عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Mısır’dan Libya’daki anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuk adımı

Dibeybe, bütçenin kabulünde yaşanan gecikmenin devam etmesi durumunda parlamentoyu feshetmekle tehdit etti.

Birlik Hükümeti Başbakanı’nın ofisi tarafından dağıtılan, Mısır istihbarat başkanı ile Trablus’ta yapılan görüşmenin fotoğrafı.
Birlik Hükümeti Başbakanı’nın ofisi tarafından dağıtılan, Mısır istihbarat başkanı ile Trablus’ta yapılan görüşmenin fotoğrafı.
    Kahire/ Halid Mahmud
TT
TT

Mısır’dan Libya’daki anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuk adımı

Birlik Hükümeti Başbakanı’nın ofisi tarafından dağıtılan, Mısır istihbarat başkanı ile Trablus’ta yapılan görüşmenin fotoğrafı.
Birlik Hükümeti Başbakanı’nın ofisi tarafından dağıtılan, Mısır istihbarat başkanı ile Trablus’ta yapılan görüşmenin fotoğrafı.

Görünen o ki Mısır, Muhammed el-Menfi başkanlığındaki Başkanlık Konseyi ve Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki Birlik Hükümeti ile temsil edilen Libya’daki geçiş otoritesi ile Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ve Libya Ulusal Ordusu (LUO) komutanı Mareşal Halife Hafter arasında görüş yakınlaşması sağlamak üzere ‘ilan edilmemiş bir arabuluculuk’ başlattı.
Libya’nın başkenti Trablus’a 17 Haziran’da sürpriz bir ziyarette bulunan Mısır istihbarat başkanı Tuğgeneral Abbas Kamil, Libya istihbarat başkanı, içişleri bakanı ve hükümetin işlerinden sorumlu devlet bakanının da katılımıyla Birlik Hükümeti Başbakanı ile iki ülke arasındaki ortak ilişkileri ve çeşitli alanlarda iş birliğini güçlendirme yollarını ele aldı.
Dibeybe’nin ofisinden yapılan açıklamaya göre Abbas Kamil, Mısır heyetinin geçen ay gerekleştirdiği ziyaretin sonuçları ve iki ülke arasında imzalanan tüm anlaşmaların etkinleştirilmesine ilişkin koordinasyon mekanizması hakkında bilgi verdi. Kamil ayrıca Libyalı taraflar arasında, bölgede güvenlik ve istikrarı artıracak şekilde bir uzlaşı teşvik etmek için Mısır’ın oynadığı olumlu role dikkat çekti. Açıklamada, Dibeybe’nin Libya-Mısır Ortak Yüksek Komitesi’ni harekete geçirmek ve her alanda üzerinde anlaşmaya varılan noktaları tamamlamak amacıyla Mısır’a yapacağı ziyaret için koordinasyonun sağlandığı ifade edildi. Açıklamaya göre Dibeybe, Abbas Kamil ve İçişleri Bakanı Halid Mazen ile Trablus’un merkezindeki Şehitler Meydanı’nı gezdi.
Yerel basına göre Dibeybe, Temsilciler Meclisi’nin bazı üyeleriyle geçen çarşamba günü bir araya gelerek parlamentoyu feshetmek, halkı ‘meclisin işleri yönetemediği’ hususunda bilgilendirmek ve bütçenin kabulünde yaşanan gecikmenin devam etmesi durumunda verdiği sözleri uygulamakla tehdit etti. Abdulhamid Dibeybe açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Bütçe kabul edilmeden güçsüzüz. Gelecek ay daha da güçsüz olacağız. Hükümet artık halkın karşısına çıkamaz. Harekete geçmek için kendisini güçsüz hissediyor.”
Dibeybe, hükümetin, maaşları ve hibeleri karşılamak için Libya Merkez Bankası’ndan yaklaşık 30 milyar dinar borç aldığının ortaya çıkması sonrasında “Banka artık hükümete daha fazla borç veremez” dedi. Dibeybe, milletvekillerine hitaben şnları söyledi:
“Sizi yok saymak istemiyoruz. Çünkü bu hükümetin temeli sizsiniz. Ancak halk etkileniyor, artık yaşayamıyor. Halkın itibarının da bütçede dikkate alınmasını umuyoruz.”
Dibeybe geçen çarşamba akşamı İdari Kontrol Komitesi Başkanı Süleyman eş-Şanti ile yaptığı görüşmede başta sağlık, elektrik kesintileri, yaralıların tedavileri ve yatırım meseleleri olmak üzere hükümetin karşı karşıya olduğu siyasi ve ekonomik zorlukları ele aldı. Akile Salih de 17 Haziran’da İtalya’nın başkenti Roma’yı ziyaret etti. Muhammed el-Menfi’nin de gelecek salı günü Roma’ya gitmesi bekleniyor. Salih, 17 Haziran’da İtalya Temsilciler Meclisi Başkanı Roberto Fico ile yaptığı görüşmede, seçimlerin bu yıl planlanan tarihte gerçekleştirilmesi çağrısında bulunurken İtalya’nın siyasi çözümü destekleme ile güvenlik ve istikrarı sağlama konularındaki rolüne de övgüde bulundu. Akile Salih, toplantıda Libya ve bölgedeki gelişmelerin yanı sıra siyasi sürecin gidişatını da ele aldı.
Diğer yandan Menfi’nin iki yardımcısı, Abdullah el-Lafi ve Musa el-Koni’nin geçen çarşamba akşamı şehirdeki Temsilciler Meclisi üyeleriyle yaptığı toplantıdaki temel meselesi el-Acaylat şehrindeki koşullardı.
Başkanlık Konseyi’nden yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Toplantıda, son dönemde güvenlik alanında tanık olunan gerginliklerin ardından el-Acaylat’taki durum, kentin istikrarını koruma ve yaşamı normale döndürme mekanizmaları ele alındı. Kendilerine verilen görevleri yerine getiren resmi güvenlik hizmetlerinin rolü üzerinde duruldu.”
Birlik Hükümeti’nin İçişleri Bakanlığı 17 Haziran’da, akşam saatlerinde güvenliği ve barışı sağlamak için el-Acaylat şehri ve çevresinde konuşlanan güvenlik devriyelerinin fotoğraflarını yayınladı.
Aynı şekilde ABD’nin Libya Büyükelçisi Richard Norland da 17 Haziran’da ABD'nin başkenti Washington’daki evinde ‘yoğun ABD-Libya ilişkilerini ve gelecek aralık ayındaki seçimlere dair ilerlemeyi’ gözden geçirmek için Libya’nın Washington Büyükelçisi ile görüştü.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Yükselen Aslan Operasyonu ve Suriye

