Lübnan’daki ilaç stoku neredeyse tamamen tükendi

Merkez Bankası’nın aidatları ödemede gecikmesi, ithalatı durdurdu

İlaç İthalatçıları Sendikası, çok sayıda ilacın stoğunun tükendiğini duyurdu. (NNA)
İlaç İthalatçıları Sendikası, çok sayıda ilacın stoğunun tükendiğini duyurdu. (NNA)
TT

Lübnan’daki ilaç stoku neredeyse tamamen tükendi

İlaç İthalatçıları Sendikası, çok sayıda ilacın stoğunun tükendiğini duyurdu. (NNA)
İlaç İthalatçıları Sendikası, çok sayıda ilacın stoğunun tükendiğini duyurdu. (NNA)

Lübnan İlaç İthalatçıları ve Ecza Depoları Sendikası, çok sayıda ilacın tükendiğini duyurdu. Sendika, ithalat sürecinin bir aydan fazla bir süredir neredeyse tamamen durması durumunda, ülkeyi birçok hastaya sağlık hizmeti sağlayamamakla karşı karşıya bıraktığını ve hastaların hayatlarını tehdit ettiğini söyledi. Sendika ayrıca, krizle mücadele etmek için acil eylem ihtiyacı çağrısında bulundu.
Lübnan Merkez Bankası, ilaç ithalatı için likidite sağlıyor. Ancak Merkez Bankası’nın ithalatçı firmaların aidatlarını ödemede gecikmesi nedeniyle geçen aylarda yaşanan kriz sonrasında dolarla sağlanan ilaç rezervlerinde düşüşe yol açtı. Merkez Bankası’nın belirlediği resmi kur 1507, bankalardaki geçerli kur 3 bin 900 lira iken, karaborsada bugün dolar 17 bin 500 lira üzerinden işlem görüyor. Tüm sektörlerin ise ithalat için nakit dolara ihtiyacı bulunuyor.
Sendika, 4 Temmuz’da yaptığı açıklamada, kendisine bağlı şirketlerin ‘çok sayıda ilacın stoklarının tükenme tehlikesi’ yaşadığını belirtti. Sendika, ‘ithalat yapan firmaların ilaç üreticilerine karşı biriken 600 milyon doları aşkın borçları’ ve ‘geçen Mayıs ayında alınan bir karar uyarınca Merkez Bankası’nın bu firmalara yeniden ithalat için önceden onay vermemesi’ nedeniyle bir aydan fazla süredir ithalatın neredeyse tümüyle durduğuna dikkati çekti.
İthalat yapan firmaların ellerinde bulunan az sayıdaki ilaçla piyasa ihtiyaçlarını kesintisiz olarak karşılamaya devam ettiğini söyleyen sendika, bu durumun da bu az sayıdaki ilacın stoğunun tükenmesi tehdidini artırdığını vurguladı.
Sendika, ithalatçı firmaların stoklarında, kronik ve tedavisi olmayan hastalıkları tedavi eden yüzlerce temel ilacın tamamen tükendiğine dikkat çekti. Aynı şekilde mümkün olan en kısa sürede ithalata devam edilmezse Temmuz ayında yüzlerce ilacın stoğunun tükeneceği uyarısını yaptı.
Sendika, “Kısa vadede tek çözüm, Sağlık Bakanlığı önceliklerine göre bakanlık ile Merkez Bankası arasında, Cumhurbaşkanı Mişel Avn himayesinde ilaç desteğinin sürdürülmesine ilişkin anlaşmanın doğru şekilde uygulanmasıdır. Sağlık Bakanlığı’nın önceliklerine göre, Lübnan’ın gelecekteki ilaç ihtiyaçlarını karşılamak için Merkez Bankası tarafından aylık bir miktar tahsis edilmelidir” dedi.
Sendika, ilgili hekim tarafından belirlenen ve kaçakçılık ve ticareti engellenen, hastanın aylık ihtiyaçlarını karşılayacak bir ilaç dağıtım sistemi kurulması talebini yineledi.



