Delta varyantı, Avrupa’da gelecek salgın dalgası ile mücadele için önlemler alınmasını zorunlu kılıyor

Amsterdam’da maske takan insanlar (AFP)
Amsterdam’da maske takan insanlar (AFP)
TT

Delta varyantı, Avrupa’da gelecek salgın dalgası ile mücadele için önlemler alınmasını zorunlu kılıyor

Amsterdam’da maske takan insanlar (AFP)
Amsterdam’da maske takan insanlar (AFP)

Koronavirüsün mutasyona uğramış varyantı Delta, Avrupa’nın Kovid-19’a karşı mücadelesinde bir sonraki aşamaya yönelik şartları zorunlu kılıyor. Ülkelerin kısıtlamasız bir yaz tatilini beklediği bir zamanda salgına karşı yeni önlemler almak zorunda kalmaya başladı.
Portekiz, Yunanistan ve Malta’nın seyahat ve eğlence etkinliklerine uyguladıkları katı önlemlerden sonra, Fransa pazartesi günü akşam saatlerinde bir tedbirler paketini açıkladı. Söz konusu paket, sağlık personelinin mesleklerini yapabilmeleri aşı yaptırmalarını zorunlu kılarken, tiyatro, sinema, restoran ve kafe gibi halka açık yerlere girilebilmesi, tren veya uçaklarla seyahat edilebilmesi için aşı sertifikası veya negatif test sonucu sunmalarını gerekli hale getiriyor.
Bir hafta sonra yürürlüğe girecek bu önlemleri Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından açıklandı. Macron epidemiyolojik sahnedeki gelişmelerin, genel kapanmaya geri dönüşü gerektirecek ve bir buçuk yıllık kısıtlamaların ardından ekonomik kalkınma çabalarını baltalayacak yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkmasını önlemek için böyle bir adımın atılmasını gerekli kıldığını belirti. Cumhurbaşkanı, “Aşı çemberini ne kadar genişletirsek, virüsün yayılma alanını o kadar daraltır, hastanelerin kalabalık bir hale gelmesine engel olur ve virüsün mutasyona uğramasını engelleyerek, yeni daha tehlikeli varyantların ortaya çıkmasına mani oluruz” ifadelerini kullandı.
Mayıs ayında, Fransa Cumhurbaşkanı Macron, üçüncü kapatmanın sona erdiğini, kafe, restoran ve eğlence mekanlarının açıldığını duyurmuş ve vatandaşlarına hükümet ekonomiyi canlandırmaya çalışırken, yaz tatilinin kısıtlamalar olmadan geçirileceği sözünü vermişti.
Macron’a yakın olan kaynaklara göre, geçen haftanın başlarına kadar, pazartesi akşamı yapılan televizyon konuşmasının önümüzdeki yıl cumhurbaşkanlığı seçim kampanyasına hazırlık olarak, görev süresinin son aylarında hayata geçirmeyi planladığı reform planlarının açıklanmasına ayrılması kararlaştırılmıştı. Ancak Delta varyantının ortaya çıkması ve hızla yayılmasının yanı sıra çoğu kişinin aşı olmaya yönelik isteksizliği nedeniyle aşı kampanyalarındaki yavaşlama, Macron’u programda değişiklik yapmaya ve pandemi ile mücadeleye odaklanmaya yönlendirdi. Zira Avrupa Bulaşıcı Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) Avrupa’da yaz sonunda veya daha öncesinde yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkacağına yönelik uyarıda bulundu.
Yeni önlemlerin, aşı olmayı reddeden sağlık personeline yönelik cezaları içermesi göz önüne alındığında, parlamentonun aşı olmayan kişilerin mesleklerini yapmalarını yasaklama veya maaşlarında kesinti yapma gibi yaptırımlara yönelik kararı onaylaması gerekiyor.