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon
TT
TT

Yükselen Aslan Operasyonu ve Suriye

Görsel: Eduardo Ramon
Görsel: Eduardo Ramon

Subhi Franjieh

Suriye hükümeti, 13 Haziran Cuma günü şafak vakti Ortadoğu’da başlayan büyük gerginliğin Suriye'ye sıçramaması için iç politikada çaba sarf ediyor. Bu çabalar, İsrail'in ‘Yükselen Aslan’ adını verdiği operasyon kapsamında İran'a büyük bir saldırı düzenlemesi ve bu saldırı sonucunda İran ordusunun önde gelen komutanlarının yanı sıra İran'ın nükleer programıyla ilişkili bir dizi İranlı bilim insanının öldürülmesi ve İran'ın nükleer tesislerinin tahrip edilmesinin ardından başladı.

İran, geçtiğimiz yıllarda Suriye’deki ve Irak'taki vekillerini, çıkarlarına yönelik herhangi bir saldırıya misilleme olarak ABD'nin bölgedeki varlıklarını hedef almak için kullandı. ABD’nin Suriye’de ve Irak'ta bulunan üsleri onlarca saldırıya uğradı. Ayrıca Suriye'nin güneyinden İsrail tarafına yönelik saldırılar da gerçekleştirildi. Tüm bunlar, İran'ın bölgede ABD ve İsrail ile çatışmayı yönetme politikasıyla açıkça uyumlu görünüyor.

Suriye İslami Direniş Cephesi (Uli'l el-Bas) yazılı olarak yaptığı açıklamada, Şam, Bağdat, Beyrut ve bugün Tahran'da liderleri suikast düzenleyen düşmanın, tüm milletlere karşı yumuşak ve sert bir savaş yürüten düşmanla aynı olduğunu söyledi. Açıklamada, “Hepimizin görevi, birleşik bir cephe oluşturarak, cepheyi güçlendirerek ve saldırıları yoğunlaştırarak ona karşı koymaktır Ümmetin tüm özgür insanlarını, gruplarını ve örgütlerini, medya mensuplarını ve düşünürleri, alimlerini ve mücahitlerini, dengelerin değişmesine karşı direnmeye çağırıyoruz” ifadeleri yer aldı.