Doğada olmayan proteinler üreten yapay zeka, yılan ısırığı tedavisinde "devrim yaratacak"

Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
TT

Doğada olmayan proteinler üreten yapay zeka, yılan ısırığı tedavisinde "devrim yaratacak"

Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)
Bilim insanları yılan zehrine karşı etkili ve ucuz panzehirler üretmeye çalışıyor (Pexels)

Yapay zekayla geliştirilen yeni proteinler, ölümcül yılan zehrini etkisiz hale getirmede önemli bir başarı elde etti. 

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre her yıl 2 milyondan fazla kişi yılan ısırıkları sonucu sağlık sorunu yaşıyor ve en az 100 bin kişi hayatını kaybediyor. Bu vakaların büyük bir kısmı Afrika ve Asya'daki orta veya düşük gelirli ülkelerde görülüyor.

Genellikle hayvanlardan elde edilen mevcut panzehirler, yüksek maliyet, düşük ve yan etki gibi problemler taşıyor. 

Daha etkili ve uygun fiyatlı alternatifler üretmeye çalışan bilim insanları önemli bir adıma imza attı. 

2024 Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan isimlerden Prof. Dr. David Baker liderliğindeki araştırmacılar, yapay zeka kullanarak yılan zehrine bağlanıp bunu etkisiz hale getiren yeni proteinler üretti. Prof. Dr. Baker, 2003'ten beri doğada olmayan proteinler ürettiği için ödüle layık görülmüştü.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (15 Ocak) yayımlanan çalışmada üç parmaklı toksin denen protein grubuna odaklandı. 

Özellikle kobra, mamba ve mercan yılanı zehirlerindeki bu proteinler, mevcut panzehirlere karşı epey dirençli. 

Yapay zekanın geliştirdiği yeni molekülleri, farelerdeki üç parmaklı toksinlere karşı test eden ekip, hayvanların yüzde 80 ila yüzde 100 oranında hayatta kaldığını gözlemledi. Bu oran, toksin türü, buna karşı uygulanan protein biçimi ve dozuna göre değişkenlik gösterdi. 

Her bir yılanın zehri kendine has bir toksin bileşimi içerdiğinden yeni tedavi, bütün yılan zehirlerini etkisiz hale getirmeyi vaat etmiyor. 

Ancak yeni çalışma,tedavinin etkinliğini ve yapay zekanın protein geliştirme sürecini hızlandırma potansiyelini ortaya koyuyor.

Makalenin yazarlarından Susana Vázquez Torres, "Yılan ısırıklarının tedavisinde devrim yaratabileceğimizi düşünüyorum" diyor. 

Vázquez Torres ayrıca yapay zekayla üretilen proteinleri düzenlemelerine gerek kalmadığını da ekliyor:

İlk denemede işe yarayan bir şey bulmak inanılmaz bir şeydi.

Diğer yandan yılan ısırıkları üzerine çalışan Diogo Martins, yer almadığı çalışma hakkında "Bunu çığır açıcı diye tanımlamasam da (benzer yaklaşımlar üzerinde çalışan birkaç grup var) makine öğrenimi verilerini, sıcaklık değişimlerine dirençli ve üretim dostu proteinlere etkili bir şekilde dönüştürmesi açısından öne çıkıyor" diyor. 

Bilim insanları yeni proteinlerin kolay ve ucuza üretilmesiyle kayda değer bir avantaj sağladığını söylüyor. 

Makalenin bir diğer yazarı Timothy Patrick Jenkins "Tasarlanan bu proteinlerin bir avantajı da küçük olmaları; o kadar küçükler ki dokuya daha iyi nüfuz etmelerini ve toksinleri mevcut antikorlardan daha hızlı etkisiz hale getirmelerini bekliyoruz" diyerek ekliyor:

Ayrıca yapay zeka destekli yazılımla tamamen bilgisayarda oluşturulan bu proteinler, keşif sürecindeki zamanı önemli ölçüde azalttı.

Independent Türkçe, Phys.org, Popular Science, Telegraph, Nature, Dünya Sağlık Örgütü