Üçüncü doz aşı tartışması
Diğer yandan Avrupa İlaç Ajansı'nın (EMA) Pfizer şirketinin ikinci dozdan 6 veya 9 ay sonra üçüncü dozunu uygulama önerisini hala incelerken, ABD Sağlık Bakanlığı, Pfizer tarafından şimdiye kadar sağlanan bilimsel veri ve kanıtların üçüncü dozun uygulanmasını haklı çıkarmak için yeterli olmadığını, aşılarını tam yaptıranların buna ihtiyacı olmadığını açıkladı. Bununla birlikte bilim çevreleri ve ABD düzenleyici kurumları, üçüncü dozun uygulanabilirliğini tamamen reddetmeyerek, şirkete daha fazla kanıt sunma çağrısında bulundu.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ise, yeterli kanıt ve veri olmaması ve önceliğin aşıların mümkün olduğunca geniş çapta yaygınlaştırılması olduğu için üçüncü dozun uygulanmasına yönelik karar verilmesi için erken olduğunu belirtti. Öte yandan, Fransa’nın aylar önce ihtiyatlı davranarak organ nakli olan kişilere veya bağışıklık sisteminde sıkıntı veya zayıflık olan kişilere üçüncü bir doz uygulama karar aldığını hatırlatmak gerekiyor. Aynı şekilde İsrail de bu haftanın başlarında benzer bir karar aldı.

Janssen ve nörolojik bir hastalık
ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) Johnson & Johnson şirketinin Janssen aşısı ile, bağışıklık sistemindeki bir düzensizlik sebebiyle oluşan nörolojik bir hastalık arasında nedensel bir ilişki olabileceği konusunda uyarıda bulundu.
FDA, aşının faydalarının olası olumsuz ikincil semptomlarına çok daha ağır bastığını ve tehlike oranının çok küçük olduğunu vurgulamış olsa da Johnson&Johnson söz konusu ilişkiyi doğrulamak, nedenlerini ve tedavisini belirlemek için araştırmaya devam etmeye tamamen hazır olduğunu ifade etti.
WHO uzmanları, bu hastalığın bağışıklık sistemini etkilediğini, sinirleri korumak yerine onlara saldırdığını, kas güçsüzlüğüne neden olduğunu ve bazı durumlarda felce yol açtığını söylüyor. Söz konusu hastalığa genellikle akut bakteriyel veya viral bir enfeksiyon neden oluyor. ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) Janssen aşısı olan 12,5 milyon insandan 100 vakanın bildirildiğini, yani bu aşı ile aşılananların 0,007’sine denk geldiğini açıkladı. Söz konusu vakalar, çoğu 50 yaşın üzerinde olan kişilerde, aşının uygulanmasından yaklaşık iki hafta sonra ortaya çıktı. Bu hastaların yüzde 95’inin durumu kritikti ve hastanede tedavilerini gerektiriyordu ve vakalardan biri hayatını kaybetti. CDC, Pfizer veya Moderna aşıları olan kişilerde bu hastalıkla ilgili hiçbir vakanın kaydedilmediğini açıkladı.
ABD’nin her yıl, influenza virüsü de dahil olmak üzere bakteriyel veya viral enfeksiyonların sonucunda oluşan bu hastalığa yakalanan yaklaşık 5 bin vaka kaydettiğini ve çoğunun tamamen iyileştiğini, ancak küçük bir kısmının yıllarca kas zayıflığı yaşadığını belirtmek gerekiyor.



Musk, DOGE’dan pişman: “Bir daha uğraşmam”

Ocak ayında Musk liderliğinde kurulan DOGE, kasımda kapatılmıştı (Reuters)
Ocak ayında Musk liderliğinde kurulan DOGE, kasımda kapatılmıştı (Reuters)
TT

Musk, DOGE’dan pişman: “Bir daha uğraşmam”

Ocak ayında Musk liderliğinde kurulan DOGE, kasımda kapatılmıştı (Reuters)
Ocak ayında Musk liderliğinde kurulan DOGE, kasımda kapatılmıştı (Reuters)

Elon Musk, Hükümet Verimliliği Bakanlığı'nda (DOGE) geçirdiği süreyi değerlendirdi.

Musk, 2017-2019'ta İç Güvenlik Bakanlığı'nda basın sözcüsü yardımcısı olarak görev yapan Katie Miller'ın podcast'ine katıldı.

