Cebel ez-Zaviye’deki çatışmalar Suriye’de savaşın devam edeceğinin habercisi niteliğinde

Suriye rejim güçleri, Heyetu Tahriru’ş Şam’ın (HTŞ) başlıca kalelerinden olan Cebel ez-Zaviye’yi kontrol altına almaya çalışıyor. (Independent Arabia)
Suriye rejim güçleri, Heyetu Tahriru’ş Şam’ın (HTŞ) başlıca kalelerinden olan Cebel ez-Zaviye’yi kontrol altına almaya çalışıyor. (Independent Arabia)
TT

Cebel ez-Zaviye’deki çatışmalar Suriye’de savaşın devam edeceğinin habercisi niteliğinde

Suriye rejim güçleri, Heyetu Tahriru’ş Şam’ın (HTŞ) başlıca kalelerinden olan Cebel ez-Zaviye’yi kontrol altına almaya çalışıyor. (Independent Arabia)
Suriye rejim güçleri, Heyetu Tahriru’ş Şam’ın (HTŞ) başlıca kalelerinden olan Cebel ez-Zaviye’yi kontrol altına almaya çalışıyor. (Independent Arabia)

Mustafa Rüstem
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD Başkanı Joe Biden arasında İsviçre'nin Cenevre şehrinde yapılan toplantıya hakim olan olumlu hava, Suriye'nin kuzeybatısındaki İdlib kırsalında yaşanan silahlı çatışmanın sesiyle dağıldı. Bu, 10 yılın ardından silahlı çatışmaların yeniden kötüleştiğinin göstergesi niteliğindeydi.
Heyetu Tahriru’ş Şam’ın (HTŞ) başlıca kalelerinden olan Cebel ez-Zaviye, ülkenin kuzeybatısında askeri haritalarda zorlu bir noktaya işaret eden kırsal, ücra bir bölgenin en tepe noktasında yer alıyor. Çatışan tarafların gerek siyasi gerekse sahada kazanım elde etmek için gerçekleştirdiği mücadele ağırlıklı olarak bu bölgenin çevresinde yaşanıyor.
Diğer yandan Ankara, son zamanlarda güçlerinin çoğunu İdlib'in güney kırsalına kaydıran düzenli güçler ile mücadele etmek için temas hatlarına yakın askeri noktalar oluşturdu.

Hummalı çatışma
Düzenli ordunun İdlib ve Hama kırsalına yönelik harekâtını durdurduğu köy ve kasabaların eteklerinde Türkiye ve Suriye orduları arasındaki karşılıklı bombardımanların sürdüğü iddia ediliyor.
Putin ve Biden'in görüşmesine sayılı günler kala yaşanan İdlib'deki çatışmalar, her ne kadar gözler siyasi uzlaşmalara çevrilse de sahada bir bahis oynandığını gösteriyordu. Aşırılık yanlısı silahlı gruplar konusunda uzman olan siyasi analist Ömer Rahmun, İdlib'deki gerginliğin sıradan bir durum olduğu görüşünde. Aynı zamanda askeri bir harekât gerçekleşeceği yönündeki beklentileri de ihtimal dışı olarak değerlendiriyor.
Rahmun, Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı haberde şu açıklamalarda bulundu:
“İdlib’in geri kalan bölgeleri halen Gerilimi Azaltma Anlaşması’na tabi. Moskova Anlaşması’nın imzalanmasından bu yana hiçbir şey değişmedi. Bütün gözler 11 Temmuz tarihine ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Bab el-Hava Sınır Kapısı’nın kapatılması veya açık bırakılması konusundaki tepkisinin boyutuna çevrilmiş durumda. ABD’nin açıklamaları, Rusya ile terör gruplarının yakalanması konusunda uzlaşılmasına karşılık geldi. Ancak tahminime göre Biden döneminde başka türde bir gerilime tanık olacağız. Bu yüzden yeni değişimlerin eşiğindeyiz diyebiliriz.”

Savaş haritasının değişmesi
Suriye’de ise çatışmalar hız kazanıyor. Düzenli ordu, birkaç cephede biden savaşmaya devam ediyor. Bunların başında da DEAŞ örgütünün kalıntılarına karşı yürütülen savaş var. DEAŞ'ın uyuyan hücreleri geçtiğimiz yılın başlarında güçlü bir şekilde yeniden aktif oldular. Humus çölünden doğuda Rakka ve Deyrizor’a kadar ve İdlib’in güney cephesi ile HTŞ gruplarının bulunduğu ülkenin kuzeybatısındaki bölgelerde yoğun bir şekilde faaliyet gösterdiler.
Diğer yandan Cebel ez-Zaviye'nin köy ve kasabalarında son çatışmalardan sonra binlerce aile yerlerinden edildi. Bu da askeri bir harekâta hazırlanıldığını gösteriyor.
Sivil kaynaklara göre düzenli kuvvetler tarafından tüm bölge üzerinde kontrolün yeniden sağlanmasına hazırlık olarak Rus hava kuvvetleri benzeri görülmemiş bir şekilde askeri tedbirlerini artırdı, çatışan gruplar da sığınaklarını güçlendirmeye başladı. Kaynaklar “Toplu bir şekilde insanların yerlerinden edilmesi, büyük bir savaşın veya yaklaşan bir harekâtın işareti. Bu da endişemizi artırıyor” ifadelerini kullandılar.
Ebu Muhammed el-Cevlani’nin liderlik ettiği HTŞ, Rusya’nın İdlib kırsalındaki bir mevzisini bombalaması sonucu iki unsurun yaşamını yitirdiğini duyurdu.
Moskova ve Washington, HTŞ’yi Cenevre ve Viyana’nın gözetiminde yapılan barış görüşmelerinin dışında tuttu. Eskiden Nusra Cephesi olarak anılan ancak 2016 yılında ismini değiştirdiğini açıklayan HTŞ, düzenli ordu Rusya’nın yardımıyla İdlib ve Hama kırsalının büyük bir bölümünü yeniden ele geçirene ve Halep ile Şam arasındaki büyük bir öneme sahip uluslararası yolu yeniden açana kadar İdlib'in pek çok bölgesini ve kırsalını elinde tutuyordu.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), düzenli ordunun perşembe günü İdlib kırsalının güney kesiminde, İhsim, el-Bara, İblin, Balşun, Cazaf, Abdita, Ernebe, el-Fatira, Filafel ve Sufuhun kasabalarını roket ve toplarla hedef aldığını bildirdi.

Temkinli sakinlik ve gelecek görüşme
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan perşembe günü Rus mevkidaşı ile yakında bir görüşme yapacaklarını duyurdu. Ancak kesin bir tarih vermedi. Söz konusu görüşmede Suriye’nin kuzeyinde yaşanan son gelişmeler, ülkenin “insani sınır geçişleri” savaşına tanık olması ve Moskova’nın kuzeyde yerinden edilen yaklaşık üç milyon kişinin kaldığı çadırlara ulaşmaya çalışan tırların Bab el-Hava Sınır Kapısı’ndan geçmesine izin vermemekteki ısrarının tartışılması bekleniyor.
Bölgeyi ara ara çıkan çatışmalarla çevrelenen temkinli sakinliğe rağmen herkes muhtemelen Rusya’nın lehine olacak bir savaşın patlak vermesinden endişe ediyor. Özellikle kuzeybatıdaki toprakların Moskova’ın eline geçebileceği tahmin ediliyor.

 


Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.