Türkiye ve Fransa’dan Libya’daki çatışmanın sona erdirilmesi yönünde uzlaşı

rdoğan ve Macron, Libya’daki siyasi süreci ve paralı askerlerin sınır dışı edilmesini görüştü.

Brüksel’deki geçen pazartesi günü düzenlenen NATO Zirvesi’nde Türkiye ve Fransa cumhurbaşkanları bir araya geldi. (AFP)
Brüksel’deki geçen pazartesi günü düzenlenen NATO Zirvesi’nde Türkiye ve Fransa cumhurbaşkanları bir araya geldi. (AFP)
TT

Türkiye ve Fransa’dan Libya’daki çatışmanın sona erdirilmesi yönünde uzlaşı

Brüksel’deki geçen pazartesi günü düzenlenen NATO Zirvesi’nde Türkiye ve Fransa cumhurbaşkanları bir araya geldi. (AFP)
Brüksel’deki geçen pazartesi günü düzenlenen NATO Zirvesi’nde Türkiye ve Fransa cumhurbaşkanları bir araya geldi. (AFP)

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçen pazartesi günü Brüksel’de gerçekleştirdiği zirve kapsamında Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) lideriyle yürüttüğü görüşmelerin önemli bir kısmını Libya meselesi oluşturdu.
Türk kaynaklar, Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamada, Erdoğan’ın ABD Başkanı Joe Biden, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve İngiltere Başbakanı Boris Johnson ile yaptığı görüşmelerde Libya’daki gelişmeleri ele aldığını aktardılar. Kaynaklar, görüşmelerde özellikle Libya’da gelecek aralık ayında düzenlenecek seçimlere hazırlık olarak Ulusal Birlik Hükümeti liderliğindeki siyasi sürece ve yabancı güçlerin ve paralı askerlerin geri çekilmesi sürecine odaklanıldığını kaydettiler. Aayrıca 23 Haziran’da yapılması planlanan Libya konulu ‘Berlin-2’ konferansı için önerilen başlıkların da gündeme geldiğini bildirdiler.
Aynı kaynaklar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu başkanlığındaki büyük bir Türk heyetinin geçen cumartesi günü Trablus’a yaptığı ziyarete dikkat çektiler. Ziyaret sırasında ‘tüm siyasi, güvenlik ve askeri meselelerin, geçici hükümetin seçimlere hazırlık çalışmalarının ve farklı alanlarda Türk-Libya iş birliğinin’ ele alındığını söylediler.  
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen pazartesi akşamı düzenlediği basın toplantısında, NATO Zirvesi sırasında Brüksel’de yaptıkları görüşmede Fransız mevkidaşı Emmanuel Macron’a ‘İki ülke Libya ve Suriye’deki çatışmaları ele almak için birlikte çalışabilir’ dediğini belirtti. Fransa Cumhurbaşkanı da Erdoğan’ın kendisine ‘yabancı savaşçıların, mümkün olan en kısa sürede Libya topraklarından ayrılmasını istediğini’ ifade ettiğini aktardı. Macron, Erdoğan ile yaptığı görüşmede Libya ve Suriye’deki sorunların çözümü için ortak çalışma meselesini de görüştüğünü söyledi.
İki NATO ülkesi, Türkiye’nin Libya’ya müdahalesi konusunda keskin bir anlaşmazlık yaşıyor. Fransa daha önce Türkiye’den  Fayiz es-Serrac başkanlığındaki eski Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin (UMH) yanında yer alan güçlerini geri çekme çağrısı yapmıştı. Türkiye de Fransa’yı Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu’nun (LUO) desteklemekle suçlamıştı.
Macron, Erdoğan ile ‘yabancı savaşçıları ve paralı askerleri Libya’dan çıkarmaya çalışma’ konusunda anlaştığını belirtti. “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmemizde yabancı savaşçıların Libya’dan bir an önce ayrılma arzusunu dile getirdiğini söyleyebilirim” ifadesini kullandı.
Libya’da LUO’nun başkent Trablus’a yönelik saldırısı sırasında Ankara’nın 27 Kasım 2019’da Serrac hükümetiyle imzaladığı askeri iş birliği mutabakat muhtırası kapsamında konuşlandırdığı Türk kuvvetleri bulunuyor.
Türkiye güçlerini Libya’dan geri çekmeye karşı. Savunma Bakanı geçen cumartesi günü Trablus’ta, Libya’daki kuvvetlerinin ‘meşru hükümetin çağrısı üzerine’ ülkede bulunduğunu söyledi.  Bakan, ‘sorunları hafifletmeye yönelik faaliyetlerinin devam ettiğini ve bunların yabancı bir güç olarak kabul edilemeyeceğini, ayrıca askeri ve güvenlik alanlarında kendi kendine yeterlilik sağlanana kadar Libya’da kalacağını’ vurguladı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.