Sudan: Başbakan Hamduk geçiş süreci için ‘ulusal girişim’ başlattı

Başbakan Hamduk Askeri ve sivil kurumların çöküş tehlikesi konusunda uyardı

Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk (AFP)

Sudan Başbakanı, kendi deyimiyle “ulusal kriz ve geçiş dönemindeki sorunlarla mücadele yolunda kapsamlı bir ulusal girişim” ilan etti. Bu meseleler arasında; devrim güçleri arasındaki bölünmenin durdurulması, güvenlik ve sosyal gerilimlerin ortadan kaldırılması, yolsuzlukla mücadele, ‘İslamcı’ rejimin ve sütunlarının tasfiyesi, adalet ve ulusal egemenliğin sağlanması, karar merkezlerinin çokluğunu bir son verilmesi, tek bir ulusal ordunun ve bir ay içerisinde Yasama Konseyi'nin oluşturulması gibi hususlar yer alıyor.
Hamduk, yaptığı açıklamada geçiş ortakları arasındaki anlaşmazlıkların yalnızca geçiş dönemi için değil, Sudan'ın varlığı için de ciddi bir tehlike oluşturduğunu söyleyen Hamduk, krizin ancak sivil cephe ile orduyu bir araya getirmeyi ve aralarında ortak bir vizyon bulmayı içeren kapsamlı bir siyasi çerçevede çözülebileceğini ifade etti.
Geçiş süreci dahilinde mümkün olan en geniş mutabakatı sağlamanın ve Sudan’daki çeşitliliği yansıtan yeni bir askeri doktrinle ulusal bir profesyonel ordu kurmanın önemini vurgulayan Hamduk, devlet dahilindeki karar merkezlerinin yanı sıra dış politikayı da birleştirme yönünde bir mekanizma üzerinde anlaşmaya varmak gerektiğini de söyledi.
Geçiş ortaklarını barış anlaşmasını uygulayıp tamamlamaya ve bağımsız ulusal kurumlar inşa etmeye çağıran Hamduk, tüm tarafların özgür ve adil demokratik seçimlere yol açan eşit vatandaşlığa dayalı bir sivil demokratik sisteme sözde değil, fiilen bağlı olunmasını şart koştu. Kendi deyimiyle tüm sivil ve askeri kurumlardaki, aynı zamanda iktidar koalisyonundaki parçalanmalar konusunda şiddetle uyarıda bulunan Hamduk, krizden çıkma yönünde ülkeyi yönetecek ulusal bir program üzerinde anlaşmaya varacak tarihi bir blok oluşturulmasını şart koştu.
Geçiş süreci ortaklığının bileşenleri arasındaki bölünmeleri ele alma, geçiş dönemini muhafaza etme ve askeri kurum içindeki parçalanmayı durdurma yönünde çalışma sözü veren Hamduk, güvenlik ve askeri reformun orduyla sınırlı olmadığını, sivil ve siyasi toplumun buna katılımını içeren kapsamlı bir ulusal sorun olduğunu, bu olmadan ekonomi, adalet ve sivil sorunların çözülemeyeceğini vurguladı. 
Diğer yandan ortak bir ulusal ordu kurulması için yapısal reformların gerçekleştirilmesini, yeni bir askeri doktrinin benimsenmesini, Sudan çoğulculuğunun temsil edilmesini ve Sudan Barışı için Juba Anlaşması'nda yer alan güvenlik düzenlemelerinin uygulanmasını şart koştu. Aynı zamanda İstihbarat Teşkilatı'nın anayasal belgeyi uygulama, onu derin, radikal ve acil bir reform sürecine tabi tutma, yürütme organını istihbarat servisi yönetiminde daha büyük bir rolden haberdar etme taahhüdünün önemini de vurguladı.
Ordunun ekonomik faaliyetlerinin gözden geçirilmesi, bunların askeri nitelikteki endüstrilerle sınırlandırılması, kendilerine devredilen şirketlerin gözden geçirilmesi, faaliyetlerinin ülke ekonomisine entegre edilmesi çağrısında bulunan Hamduk, aynı zamanda siyasi güçleri silahlı kuvvetler dahilindeki işten uzak durmaya çağırdı.
Silahlı kuvvetlerin siyasi hayatla ilişkisini geçiş dönemi bitiminden önce anayasa konferansı yapılana dek erteleyen Hamduk, Güvenlik ve Savunma Konseyi'nin sivil ve askerin dengeli bir şekilde temsil edileceği, ulusal güvenlik stratejisini belirleyip uygulayacağı bir Milli Güvenlik Kurulu'na geliştirilmesi çağrısında bulundu.
Adalet konularının tarihsel devrimin bir sütunu olduğunu belirten Hamduk, cezasızlığı önleme, mağdurlar ve ailelerine verilecek tazminatları hızlandırma, adalet ve güvenlik kurumlarında reform yapma, devrimin hedeflerine ulaşma ve gelecekte bu suçların tekrarını önlemek için harekete geçme çağrısında bulundu. Bu bağlamda hukuk ve adalet komisyonu üzerinde anlaşma ve mağdur ailelerinin katılımıyla kapsamlı bir süreç tasarlama görevinde bir ‘geçiş dönemi adaleti için ulusal komisyon’ kurulmasını da önerdi.
Hükümetin dış politika dosyaları üzerinde çalışan tarafların homojen olmadığı eleştirisinde bulunan Hamduk, bunun ulusal egemenliğe ve ülkenin yüksek çıkarlarına yönelik bir tehdit olduğunu ifade etti. Aynı zamanda dış ilişkiler dosyasının denetlenmesi yönünde tek bir mekanizma oluşturulması, vizyonların birleştirilmesi, Sudan'ın bölgesel ve uluslararası ilişkilerinin güçlendirilmesi çağrısında bulundu.
Ekonomik krizle ilgili ise Maliye Bakanlığının yetkisini kamu parasına dayatabilmesi çağrısında bulunan Hamduk, bu gerekliliklerin yerine getirilmesi için yasama organının gözetimi altında yürütme ve askeri aygıttan bir mekanizmanın oluşturulmasını istedi. Bu bağlamda, “Altın, hayvancılık ve tarım ürünleri başta olmak üzere ülkede üretilen kaynaklar ekonomik sıkıntıyı çözmeye yetiyor. Asıl hata, bunların yönetilişinde; devlet birimleri, bunların ihracatlarından elde edilen gelirleri kontrol ediyor” açıklamalarında bulundu.