Teknoloji milyarderi, ABD Başkanı Donald Trump'ın Beyaz Saray Özel Kalem Müdür Yardımcısı Stephen Miller'ın eşiyle yaptığı söyleşide, DOGE'un tartışmalı federal bütçe kesintilerine dair şunları söyledi:

Biraz başarılı olduk. Bir dereceye kadar başarılı olduk. Hiç mantıklı olmayan, tamamen israfa yol açan birçok fonlamayı durdurduk.

Trump'ın seçim kampanyasına yaptığı desteklerle gündeme gelen Musk, ABD Başkanı tarafından DOGE'un başına getirilmişti.

Yönetimin ilk 5 ayında federal kurumlarda gerçekleştirdiği kesintilerle tartışma yaratan Tesla CEO'su, nisanda yaptığı açıklamada elektrikli otomobil şirketiyle ilgilenmek için DOGE'da geçirdiği süreyi azaltacağını duyurmuş, mayısta da görevden ayrılmıştı.

DOGE'un kesintileri nedeniyle binlerce federal çalışanın işine son verilmesi ABD'de tepki çekmişti. ABD'nin yanı sıra bazı Avrupa şehirlerinde de Tesla'ların kundaklandığı bildirilmişti.

Salı günü yayımlanan podcast'te Musk, bir daha DOGE gibi bir projenin başına geçmek istemediğini belirtti:

DOGE'la uğraşmak yerine, esasen şirketlerim üzerinde çalışmalıydım. Böylece ürettiğimiz arabaları kundaklamazlardı.

Space X CEO'su, DOGE'un başına geçtikten sonra katıldığı bir konferansta Nazi selamı verdiği iddiasıyla da yoğun eleştirilerin hedefi olmuştu.

Analistlere göre Tesla'nın net kârının bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 71 oranında düşmesinde, Musk'ın DOGE’a odaklanması büyük rol oynamıştı.

Teknoloji milyarderiyle ABD Başkanı'nın arası, Trump'ın tartışmalı vergi indirimi tasarısı nedeniyle bozulmuştu. Sosyal medya üzerinden atışmaların ardından ikili daha sonra "dostluk mesajları" paylaşmıştı.

Independent Türkçe, Reuters, Axios


‘Tek bir tık bir ülkeyi yıkmaya yeter’... İsrailli bir yetkiliden ‘nadir’ uyarı

Siber korsanlığı simgeleyen bir görsel (Reuters)
Siber korsanlığı simgeleyen bir görsel (Reuters)
TT

‘Tek bir tık bir ülkeyi yıkmaya yeter’... İsrailli bir yetkiliden ‘nadir’ uyarı

Siber korsanlığı simgeleyen bir görsel (Reuters)
Siber korsanlığı simgeleyen bir görsel (Reuters)

İsrail Ulusal Siber Güvenlik Müdürlüğü Başkanı Yossi Karadi, nadir görülen bir uyarıda bulunarak, siber tehditlerin ülkeleri anında çökme noktasına getirebileceğini söyledi. Şarku’l Avsat’ın Yediot Ahronot’tan aktardığına göre Karadi, elektrik, su, trafik ışıkları ve hastane ağlarına yapılan siber saldırıların artık savaş aracı haline geldiğini ve bu saldırıların çoğunlukla saldırganın kimliğini gizlemek için vekil gruplar üzerinden gerçekleştirildiğini belirtti. Karadi dün Tel Aviv Üniversitesi’nde düzenlenen Siber Güvenlik Haftası konferansında yaptığı konuşmada, son altı ayda İsrail’in yürüttüğü savunma faaliyetlerinden bir kısmını paylaştı ve ‘ilk siber savaş’ olarak nitelendirdiği durumun endişe verici bir tablosunu çizdi.

Karadi, “Giderek savaşların dijital alanda başlayıp biteceği bir çağa doğru ilerliyoruz” dedi ve ‘dijital kuşatma’ terimini tanıttı. Karadi, bu senaryoda enerji santrallerinin duracağı, trafik ışıklarının çalışmayacağı, iletişim sistemlerinin çökeceği ve su kaynaklarının kirlenebileceğini vurgulayarak, “Bu hayali bir gelecek senaryosu değil, oldukça gerçekçi bir eğilim” ifadesini kullandı.

