İran’da seçimler: Himmeti, muhafazakar rakiplerini ‘masa altından’ boykot edecek

Ev hapsindeki reformist lider Kerrubi, reformistleri seçimlerde bir adayı destekleyerek ‘aşağılanmaya’ cevap vermeye çağırdı

Dün Tahran'da cumhurbaşkanı adayı Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi için düzenlenen mitingde Reisi’nin afişlerini taşıyan İranlı kadınlar (AFP)
Dün Tahran'da cumhurbaşkanı adayı Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi için düzenlenen mitingde Reisi’nin afişlerini taşıyan İranlı kadınlar (AFP)
TT

İran’da seçimler: Himmeti, muhafazakar rakiplerini ‘masa altından’ boykot edecek

Dün Tahran'da cumhurbaşkanı adayı Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi için düzenlenen mitingde Reisi’nin afişlerini taşıyan İranlı kadınlar (AFP)
Dün Tahran'da cumhurbaşkanı adayı Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi için düzenlenen mitingde Reisi’nin afişlerini taşıyan İranlı kadınlar (AFP)

İran’da cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası sona ererken siyasiler, İranlıları seçimleri boykot etmemeye ve sandık başına yönlendirmeye çalışıyorlar. Müttefiki olan Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin yerine geçmek isteyen cumhurbaşkanı adayı Abdunnasır Himmeti'nin seçim kampanyasının destekçileri, başta Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi olmak üzere muhafazakar çizgideki adayların ilk turda seçimleri sonuçlandırma planlarına karşı ‘masa altından boykot etme’ sloganını kullanmaya başladı.
İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, videolu bir mesajla İranlıları sandıkları boykot etmemeye çağırarak, Cuma günü yapılacak seçimin ‘gelecek için umut pencereleri’ açmak için önemli olduğunu söyledi. Zarif, “Eksiklikler, kusurlar ve hatalar yok değil. Kendi adıma, insanlara sıkıntı çektiren zorluklardan ve eksikliklerden utanıyorum” dedi. Ancak seçimleri boykot etmenin ‘kesinlikle çözüm olmadığına ve sorunları artırmasa da azaltmayacağına’ işaret eden Zarif, “Kalkınmayı arzulayan bir millet, reform ve ilerleme için küçük de olsa hiçbir fırsatı kaçırmamalı. Özgürlük, güvenlik ve ülkenin yükselmesini ve ilerlemesini sağlamak için en etkili unsur halkımızdır” şeklinde konuştu. Zarif, yurtiçinde ve yurtdışındaki İranlıların seçimlere geniş kapsamlı katılımının halkın kendi kaderini tayin etmesine katkıda bulunduğunu, ulusal güce ulaştırdığını, küresel düzeyde ulusal çıkarları koruduğunu ve yapıcı uluslararası etkileşim için varlığını güçlendirdiğini açıkladı.
Halkın sandık başına gitmesinin, yalnızca yaptırımların kaldırılmasını hızlandırmakla ve İran halkına karşı ekonomik savaş sistemini kırmakla kalmayıp, aynı zamanda gelecekteki yaptırımları da iptal edeceğine inanan Zarif, ayrıca katılımın yüksek olmasının, İran'dan nükleer anlaşmanın bozulması için uğraşan ve yaptırımların artmasını isteyen yurtiçindeki ve yurtdışındaki muhafazakarları, Siyonistleri ve ekonomi teröristlerini hayal kırıklığına uğratacağını söyledi.
Öte yandan reformist lider Mehdi Kerrubi, müttefiki Mir Hüseyin Musevi'nin sert bir dille yaptığı ‘aşağılama’ ve ‘seçim mühendisliğini’ kınayan açıklamasından iki gün sonra reformist partilerin konumunu daha da karmaşık hale getiren açıklamalarda bulundu. Kerrubi, eski reformcu Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’ye benzer bir tutumla reformist kanada üstü kapalı olarak seçimlere katılma çağrısında bulundu.  Humeyni Vakfı'na bağlı Cameran internet sitesine göre Kerrubi'nin oğlu Hüseyin Kerrubi, babasının reformistlere adayların uygunluğunun reddedilmesine yönelik eleştirilerine rağmen, seçimlerde bir adayı desteklemelerini tavsiye ettiğini söyledi.
‘Halk tarafından kabul görmeyen küçük bir kesimi, İran İslam Cumhuriyeti nizamından geriye kalanları ortadan kaldırmaya’ çalışmakla suçlayan Kerrubi, iki taraf (muhafazakarlar ve reformistler) arasındaki bölünmeye işaret ederek, birinin ‘seçimlerdeki aşağılanmaya tepki vermek’, diğerinin ‘sınıflandırılmaya direnmek ve ulusal aşağılanmaya karşı durmak’ istediğini söyledi. Ancak asıl önemli olanın, iki tarafın ortak acıları ve yaraları olması olduğunu belirten Kerrubi, “Reformist Cephesi'ni, önde gelen vatanseverleri ve din alimlerini, daha fazla geç olmadan iki tarafı birleştirmeye ve tek bir adayın herkes tarafından kabul edilmesini sağlamaya çağırıyorum”  ifadelerini kullandı.
Bu arada cumhurbaşkanı adaylarından Muhsin Mihralizade dün, reformist eğilimli partileri seçimlerde kendisini desteklemeye ikna etme girişimlerinden günler sonra Reformist Cephe’yi eleştirdi.

