Dünyanın en tehlikeli 10 hayvanı: Hangisi yılda kaç insan öldürüyor?

Aslanlar iri gövdeleri ve keskin dişleriyle korkutucu görünse de listenin ancak son sırasında yer alabildi (Unsplash)
Aslanlar iri gövdeleri ve keskin dişleriyle korkutucu görünse de listenin ancak son sırasında yer alabildi (Unsplash)
TT

Dünyanın en tehlikeli 10 hayvanı: Hangisi yılda kaç insan öldürüyor?

Aslanlar iri gövdeleri ve keskin dişleriyle korkutucu görünse de listenin ancak son sırasında yer alabildi (Unsplash)
Aslanlar iri gövdeleri ve keskin dişleriyle korkutucu görünse de listenin ancak son sırasında yer alabildi (Unsplash)

Hollywood filmleri, insanları en çok korkutan hayvanların köpekbalıkları veya iri maymunlar olduğunu söylese de gerçekler çok farklı.
BBC’nin popüler bilim yayını Science Focus’un hazırladığı 10 maddelik listeye göre insanlar açısından dünyanın en tehlikeli hayvanı çok daha küçük ve jilet gibi keskin dişleriyle değil, yaydığı mikroplarla öldürüyor.
Listenin zirvesinde Zika ve sıtma virüsleriyle hayatı tehdit eden sivrisinekler yer alıyor. Ayrıca insanların kendisi de listenin ikinci sırasında.
İşte dünyanın en tehlikeli 10 hayvanı:

10. Aslanlar

Aslanlar bugün esas olarak Afrika'nın orta, doğu ve güney bölgelerinde yaşıyor (Unsplash)
Aslında geyik, ceylan, gergedan, fil ve domuz gibi hayvanları avlasalar da aslanlar, yılda 200 insanın ölümüne neden oluyor.

9. Suaygırları

Suaygırları, nehir ve göl kenarlarında yaşamayı tercih ediyor (Unsplash)
Hipopotam diye de bilinen otobur suaygırları yüzünden her yıl 500 insan hayatını kaybediyor.

8. Filler

Gösteri hayvanları olarak kullanılan filler, korktuklarında insanları ezerek felaketlere neden olabiliyor (Unsplash)
Filler, hayvanat bahçelerinde veya sirklerde esaret altında tutuluyor. Aynı zamanda her yıl 600 insanın ölümüne yol açıyor.
 
7. Timsahlar

Timsahlar, Hollywood filmlerinde de soğuk kanlı katiller olarak resmediliyor (Unsplash)
Gerçek hayat, timsah saldırılarını konu edinen korku filmlerini aratmıyor. Bu yırtıcılar yılda bin insanının hayatını kaybetmesine neden oluyor.

6. Akrepler

Akreplerin hepsi zehirli değil. 1000 kadar akrep türünün 30'u ölümcül zehir taşıyor (Unsplash)
Örümceğimsiler sınıfının zehirli üyeleri akrepler, her yıl 3 bin 300 insanı öldürüyor.

5. Adımlayıcı yarım kanatlılar

Bu böcekler, İngilizcede "suikastçi" diye niteleniyor (Unsplash)
Bu böcekler, öbür böceklerin kanlarını emerek beslenen, iyi uçan ve koşan hayvanlar. Bazı türleri, daha büyük böceklerden ve insanlardan besleniyor. Aynı zamanda Chagas isimli bir tropikal hastalığa da yol açtıkları için her yıl 10 bin insan bu böcekler nedeniyle hayatını kaybediyor. 

4. Kuduz hayvanlar

Özellikle köpeklerin kuduza karşı mutlaka aşılanması gerekiyor (Unsplash)
Kuduz taşıyabilen hayvanlar, bu hastalığı bulaştırarak, özellikle kırsal kesimlerde her yıl 59 bin kişinin ölümüne yol açıyor. Ancak hayvanların aşılanmasıyla bu hastalığın önüne geçilebilir.

3. Yılanlar

Ormanlık alanların yerleşime açılması nedeniyle yılanlar, insanlarla içiçe yaşamaya başladı (Unsplash)
Soktuklarında ölümcül olabilen yılanlar, yılda 138 bin insanın ölümüne yol açıyor.

2. İnsanlar (Sadece cinayetler)

İnsanların kendisi, listedeki çoğu hayvana kıyasla daha fazla insanın ölümüne yol açıyor (Unsplash)
Yalnızca cinayetler yüzünden hayatını kaybeden kişilerin sayısı yılda 400 bin kadar.

1. Sivrisinekler

Sivrisineklerin yaydıüı hastalıklardan korunmanın en önemli yolu aşılama (Unsplash)
Sivrisinekler sıtma, Dang Humması, Zika gibi birçok hastalığa neden olan mikroplar taşıyabiliyor. Bu minik böcekler, ısırıklarıyla her yıl 725 bin insanın ölümüne yol açıyor.
Independent Türkçe, Science Focus, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü



Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)
TT

Bilim insanlarından küresel ısınma uyarısı: Uyku apnesi vakaları iki katına çıkacak

 (Pexels)
(Pexels)

Stuti Mishra Asya İklim Muhabiri 

Yeni bir araştırmaya göre, iklim krizinin yol açtığı daha sıcak geceler, yüzyılın sonuna gelindiğinde uyku apnesini çok daha yaygın ve tehlikeli hale getirebilir.

