Kral Abdullah ve Bennett, ilişkilerde yeni bir sayfa açma yönünde anlaştı

İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
TT

Kral Abdullah ve Bennett, ilişkilerde yeni bir sayfa açma yönünde anlaştı

İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)

Kral 2. Abdullah bin Hüseyin ile İsrail Başbakanı Naftali Bennett’ın Amman'daki kraliyet sarayında bir araya geldiği bildirilmişti. Tel Aviv'den üst düzey bir siyasi kaynak ise Cuma yaptığı açıklamada, görüşmenin iki ülke arasında yeni bir sayfa açma yönünde kesin bir kararla sonuçlandığını duyurdu. Aynı zamanda “Yeni İsrail hükümeti, eski başbakan ve şimdiki muhalif lider Binyamin Netanyahu'nun görev süresinin son yıllarında İsrail ile ilişkileri kötüleşen tüm ülkeler ve liderleri ile ilişkileri iyileştirmeye karar verdi” ifadelerine başvurdu.
Söz konusu kaynağın ifade ettiğine göre yeni hükümet ilk aylarında ABD yönetimi, ABD’deki Demokrat Parti, Avrupa Birliği (AB) ve Arap ülkeleri ile ilişkileri başta olmak üzere İsrail dış politikası ve diplomasisinde gerçek ve somut değişikliklere gitti.
Kaynak, Bennett ve koalisyondaki ortağı Dışişleri Bakanı Yair Lapid'in, Netanyahu döneminde ciddi zarar gören Ürdün ile ilişkilerin yeniden düzenlenmesi konusuna odaklandıklarını doğruladı.
ABD vatandaşlığına sahip Filistinli tutuklu Muntasır Şelbi’nin evini yıktığı için İsrail'i eleştiren ABD Dışişleri Bakanlığı, dün gece yaptığı açıklamada Ürdün-İsrail zirvesini kutladığını bildirerek “Bu tür toplantılar, bölgenin refahına katkıda bulunarak istikrara doğru ilerlemeye yardımcı olur” ifadelerini kullandı. Nitekim oldukça olumlu bir atmosferde geçtiği belirtilen toplantıda son yıllarda iki taraf arasındaki ilişkilerde hakim olan gerginliğe ve liderler arasındaki uzun süreli yabancılaşmaya bir son verilerek yeni bir sayfa açılması ve normal diyaloğa geri dönülmesi konusunda anlaşıldığı vurgulandı.
Dün İsrail basınında çıkan haberlere göre, Kral Abdullah ile Bennett yaklaşık 10 gün önce Salı günü bir araya geldi. Askeri bir helikopter ile gizlice Amman’a uçan Bennett, Kral 2. Abdullah ile başkentteki sarayında buluştu. İsrail kaynakları, Kral 2. Abdullah’ın Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ı da Amman'a davet ederek kendisine Bennett ile görüşmesi hakkında bilgi verdiğini söyledi. Filistinli kaynakların bildirdiğine göre Abbas’a Bennett ile yaptığı görüşmede Filistin meselesini gündeme getirdiğini söyleyen Ürdün Kralı, halkların kabul ettiği adil ve kapsamlı bir barışa ulaşma yönünde gerçek bir siyasi ufuk sağlama yönünde tüm çabaların etkinleştirilmesi gerektiğini de vurguladı. Ayrıca bu yöndeki tek yolun işgali sona erdiren ve Filistin halkının tüm meşru haklarını yerine getiren iki devletli çözüm olduğunu vurguladı.
İsrail tarafından Perşembe günü yapılan açıklamada, Dışişleri Bakanları Eymen Safadi ve Yair Lapid arasındaki görüşmenin, Ürdün ile Filistin arasındaki ticaret alışverişi hacmini ve İsrail'in Ürdün'e sattığı su miktarını artırmak gibi bir dizi ortak endişeye değinildiği söz konusu zirve toplantısının tamamlandığı belirtildi.
Siyasi kaynaklar, dünya ile ilişkilerini iyileştirmeye çalışan İsrail'in kültür ve sanat alanındaki projelere yüz milyonlarca mali yardım sağlayan Creative Europe projesinin temsil ettiği kültür ve medya alanında AB ile bir anlaşmaya katılma yönünde başvurmaya karar verdiğini bildirdi. Başbakan Bennett, yerleşim girişiminin aşırı sağcı bir destekçisi olsa da, 1967'de işgal edilen topraklardaki faaliyetleri bu anlaşmanın dışında tutan Avrupa’nın şartını kabul etti. Bu adımın AB ile Netanyahu döneminde büyük zarar gören ilişkileri yeniden tesis etmeye çalışmak amacıyla atıldığını doğrulayan kaynaklar, Netanyahu hükümetindeki Bilim ve Kültür Bakanı Miri Regev'in İsrail'in 2017'de  Creative Europe anlaşmasına katılımını son dakikada engellediğini de ifade etti. Zirâ bu alanda Avrupa Birliği ile işbirliğine varmak için yerleşimciliği hariç tutan koşullar bulunuyor. Bakan Regev, o sırada yaptığı açıklamada, “Yahudiye ve Samarya Bölgesi (işgal altındaki Batı Şeria) hariç tutulduğu sürece bu konu hükümetin gündeminde olmayacak” ifadelerini kullanmıştı.
Kaynaklar, Dışişleri Bakanı Lapid'in AB dışişleri bakanlarının önümüzdeki Pazartesi Brüksel'deki toplantılarına katıldığı sırada anlaşmaya katılım yönünde imza atacağını umuyor. Haaretz gazetesi haberine göre AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Lapid'i 26 Avrupalı ​​dışişleri bakanıyla görüşeceği, ikili görüşmelerde bulunacağı ve daha sonra kapsamlı bir görüşme gerçekleştireceği toplantıya onur konuğu olarak davet etti. Nitekim bir İsrail dışişleri bakanı Brüksel'deki AB dışişleri bakanları toplantısına 10 yılın ardından ilk kez katılacak. Söz konusu kaynakların ifade ettiğine göre yeni İsrail hükümeti Avrupa ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak ve Netanyahu'nun kurduğu şüphe ve güvensizliğe dayalı ilişkilerin gidişatını değiştirmek istiyor.