Ekonomik darboğaz
Diğer yandan dün Reuters’da yer alan bir haberde, İran’da seçimlere katılım oranının, ‘gençlerin hayal kırıklığı ve umutlarına yönelik bir test olacağı’ belirtildi. Reuters’a göre hayal kırıklığı yaşayanların sayısı, İran rejiminin bir dizi siyasi ve ekonomik krize yönelik yaklaşımına ilişkin bir referandum niteliğindeki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılacağı 18 Haziran günü ortaya çıkacak. Reuters, resmi anket sonuçlarının, seçimlere katılım oranının rekor düzeyde düşük olacağına işaret ettiğini, bunun da hükümeti eleştiren, ekonomik zorluklara ve siyasi kısıtlamalara öfke duyan ve çoğunluğu gençlerden oluşan İran halkı için alternatiflerin olmayışından kaynaklandığını belirtti. Reuters, düşük gelirli dini topluluklardaki seçmenlerin ‘Batı karşıtı’ olan ana muhafazakar aday İbrahim Reisi'ye oy vermesini, ancak şehirlerde ve bazı köylerde genç ve eğitimli seçmenlerin oy kullanmaktan kaçınabilecekleri tahmininde bulundu.
Reuters’ın analiz haberine göre, üyelerinin yarısını İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in seçtiği Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin (AKK) seçimlere katılmak isteyen çok sayıda adayı veto etmesinin ardından büyük şehirlerdeki İranlı gençlerin, mevcut kasvetli durumdan bıktıklarını itiraf etmeye başladılar.
Yetkililer, son 41 yılın en düşük katılımının kaydedildiği meclis seçimleri senaryosunun tekrarlanmasından korkuyorlar. Resmi istatistiklere göre katılım oranı ülke genelinde yüzde 42 olurken, başkent Tahran'da ise yüzde 25'in altında kaldı.
Ilımlı muhafazakar olarak görülen Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 2013 yılında, çok sayıda kadın ve genç tarafından destek alan, İranlıların özgür bir ülkede yaşamayı hak ettiğine ve dünyanın diğer ülkelerindeki insanların sahip olduğu haklara sahip olduklarına dair açıklamalarının etkisiyle cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. Ancak eleştirmenler, Ruhani'nin sözlerini yerine getirmediğini söylüyor.
Reuters’a konuşan İranlılardan bir firmada satış müdür olarak çalışan 28 yaşındaki Sudabe, “Henüz oyumu kime kullanacağıma karar vermedim. Her zaman oy kullanılması gerektiğine inandım. Önceki seçimlerde iki kez mevcut cumhurbaşkanına oy verdim. Ama sözlerini tutmadı” dedi.