Araştırmacılar artan sıcaklıkların, dünya çapında yaklaşık 1 milyar kişiyi etkileyen ve kalp hastalığı, demans ve erken ölümle bağlantılı bir uyku bozukluğu olan obstrüktif uyku apnesini (OUA) kötüleştirebileceğini söylüyor.

Flinders Üniversitesi araştırmacılarının yürüttüğü ve hakemli dergi Nature Communications'ta yayımlanan çalışma, iklim değişikliğinin OUA'nın şiddetini ve sağlık üzerindeki etkisini nasıl artırabileceğini modelleyen ilk araştırma.

Flinders Üniversitesi FHMRI Uyku Sağlığı'ndan çalışmanın başyazarı Dr. Bastien Lechat, "Bu çalışma, ortam sıcaklıklarının OUA'nın şiddetini etkileyip etkilemediğini araştırarak iklim gibi çevresel faktörlerin sağlığı nasıl etkileyebileceğini anlamamıza katkı sağlıyor" diyor.

Araştırmacılar uyku sırasında solunum düzensizliklerini izleyen bir yatak altı sensörü aracılığıyla, 29 ülkeden en az 116 bin kişiden elde edilen 58 milyondan fazla gece uykusu verisini kaydetti.

Birkaç yılda toplanan veriler, küresel iklim modellerinden elde edilen saatlik iklim verileriyle eşleştirilerek farklı ısınma senaryoları altında OUA şiddetindeki değişikliklerinin simülasyonu oluşturuldu.

Dr. Lechat, "Genel olarak ortam sıcaklığıyla OUA şiddeti arasındaki ilişkinin büyüklüğü bizi şaşırttı" diyor.

Yüksek sıcaklıklar, kişinin belirli bir gece OUA yaşama olasılığının yüzde 45 artmasıyla ilişkiliydi.

Görsel kaldırıldı.Grafik, çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından ölçülen, endüstri çağından itibaren küresel ortalama sıcaklık artışını gösteriyor (WMO)


Çalışma, OUA şiddetindeki sıcaklıkla ilişkili artışın, Avustralya veya ABD'ye kıyasla Avrupa ülkelerinde bilhassa belirgin olduğunu ortaya koydu. Araştırmacılar bunun, klimaya erişimdeki farklılıklardan kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Araştırmacılar engelliliğe ayarlanmış yaşam yılı (disability-adjusted life years / DALY) kullanarak iklimin şiddetlendirdiği uyku apnesinin sağlık ve ekonomi üzerindeki yükünü tahmin etti. Sadece 2023'te, sıcaklık artışının araştırmadaki 29 ülkede yaklaşık 800 bin sağlıklı yaşam yılının kaybıyla bağlantılı olduğunu saptadılar.

Dr. Lechat, "Bu rakam, bipolar bozukluk, Parkinson hastalığı veya kronik böbrek hastalıkları gibi diğer tıbbi durumlardakine yakın" ifadelerini kullanıyor.

Toplam ekonomik kayıp yaklaşık 98 milyar dolar olarak tahmin edilirken bunun 68 milyar doları sağlığın bozulmasından, 30 milyar dolarıysa işyerindeki verimlilik düşüşünden kaynaklanıyor.

Kıdemli araştırmacı Profesör Danny Eckert, veriler çoğunlukla soğutma ve sağlık hizmetlerine erişimi daha iyi olan yüksek gelirli bölgelerdeki bireylerden elde edildiğinden, örneklemin düşük gelirli ülkelerde OUA'nın gerçek dünyadaki yükünü yeterince yansıtmayabileceğini söylüyor.

Profesör Eckert "Bu, tahminlerimizi yanıltarak sağlık ve ekonomi üzerindeki gerçek maliyetin düşük tahmin edilmesine yol açmış olabilir" diyor.

Sadece Avustralya'da, OUA dahil uykuyla ilgili sağlık sorunlarının maliyeti daha önce yılda 66 milyar Avustralya doları (yaklaşık 1 trilyon 700 milyar TL) olarak tahmin edilmişti.

Ekip halihazırda soğutmaya erişimin veya davranışsal değişikliklerin, ısınan hava koşullarında uyku apnesinin şiddetini nasıl azaltabileceği gibi olası müdahaleleri araştırmayı planlıyor.

Profesör Eckert, "İleride, ortam sıcaklığının uyku apnesinin şiddetine etkisini azaltacak stratejiler araştıran ve altta yatan fizyolojik mekanizmaları inceleyen müdahale çalışmaları tasarlamak istiyoruz" diye belirtiyor.

Çalışma, daha güçlü küresel iklim eylemleri olmadan uyku apnesinin yükünün muhtemelen keskin bir şekilde artacağı ve bunun da halk sağlığı sorunlarını şiddetlendirerek ekonomileri zorlayacağı uyarısında bulunuyor.


Independent Türkçe, independent.co.uk/climate-change