İran'ın yeni cumhurbaşkanı belli oldu

İbrahim Reisi, 2017'deki cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında destekçileri arasında (AP)
İbrahim Reisi, 2017'deki cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında destekçileri arasında (AP)
TT

İran'ın yeni cumhurbaşkanı belli oldu

İbrahim Reisi, 2017'deki cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında destekçileri arasında (AP)
İbrahim Reisi, 2017'deki cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında destekçileri arasında (AP)

İran'da resmi olmayan seçim sonuçlarına göre muhafazakar aday ve eski Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi ülkenin 8. Cumhurbaşkanı oldu.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 18 Haziran Cuma günü yapılan İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sandıkların kapanmasından saatler sonra, Cumartesi günü yaptığı açıklamada, ilk turda yeni cumhurbaşkanının seçildiğini duyurdu.
Yeni Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, resmi sonuçların açıklanmasından önce üç rakibinin tebriklerini aldı.
İran devlet televizyonuna göre İbrahim Reisi, 28 milyon oydan 17 milyon 800 binden fazlasını aldı. 
Ruhani, televizyonda yaptığı konuşmada, "Halkı tercihlerinden dolayı tebrik ediyorum. Daha sonra resmi tebriklerimi ileteceğim ama biliyoruz ki bu seçimlerde yeterli oy alındı" dedi. 

2017 seçimlerini kaybetmişti
İran Yargı Erki Başkanlığı görevinde bulunan muhafazakar Reisi, 2017 seçimlerinde Ruhani karşısında kaybetti ve ertesi yıl ABD tarafından insan hakları ihlalleri nedeniyle yaptırım listesine eklendi.
Reisi’yi Hamaney’in yakın çevresinden biri olarak tanımlayan Washington, 1988’de binlerce siyasi mahkumun yargısız infaz emrini veren Ölüm Komitesi üyesi olduğunu iddia etti.
İran, hiçbir zaman söz konusu toplu infazları tanımadı. Bununla birlikte bazı din adamları ‘adil’ olarak nitelendirdikleri bu davalara ve 1979’da yaşanan devrimin ardından silahlı muhalefetin ortadan kaldırılmasına övgüde bulundu.
Reisi, bu konudaki rolüyle ilgili iddialara kamuoyu önünde yanıt vermedi.
Hamaney, 2016’da milyarlarca doları yöneten madenler, tekstil fabrikaları ve ilaç fabrikasının yanı sıra büyük petrol ve gaz şirketlerine sahip olan dini kurum Astan Kuds Razavi Vakfı’nın başına Reisi’yi getirdi.
Reisi ayrıca, dini lideri denetleyen ve atayan dini bir organ olan Uzmanlar Meclisi’nin Başkan Yardımcılığı görevini yürütüyor.
İran Devrim Muhafızları’nın desteğini alan Reisi seçimi kazanırsa, Hamaney’in yerine geçme şansını artıracak.



İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
TT

İran Cumhurbaşkanı'nın yokluğunda süreç nasıl işleyecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve yardımcısı Muhammed Muhbir (Tesnim)

İran anayasası, İran cumhurbaşkanının herhangi bir nedenle iki ay süreyle yetkilerini kullanamaması durumunda, İran cumhurbaşkanlığının görevlerini geçici bir komitenin üstlenmesini öngörüyor.

131. maddeye göre başkanın ölümü, yokluğu, iki ayı aşan hastalık veya görev süresinin dolması ve yeni cumhurbaşkanının seçilmemesi halinde, cumhurbaşkanının görevlerini bir komisyon üstlenecek.

İran Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Rehber'in onayıyla, Meclis Başkanı ve Yargı Başkanının da yer aldığı bir komiteye başkanlık ediyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 50 gün içinde başkanlık seçimlerini düzenlemekle yükümlü olacak.

131. maddeye göre Rehber, cumhurbaşkanı yardımcısının yetkilerini gerektiği gibi kullanamaması halinde cumhurbaşkanının tüm yetkilerini doğrudan şahsen üstlenebilir veya yeni bir yetkili atayabilir.

İran Anayasası'nın 113. Maddesine göre İran Cumhurbaşkanı'nın, Rehber'den sonra ülkede en yüksek yetkili olduğunu ve Rehber ile ilgili konular hariç, Anayasa'nın uygulanmasından ve yürütme organını (hükümeti) yönetmekten sorumludur.

Bu, İran'ın başbakanlık görevini devralmak üzere geçici bir komite kurma durumu ile üçüncü kez karşı karşıya kalmasıdır.

İlki, İran devriminin ilkelerine ihanet ettiği gerekçesiyle Rehber Humeyni tarafından görevden alınan eski Cumhurbaşkanı Ebu'l Hasan Beni Sadr’ın görevden alınmasının ardından gerçekleşti. Beni Sadr 1979 devriminden sonra İran'ın ilk seçilmiş cumhurbaşkanıydı. Paris'te sürgünde iken Ekim 2021'de öldüğünde 88 yaşındaydı. Komitenin çalışmaları 22 Haziran 1980'den aynı yılın 2 Ağustos'una kadar yaklaşık iki ay sürdü.

İkincisi, 30 Ağustos 1981 tarihinde İran Başbakanı Muhammed Ali Recai'nin suikasta uğramasının ardından kurulmuştur. Komisyon, Başbakanlık binasının bombalanmasından birkaç saat sonra çalışmalarına başladı ve 9 Ekim 1981 tarihine kadar devam etmiştir.