Seçimleri boykot kampanyaları
Çeşitli muhalefet partileri ve akımlar da dahil olmak üzere yurtiçinde ve yurtdışında yüzlerce İranlı, seçimlerin boykot edilmesi çağrısında bulundu. İranlılar, sosyal ağlarda son haftalarda ‘İslam Cumhuriyeti'ne Hayır’ etiketiyle çok sayıda mesaj paylaştılar. Ayrıca İranlılar arasında son yıllarda özellikle Aralık 2017 ve Kasım 2019 protestoları olmak üzere yapılan protesto gösterilerinin kanlı şekilde bastırılmasının yanı sıra 2020 yılında İranlı yetkililerin kaza olarak nitelendirdiği ordunun Ukrayna Havayolları’na ait sivil bir uçağı düşürmesi olayına karşı halen büyük bir öfke olduğu görüldü.
Reuters’a göre cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışan beşi muhafazakar, ikisi belirsiz ılımlı yedi adayın hepsi, konuşmalar ve kampanyalarla genç seçmenleri etkilemeye çalıştı. 85 milyonluk nüfusun yüzde 60'ını oluşturan 30 yaş altı gençlere ulaşmak için sosyal medyayı kullandılar.
Adaylar, ekonomik zorluklara karşı duyulan öfkenin arttığı bir dönemde, hiperenflasyonu kontrol etme, istihdam yaratma ve İran para biriminin hızlı devalüasyonunu durdurma vaatlerinde bulundular, ancak bunlara yönelik planlarını detaylandırmadılar.
Yetkililerin karşılaştığı en büyük zorluklardan biri olan ülke ekonomisi, yanlış yönetim ve ABD'nin 2015 yılında İran ile imzalanan nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinden sonra yeniden uygulanan yaptırımlarla yıpranmış durumda. Ülkede ekmek ve pirinç gibi temel gıda ürünlerin fiyatları her geçen gün artıyor. Bir kilogram kırmızı etin kilosu, 40 dolara yükselerek birçok kişinin alamayacağı bir yiyecek haline geldi. Ülkede asgari ücret, aylık yaklaşık 215 dolara eşit.  İran basınında aylardır maaşları ödenmeyen işçilerin düzenlediği grevlerle ilgili haberler dolaşıyor.
Reuters, seçimlerin çoğunun, Hamaney'in yerine geçmesi beklenen ve Hamaney'in İran'da üretim ve hizmetlerde kendi kendine yeterliliği artırmayı amaçlayan projesi ‘direniş ekonomisinin’ sadık bir destekçisi olan Reisi'ye oy vereceğini bildirdi.
Eski bir Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) komutanı olan Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi (DMTK) Genel Sekreteri Muhsin Rızai dün Twitter hesabından paylaştığı bir tweette, iki ifadenin ‘iyi yönetim ve zengin toplumun’ gerçek olduğunu, ilkinin ‘iktidar içinde’ ikincisinin ise ‘modern ekonominin inşa edilmesi’ yoluyla gerçekleşebileceğini belirterek, “Hepimiz bugünden daha zor olabilecek geleceği düşünelim” ifadelerini kullandı.
Öte yandan seçimlere katılmak isteyen reformist akımın destekçileri, İranlıları mevcut hükümetin müttefiki eski Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti'yi desteklemek için seferber etmeye çalıştılar. Muhafazakarların seçim planını tersine çevirmek için sembolik bir çağrıyla ‘masa altından boykot ediyoruz’ kampanyasını başlattılar.
Bu arada dün İran basınında, muhafazakar çizgideki adayların İbrahim Reisi lehine seçimden çekilme ihtimaline ilişkin söylentiler olduğuna dair haberler yer aldı. Himmeti, bu haberlere ilişkin Twitter üzerinden yaptığı yorumda, “Seçimlere sayılı günler kala, iyi polis-kötü polis oyununda görevini yerine getiren ve asimetrik olan seçim atmosferi için siper olan adaylara teşekkür ediyorum. Bahsi geçen adayların Sayın Reisi lehine seçimden geri çekilmelerini bekliyorum” dedi.
Buna karşın adaylardan İran Meclisi Başkan Vekili Emir Hüseyin Gazizade Haşimi ve Muhsin Rızai, seçimlerden çekilmek gibi bir niyetlerinin olmadığını açıkladılar. Bunun yanı sıra adaylığı veto edilen ılımlı muhafazakar çizgideki  milletvekili Ali Mutahhari, Reisi'nin seçim kampanyasını desteklediğini açıklayarak İranlıları Reisi’ye oy vermeye çağırdı.



İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor
TT

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail İran'a saldırdı ... Tahran yanıt veriyor

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz  bugün (Cuma) yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump'ın İran'ın nükleer tesislerine yönelik yakın bir İsrail askeri saldırısı uyarısında bulunmasından kısa bir süre sonra İsrail ordusunun İran'a karşı “önleyici bir saldırı” başlattığını duyurdu.

Buna karşılık İran silahlı kuvvetleri İsrail'e karşılık vermede “sınır tanımayacaklarını” vurguladı.

Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan açıklamada şöyle denildi: “Kudüs'ü işgal eden rejim tüm kırmızı çizgileri aştığına göre ... Bu suça karşılık vermenin sınırı olmayacaktır.”

Şu ana kadar yaşanan gelişmelerden bazıları...

  • Yükselen Aslan Operasyonu: Cuma günü şafak vakti İsrail, Natanz'daki Ahmedi Ruşen uranyum zenginleştirme kompleksi de dahil olmak üzere İran'daki çok sayıda nükleer ve askeri tesisin yanı sıra birçoğu suikasta kurban giden üst düzey askeri komutanların evlerine “kesin ve önleyici” saldırılar düzenledi.
  • Hedef alınan İranlı liderler: Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami, Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Ortak Operasyonlar Dairesi Komutanı General Gulam Ali Raşid öldürüldü.
  • Nükleer bilim adamlarına yönelik suikastlar: Saldırılarda başta Muhammed Mehdi Tahrani ve Feridun Abbasi olmak üzere altı nükleer bilim adamı öldürüldü.
  • İran'ın tepkisi: Tahran Tel Aviv'e doğru çok sayıda füze ile karşılık verdi.

*İran Devrim Muhafızları: Füze saldırımızda ülkemizi vurmak için kullanılan İsrail askeri merkezlerini ve hava üslerini hedef aldık.

*Washington'un İran füzelerine karşı İsrail'e yardım ettiğini söyleyen ABD'li bir yetkili: “ABD'nin İsrail'i hedef alan füzelerin düşürülmesine yardımcı olduğunu teyit ediyorum” dedi.

*İsrail medyasında yer alan haberlere göre acil servisler İran'ın füze saldırısında ikisi ağır olmak üzere 40 kişinin yaralandı.

*CNN'e konuşan İsrailli yetkili şu ifadeleri kullandı: "Bakanlar Kurulu şu anda İran'ın füze saldırısına verilecek yanıtı görüşmek üzere toplanıyor."

*İsrail Savunma Bakanlığı İran'a ait onlarca hava savunma sistemi hedefinin imha edildiğini duyurdu.

*İsrail ordusu , gerekli olduğu sürece operasyonlara devam etmeye hazır olduğunu açıkladı.

*İsrail ordusu, Hemedan ve Tebriz de dahil olmak üzere İran Hava Kuvvetleri'ne ait askeri üslere saldırdığını ve imha ettiğini açıkladı.

*Trump, Washington'un bölgesel güvenlik ve istikrarın korunması amacıyla krizin çözümüne yönelik çabalara katılmaya hazır olduğunu teyit etti.

*Suudi Arabistan Nükleer Düzenleme Kurumu: Krallığın çevresi herhangi bir radyolojik sonuca karşı güvenlidir.

*Katar Emiri Trump ile telefonda görüşerek gerilimin azaltılması ve diplomatik çözümlere ulaşılması gerektiğini vurguladı.

*İran hava sahası Cumartesi gününe kadar kapalı kalacak.