Sudan: Minawi, Hamideti ve Hamduk ile müzakereye hazır olduğunu açıkladı

Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi (AFP)
Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi (AFP)
TT

Sudan: Minawi, Hamideti ve Hamduk ile müzakereye hazır olduğunu açıkladı

Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi (AFP)
Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi (AFP)

Darfur Bölgesi Valisi ve Sudan Kurtuluş Hareketi lideri Mini Arko Minawi’nin Hızlı Destek Kuvvetleri’ne (HDK) karşı tutumunda açık düşmanlıktan uzlaşmaya doğru önemli bir değişiklik göze çarptı. Bu yeni tutum, Sudan ordusunun HDK’ye karşı savaşında ana müttefiki olan bu adamın ne istediği konusunda birçok spekülasyon ve tartışmaya yol açtı.

Minawi, ülkenin geçici idari başkenti Port Sudan'da pazartesi gecesi düzenlediği basın toplantısında, Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki HDK ve Sudan'daki savaşa karşı çıkan Sivil Demokratik İttifak ile iletişim kurmaya karşı olmadığını belirtti. Minawi, “HDK'den olumlu ve makul bir görüş alırsak, onlarla iletişim kurmakta bir sorun görmüyoruz” dedi. Minawi ayrıca, eski Başbakan Abdullah Hamduk'un liderliğindeki Sivil Demokratik İttifak ile de iletişim kurmaya karşı olmadığını ifade etti.

sdf
Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (Arşiv)

Minawi, Darfur bölgesindeki silahlı hareketler ortak gücünü oluşturan en büyük silahlı gruplardan biri olan Sudan Kurtuluş Hareketi’nin lideri. Bu grup, bir yıldan fazla bir süredir ordunun saflarında HDK’ye karşı savaşıyor. Sudan ordusunun yanında savaşan ortak gücün sayısı 5 binden fazla savaşçı olarak tahmin ediliyor ve bunların çoğu Minawi liderliğindeki Sudan Kurtuluş Hareketi ve Maliye Bakanı Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi güçlerinden oluşuyor.

