عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Kral Abdullah ve Bennett, ilişkilerde yeni bir sayfa açma yönünde anlaştı

İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
    Tel Aviv/ Nezir Mecli
TT
TT

Kral Abdullah ve Bennett, ilişkilerde yeni bir sayfa açma yönünde anlaştı

İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)
İsrail Başbakanı Bennett (Getty Images) - Kral 2. Abdullah (AP)

Kral 2. Abdullah bin Hüseyin ile İsrail Başbakanı Naftali Bennett’ın Amman'daki kraliyet sarayında bir araya geldiği bildirilmişti. Tel Aviv'den üst düzey bir siyasi kaynak ise Cuma yaptığı açıklamada, görüşmenin iki ülke arasında yeni bir sayfa açma yönünde kesin bir kararla sonuçlandığını duyurdu. Aynı zamanda “Yeni İsrail hükümeti, eski başbakan ve şimdiki muhalif lider Binyamin Netanyahu'nun görev süresinin son yıllarında İsrail ile ilişkileri kötüleşen tüm ülkeler ve liderleri ile ilişkileri iyileştirmeye karar verdi” ifadelerine başvurdu.
Söz konusu kaynağın ifade ettiğine göre yeni hükümet ilk aylarında ABD yönetimi, ABD’deki Demokrat Parti, Avrupa Birliği (AB) ve Arap ülkeleri ile ilişkileri başta olmak üzere İsrail dış politikası ve diplomasisinde gerçek ve somut değişikliklere gitti.
Kaynak, Bennett ve koalisyondaki ortağı Dışişleri Bakanı Yair Lapid'in, Netanyahu döneminde ciddi zarar gören Ürdün ile ilişkilerin yeniden düzenlenmesi konusuna odaklandıklarını doğruladı.
ABD vatandaşlığına sahip Filistinli tutuklu Muntasır Şelbi’nin evini yıktığı için İsrail'i eleştiren ABD Dışişleri Bakanlığı, dün gece yaptığı açıklamada Ürdün-İsrail zirvesini kutladığını bildirerek “Bu tür toplantılar, bölgenin refahına katkıda bulunarak istikrara doğru ilerlemeye yardımcı olur” ifadelerini kullandı. Nitekim oldukça olumlu bir atmosferde geçtiği belirtilen toplantıda son yıllarda iki taraf arasındaki ilişkilerde hakim olan gerginliğe ve liderler arasındaki uzun süreli yabancılaşmaya bir son verilerek yeni bir sayfa açılması ve normal diyaloğa geri dönülmesi konusunda anlaşıldığı vurgulandı.
Dün İsrail basınında çıkan haberlere göre, Kral Abdullah ile Bennett yaklaşık 10 gün önce Salı günü bir araya geldi. Askeri bir helikopter ile gizlice Amman’a uçan Bennett, Kral 2. Abdullah ile başkentteki sarayında buluştu. İsrail kaynakları, Kral 2. Abdullah’ın Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ı da Amman'a davet ederek kendisine Bennett ile görüşmesi hakkında bilgi verdiğini söyledi. Filistinli kaynakların bildirdiğine göre Abbas’a Bennett ile yaptığı görüşmede Filistin meselesini gündeme getirdiğini söyleyen Ürdün Kralı, halkların kabul ettiği adil ve kapsamlı bir barışa ulaşma yönünde gerçek bir siyasi ufuk sağlama yönünde tüm çabaların etkinleştirilmesi gerektiğini de vurguladı. Ayrıca bu yöndeki tek yolun işgali sona erdiren ve Filistin halkının tüm meşru haklarını yerine getiren iki devletli çözüm olduğunu vurguladı.
İsrail tarafından Perşembe günü yapılan açıklamada, Dışişleri Bakanları Eymen Safadi ve Yair Lapid arasındaki görüşmenin, Ürdün ile Filistin arasındaki ticaret alışverişi hacmini ve İsrail'in Ürdün'e sattığı su miktarını artırmak gibi bir dizi ortak endişeye değinildiği söz konusu zirve toplantısının tamamlandığı belirtildi.
Siyasi kaynaklar, dünya ile ilişkilerini iyileştirmeye çalışan İsrail'in kültür ve sanat alanındaki projelere yüz milyonlarca mali yardım sağlayan Creative Europe projesinin temsil ettiği kültür ve medya alanında AB ile bir anlaşmaya katılma yönünde başvurmaya karar verdiğini bildirdi. Başbakan Bennett, yerleşim girişiminin aşırı sağcı bir destekçisi olsa da, 1967'de işgal edilen topraklardaki faaliyetleri bu anlaşmanın dışında tutan Avrupa’nın şartını kabul etti. Bu adımın AB ile Netanyahu döneminde büyük zarar gören ilişkileri yeniden tesis etmeye çalışmak amacıyla atıldığını doğrulayan kaynaklar, Netanyahu hükümetindeki Bilim ve Kültür Bakanı Miri Regev'in İsrail'in 2017'de  Creative Europe anlaşmasına katılımını son dakikada engellediğini de ifade etti. Zirâ bu alanda Avrupa Birliği ile işbirliğine varmak için yerleşimciliği hariç tutan koşullar bulunuyor. Bakan Regev, o sırada yaptığı açıklamada, “Yahudiye ve Samarya Bölgesi (işgal altındaki Batı Şeria) hariç tutulduğu sürece bu konu hükümetin gündeminde olmayacak” ifadelerini kullanmıştı.
Kaynaklar, Dışişleri Bakanı Lapid'in AB dışişleri bakanlarının önümüzdeki Pazartesi Brüksel'deki toplantılarına katıldığı sırada anlaşmaya katılım yönünde imza atacağını umuyor. Haaretz gazetesi haberine göre AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Lapid'i 26 Avrupalı ​​dışişleri bakanıyla görüşeceği, ikili görüşmelerde bulunacağı ve daha sonra kapsamlı bir görüşme gerçekleştireceği toplantıya onur konuğu olarak davet etti. Nitekim bir İsrail dışişleri bakanı Brüksel'deki AB dışişleri bakanları toplantısına 10 yılın ardından ilk kez katılacak. Söz konusu kaynakların ifade ettiğine göre yeni İsrail hükümeti Avrupa ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açmak ve Netanyahu'nun kurduğu şüphe ve güvensizliğe dayalı ilişkilerin gidişatını değiştirmek istiyor.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.