Bu ayın başlarında Suriye'nin güneyinden İsrail'e düzenlenen saldırıyı üstlenen Uli'l el-Bas, İsrail'in Tahran'a saldırısından bir gün önce, 12 Haziran Perşembe günü, saldırıların devam edeceğini ve fırlatılan füzelerin ‘bir uyarı ve ilk meydan okuma olduğu, düşmanın sahada acı çekip geri çekilmesini sağlayacak hamleler göreceği’ tehdidinde bulundu.

Şu ana kadar Uli'l el-Bas veya başka bir grup, Suriye topraklarından gerilimi tırmandıracak adımlar atmazken hükümet, Suriye sahnesini sakin tutmak ve İran ile İsrail arasında Suriye semalarında karşılıklı ateş açılmasını önlemek için güvenlik önlemleri ve askeri tedbirler aldı.

Suriye semaları şimdiye kadar İsrail-İran çatışmasının bazı tehlikelerine tanık oldu. Suriye'nin birçok bölgesinde uçak yakıt tankları ve İsrail tarafından önlenen füzelerin kalıntıları Suriye topraklarına düştü. Acil Durum ve Afet Yönetimi Bakanı Raid es-Salih, Suriye Arap Haber Ajansı SANA’ya yaptığı açıklamada, “Bölgedeki askeri gerginliğin tırmanması nedeniyle, vatandaşların güvenliği için toplanmamalarını ve olayları izlemek için çatıya çıkmamalarını rica ediyoruz” dedi. Suriyelileri olaylar sonucunda düşebilecek herhangi bir yabancı cisim veya enkaza yaklaşmamaları konusunda uyaran Salih, vatandaşların bu cisimlere dokunmamalarını, savaş kalıntılarını temizleme ekiplerine bırakmalarını ve herhangi bir savaş kalıntısı veya enkazını derhal kendilerine bildirmelerini istedi.

İhtiyati önlemler

Al-Majalla’nın edindiği bilgilere göre Suriye hükümeti perşembe ve cuma günleri Suriye'nin güneyine takviye kuvvetler gönderirken Suriye-Irak ve Suriye-Lübnan sınırlarında da alarm durumu ilan edildi. Tüm bu önlemler, özellikle hükümetin istikrarı sağlama ve silahları kontrol altına alma çabalarında karşılaştığı güvenlik sorunları açısından Suriye topraklarının çatışmaların sahnesi haline gelmesini önlemek amacıyla alındı.

ı8o9p0
Suriye'nin güneyindeki el-Cubeyle köyünde, İsrail hava savunması sistemleri tarafından düşürüldüğü düşünülen İran yapımı insansız hava aracının parçaları etrafında toplanan Suriyeli çocuklar, 13 Haziran 2025 (AP)

Suriye hükümeti, Suriye'nin güneyindeki hareketliliğini artırdı ve bölgeden herhangi bir güvenlik ihlali veya saldırı girişimine karşı operasyonlarını yoğunlaştırdı. Suriye İçişleri Bakanlığı perşembe günü, Dera’nın batı kırsalındaki Mesakin Celin bölgesine takviye güç gönderdiğini açıklamıştı. Tüm bu gelişmeler, bir güvenlik devriyesinin, bölgede yasadışı bir grubun barikat kurduğuna dair gelen ihbarı üzerine olay yerine giderken silahlı bir pusuya düşürülmesinin ardından yaşandı. Edinilen bilgilere göre İç Güvenlik İdaresi cuma günü Suriye'nin güneyinde bir silah deposuna el koydu.

Suriye hükümetinin, durumu kontrol altına almak ve hükümet için hala bir güvenlik açığı teşkil eden sınırların kontrolünü sağlamak amacıyla Suriye-Irak sınırına yeni takviye güçler göndermesi bekleniyor.

İran'ın Suriye'deki siyasi ve milis nüfuzu, Beşşar Esed rejiminin düşüşüyle sona ermiş olsa da bazı unsurları ve hücreleri, Suriye’deki varlığını halen sürdürüyor. Bu hücreler silah ve uyuşturucu kaçakçılığı ya da güvenlik kaosu yaratma gibi faaliyetlerde bulunuyor. Suriye hükümeti bu hücrelerle mücadeleye devam ederken son birkaç gün içinde Deyrizor ile Irak ve Lübnan sınırındaki bölgelerde birçok operasyon düzenleyerek, Suriye'de İran'ın projelerine hizmet etmeye devam eden kişileri tutukladı.