Uzlaşma mı barış mı?

Minawi'nin önceki konuşmalarından farklı olarak uzlaşma ve barışa yakın bir dil kullandığı konuşmasının zamanlaması, HDK’nin Kuzey Darfur'un başkenti el-Faşir'e uyguladığı boğucu abluka ve buranın ortak güç için askeri ve sosyal açıdan önemli bir merkez olması nedeniyle oluşan büyük baskıdan ayrı düşünülemez. Bu şehrin düşmesi, Port Sudan'daki mevcut iktidar merkezindeki varlığının dengesini bozabilir.

suı
Eski Başbakan Abdullah Hamduk (Reuters)

Minawi, Sudan ordusu ve ona destek veren güçleri, tüm güçlerin, kendisi tarafından yönetilen ortak güç de dahil olmak üzere, başkent Hartum ve ülkenin ortasındaki el-Cezire eyaletinden HDK’yi püskürtmek için harekete geçtikten sonra el-Faşir'deki kuşatmayı kaldırmamakla eleştirdi. El-Faşir'in bir yıldan fazla süredir kuşatma altında olduğunu, kadınlar ve çocukların silaha sarıldığını, şu ana kadar direndiğini, ancak ‘devletin kendisinin dahi büyük bir kayıtsızlık içinde olduğunu’ söyledi. Bu, Sudan ordusu ve onun saflarında savaşan güçlere açık bir göndermeydi.

Öte yandan Minawi, Güney Darfur eyaletinin başkenti Nyala'da HDK liderliğindeki paralel hükümetin ilanını eleştirdi. Minawi, “Bunu, ülkenin işlerine açıkça müdahale eden ciddi bir tehdit olarak nitelendirmekten başka bir şey yapamayız. Ülkenin bölünmesine yol açacak veya Sudan'ın egemenliğini ve topraklarını ihlal edecek her türlü adımı reddediyoruz” ifadelerini kullandı.

Endişe ve memnuniyet

Daha önce ortak güç olarak bilinen silahlı hareketler, Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan üzerinde, yeni hükümette tam paylarını almak için baskı uygulamışlardı. Bu hareketler, HDK’ye karşı askeri alanda aktif olarak yer aldıkları ve bazı liderlerini dolaylı olarak isyan veya HDK’ye katılmakla tehdit ettikleri için bu baskıyı uygulamışlardı.

cd
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Bazıları Darfur Bölgesi Valisi’nin söyleminde büyük bir değişiklik olduğunu düşünerek bunu savaşı durdurmak için atılmış bir siyasi adım olarak nitelendirirken, valinin sözleri Sudan hükümeti destekçileri arasında öfke dalgası yarattı ve hükümete yakın sosyal medya hesapları valiyi hedef alan saldırılara yöneldi. Bazıları valinin HDK’ye katılacağından endişe duyduklarını belirtti.

Darfur Bölgesi Valisi’nin Kasım 2023'te ordu ile HDK arasında savaşın patlak vermesinden 5 ay sonra yaptığı ve HDK liderleriyle iletişimini sürdürdüğünü açıkladığı bir konuşmasının ardından da benzer bir süreç yaşanmıştı.

Sudan Kongre Partisi Genel Başkanı Ömer ed-Dakir ise, ‘ordunun müttefiki olan Sudan Kurtuluş Hareketi liderinin açıklamalarının, Sudan'daki mevcut ulusal krize barışçıl bir siyasi çözüm bulunması bağlamında olumlu bir gelişme’ olduğunu belirterek, “Bunu memnuniyetle karşılıyoruz” dedi.

Ed-Dakir, Facebook sayfasında yaptığı bir paylaşımda, ordu ve HDK liderlerine, ateşkes anlaşması sağlanması amacıyla müzakerelere geri dönmeleri çağrısını yineledi. Ed-Dakir, “Böylece, giderek kötüleşen insani felakete müdahale edilebilecek ve sivilleri korumak için etkili önlemler alınabilecektir” şeklinde konuştu.