*İran Televizyonu: Hava savunma sistemleri ilk kez iki İsrail F-35 savaş uçağını düşürdü.

*İran'a yönelik daha fazla saldırıda bulunma sözü veren Netanyahu yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı: “Son 24 saat içinde üst düzey askeri komutanları, önde gelen nükleer bilim adamlarını, rejimin en önemli uranyum zenginleştirme tesislerini ve balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü ortadan kaldırdık. Daha fazlası gelecek... Rejim kendisine ne yapıldığını ya da ne yapılacağını bilmiyor. Hiç bu kadar savunmasız olmamıştı."

*İsrail ordusu: İran İsrail'e en az 100 roket fırlattı, bunların çoğu engellendi ya da hedefe ulaşmadı

*ABD Enerji Bakanı: Ortadoğu'daki mevcut durumun küresel enerji kaynakları üzerindeki olası etkilerini izlemek üzere Ulusal Güvenlik Konseyi ile yakın işbirliği içerisinde çalışıyoruz.

*İran , Fordo ve İsfahan tesislerinde sınırlı hasar olduğunu doğruladı.

*UAEA Genel Direktörü Rafael Grossi Güvenlik Konseyi'ni bilgilendirdi:

*Nükleer tesislerin güvenliğini teyit etmek üzere İranlı yetkililerle temas halindeyiz.

*İran, Natanz uranyum zenginleştirme tesisinin İsrail saldırılarının ilk dalgası sırasında hedef alındığını doğruladı.

*İranlı yetkililer bize Fordo ve İsfahan'daki iki nükleer tesisin saldırıya uğradığını bildirdi.

*İran'ın yüzde 60'a kadar zenginleştirilmiş uranyum ürettiği bir yer üstü tesisi imha edildi.

*Natanz'daki yeraltı zenginleştirme tesislerine yönelik bir saldırı olduğuna dair herhangi bir belirti yok ancak güç kaynağına yönelik saldırı santrifüjlere zarar vermiş olabilir.

*Sebepleri ya da koşulları ne olursa olsun nükleer tesisler asla saldırıya uğramamalıdır.

*İsrail Savunma Bakan, "İran, İsrail'deki sivil yerleşim yerlerine roket atarak kırmızı çizgileri aşmıştır. İran rejimi ağır bir bedel ödeyecektir" dedi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı, "İran rejimi her zamankinden daha zayıftır ve bu İran halkının rejime karşı durması için bir fırsattır. Netanyahu'dan İran halkına: Ben ve İsrail halkı sizinle birlikteyiz. İran'ın balistik füze cephaneliğinin büyük bir bölümünü imha ettik. İsrail, İran'a karşı tarihin en büyük askeri operasyonlarından birini başlattı. İranlıları baskıcı ve şeytani rejime karşı birleşmeye çağırıyorum."

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı Ortadoğu'da güvenlik, barış ve istikrarın sağlanması için birlikte çalışmaya devam etmenin önemine vurgu yaptılar.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi ve ABD Başkanı itidal, gerilimi azaltma ve tüm anlaşmazlıkların diplomatik yollarla çözülmesinin önemini ele aldı.

*Suudi Arabistan Veliaht Prensi, İranlı hacıların tüm ihtiyaçlarının karşılanması ve anavatanlarına ve ailelerine güvenli bir şekilde dönmeleri için koşullar hazır olana kadar kendilerine tüm hizmetlerin sağlanması talimatı verdi.

*İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, İsrail'in askeri ve nükleer tesislere yönelik büyük saldırısının ardından ülkesinin itidal çağrılarını reddettiğini vurguladı.

*İsrail itfaiyesi İran'dan atılan roketin ardından binada mahsur kalanları kurtardı.

*İsrail itfaiyesi İran'ın füze saldırısının yol açtığı büyük olaylara müdahale ettiğini duyurdu

*İran devlet televizyonu: İsrail'e dördüncü roket dalgası fırlatıldı

*İsrail ordu sözcüsü İran medyasında yer alan bir savaş uçağının düşürüldüğü ve pilotun yakalandığı haberlerini yalanladı