kalıntılarla birlikte gömülen seramik kapların tarzından mezarın son derece eski olduğu sonucuna vardı. Kırmızı zincifre mineraliyse, çok yüksek statüye sahip birine ait olduğunu anlamına geliyordu.

Arlen Chase "Eşyalar zincifreyle kaplanmışsa kraliyet ailesinin en üst seviyedeki kişileri sözkonusu demektir" diye açıklıyor.

Ekip mezarda yeşim taşından yapılmış üç set kulak süsü de buldu. Maya elitlerinin kullandığı bu değerli eşyalara pek sık rastlanmıyor. 

ghyjudcfv
Çömlek kaplar üzerinde daha önce görülmeyen tasvirler bulundu (Houston Üniversitesi)

Ayrıca mozaik bir ölüm maskesi de keşfeden araştırmacılar bunun çok daha nadir olduğunu belirtiyor. Chase çifti daha önce sadece bir adet ölüm maskesi bulmuştu.

Arkeologlar mezarda gördükleri çömleklerin de etkileyici olduğunu ifade ediyor. Bu kaplarda Mayaların ticaret tanrısı, bir sinek kuşu ve mızrak tutan bir hükümdarla ona adak adayan kişiler resmedilmişti. Bazılarında maymun, baykuş ve nasua gibi hayvanlar tasvir edilmişti. 

Arlen Chase bazı tasarımlar için "Bunları daha önce hiç görmemiştik" diyor.

Araştırmacılar mezardaki bazı eserlerin, yine MS 350'lere tarihlenen diğer iki Caracol mezarındakilere çok benzediğini söylüyor. Bunlar arasında Meksika'nın orta kesiminden gelen yeşil obsidyen bıçaklar ve mızrak fırlatmak için kullanılan bir alet de vardı. 

Ekip bu aletlerin genellikle Caracol'un 1200 kilometre uzağındaki Teotihuacán kentiyle ilişkilendirildiğini belirtiyor. 

Chase çiftine göre bu durum iki kent arasındaki büyük mesafelere rağmen erken Maya halkının, Orta Meksika topluluklarıyla sanılandan onlarca yıl önce ilişki kurduğuna işaret ediyor. Te K'ab Chak zamanında Teotihuacán'dan Caracol'a yürümek muhtemelen en az 150 gün sürüyordu.

İkili, ellerindeki bulgulara dayanarak kentler arasında ticari ve diplomatik ilişkiler kurulduğunu düşünüyor. Öte yandan bazı uzmanlar net çıkarımlar yapmadan önce daha net kanıtlara ihtiyaç duyulduğunu belirtiyor.

Independent Türkçe, Live Science, New York Times, Smithsonian Magazine, Houston Üniversitesi