Şarku’l Avsat’ın Al-Majalla'dan aktardığı analize yerel kaynaklar, Irak-Suriye sınırının Irak tarafına yakın bölgelere iki hava saldırısı düzenlendiğini söyledi. Kaynaklara göre Uluslararası Koalisyona ait savaş uçakları Suriye-Irak sınır bölgesinde defalarca kez tur attı. Bunun nedeni, Irak tarafından Suriye tarafına herhangi bir sızma veya kaçakçılık faaliyetinin önlenmesi olabilir. Bir diğer gelişmede, Suriye ordusu askerleri, cuma gecesi ve cumartesi günü, Suriye-Irak sınırında milisler tarafından gerçekleştirilen saldırılara uğradı. Suriyeli askerler, ateş edilen yere karşılık verdi. Edinilen bilgilere göre saldırı sonucunda Suriye ordusundan bir asker yaralandı.

Suriye hükümetinin, durumu kontrol altına almak ve hükümet için halen bir güvenlik açığı teşkil eden sınırları kontrol altına almak amacıyla Suriye-Irak sınırına yeni takviye güçler göndermesi bekleniyor. Çünkü İran destekli milisler geçtiğimiz yıllarda Suriye-Irak sınırının iki ucunu birbirine bağlayan çok sayıda karmaşık tünel ağı kazmış ve Suriye devleti bu tünelleri imha etmeye çalışmıştı. Bu tüneller silah, insan ve uyuşturucu kaçakçılığı için kullanılıyordu.

Olası güvenlik boşluğu ve bunun sonuçları

İran-İsrail çatışmasının uzun süre devam etmesi ve İran tarafının doğrudan savaştan vekalet savaşına geçmesi, zaten istikrarsız ve değişken olan Suriye'deki durumu daha da karmaşık hale getireceğine şüphe yok. Bu durum, Suriye hükümetinin sınırları kontrol etmek ve nüfuzun ve çatışmanın Suriye içlerine yayılmasını önlemek için kapasitesinin büyük bir kısmını tüketmesine neden oluyor. Bu da Suriye içlerinde DEAŞ başta olmak üzere bazı güçlerin yararlanabileceği güvenlik açıkları yaratabilir.

fghy
İsrail uçakları tarafından bombalanan Tahran'daki bir petrol tesisinde İran bayrakları ve arkasında yükselen alevler ve dumanlar görülüyor, 15 Haziran 2025 (Reuters)

Suriye devleti, DEAŞ terör örgütünün Suriye'deki operasyon stratejisini değiştirdiğinin ve Suriye hükümetinin askeri ve insani kaynaklarının örgütün hedefi haline geldiğinin farkında. Geçtiğimiz ayın sonlarında Suriye hükümetine karşı bir operasyon düzenleyen DEAŞ, Telul es-Sefa bölgesindeki Suriyeli askeri güçleri hedef almıştı. Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab da bu ayın başlarında Suriye'nin el-İhbariye kanalına verdiği röportajda, DEAŞ terör örgütünün ‘sadece zarar veren anlamsız eylemlerden, stratejik hedefleri olan planlı eylemlere’ geçtiğini söyledi.

DEAŞ terör örgütü, Suriye hükümetinin kaynaklarını İran-İsrail çatışmasının yansımalarıyla mücadele etmek ve bu çatışmanın Suriye topraklarına sıçramasını önlemek için kullanması nedeniyle ortaya çıkabilecek güvenlik boşluğunu da istismar edebilir. Özellikle Suriye topraklarındaki bu güvenlik boşluğundan yararlanarak gücünü yaygınlaştıran örgüt, devletin kontrolü dışındaki büyük miktardaki silahları parayla satın alarak silahlanma çabalarını sürdürüyor.

Dahası DEAŞ, Suriye'de oluşabilecek güvenlik boşluğundan yararlanabilecek tek örgüt değil. Silahlarını halen elinde bulunduran ve devletle çatışmak için fırsat kollayan başka örgütler de var. Bunlar arasında rejimin kalıntıları ve kaçakçılık ve uyuşturucu üretimi faaliyetlerinde bulunan gruplar yer alıyor. Bu gruplar, Suriye devletinin halihazırda İsrail'in Suriye rejiminin düşüşünün ardından Suriye'nin askeri altyapısını tahrip etmesi ve rejimin düşüşünden önce askeri birliklere ve rejime ait silah depolarına ait silahların büyük çapta çalınması nedeniyle sınırlı olan güvenlik ve askeri kaynaklarını büyük ölçüde tüketiyor.