Karadi, dijital kuşatma kavramının sadece çekici bir ifade olmadığını, 15 yıl süren bir gelişimin sonucu olduğunu belirtti. Geçmişte devletler arasındaki siber savaşların çoğunlukla sessiz casusluk veya yalnızca askeri tesisleri hedef alan operasyonlar olduğunu söyleyen Karadi, son yıllarda durumun değiştiğini ve yeni düşmanın yalnızca sır çalmayı değil, sivil yaşamı kesintiye uğratmayı amaçladığını ifade etti.

Yediot Ahronot’a göre, siber savaşların başlangıç noktası olarak kabul edilen olay, 2010 yılında Stuxnet virüsünün ortaya çıkmasıydı. Yabancı raporlara göre virüs, İran’ın Natanz Nükleer Tesisi’ndeki santrifüjleri hedef almak için İsrail ve ABD tarafından kullanılmıştı ve yalnızca belirli endüstriyel kontrol birimlerini etkileyerek sivil bilgisayarlar veya alakasız altyapıya zarar vermekten kaçınıyordu.

Karadi, dönüm noktasının ise geçen on yılın ortalarında Doğu Avrupa’da yaşandığını belirtti. Rus hacker grubu Sandworm, teorik olarak mümkün görülmeyen bir adım atarak Ukrayna elektrik şebekesini hackledi ve yüz binlerce evi dondurucu soğukta karanlığa gömdü. Bu olaydan sonra siber operasyonlar, yalnızca askeri hedeflere yönelik silahlar olmaktan çıkarak, sivil nüfusu hem psikolojik hem fiziksel olarak etkileme aracına dönüştü. Ayrıca, 2017’de Kuzey Kore’ye atfedilen WannaCry fidye yazılımı saldırısının, siber silahların nasıl kontrolden çıkabileceğini gösterdiği ve dünya genelinde hastaneler ile acil servisleri rastgele etkileyerek felce uğrattığı ifade edildi.

Bir Amerikan siber güvenlik şirketi, Sandworm siber hack grubunun faaliyetlerini tespit etti. (Reuters)Bir Amerikan siber güvenlik şirketi, Sandworm siber hack grubunun faaliyetlerini tespit etti. (Reuters)

Tehlikeli bir artış

Karadi, İran’ın siber terör doktrinini benimsemiş olmasının tehlikeli bir örneğini paylaştı: 2020 yılında İsrail su şebekesindeki klor seviyesini değiştirmeye yönelik girişim, başarılı olsaydı kitlesel zehirlenmeye yol açabilirdi.

Karadi, o tarihten bu yana İran’ın siber saldırılarının İsrail’de sivil altyapıyı hedef aldığını, hastaneler, alarm sistemleri ve elektrik şebekesine yönelik tekrar eden girişimlerin bu kapsamda olduğunu belirtti.

Hastanelere yönelik saldırıların yeni bir boyut kazandığını vurgulayan Karadi, yakın zamanda Shamir Tıp Merkezi’ne yapılan siber saldırıyı örnek gösterdi. Saldırının arkasında, sıradan bir suç örgütü gibi görünen ‘Qilin’ adlı bir grup bulunuyordu. Karadi, bu durumun devletlerin, sorumluluğu gizlemek için vekil siber gruplar aracılığıyla saldırılar düzenlemesi trendini gösterdiğini ve bunun yalnızca İsrail’e özgü olmadığını aktardı. ABD ve Avrupa istihbarat raporları da benzer eğilimleri doğruluyor.

Çin’de de ‘Volt Typhoon’ gibi grupların, kâr amacı gütmeden ABD’nin kritik altyapısına sızmalar yaparak olası bir gelecekteki saldırıya hazırlık yaptıkları tespit edilmiş durumda.

Karadi, İran saldırılarında karma bir taktik gözlendiğini söyledi: Weizmann Enstitüsü’ne bir füze atılırken, aynı zamanda güvenlik kameralarına sızılarak çarpma anı gerçek zamanlı olarak kaydedildi ve psikolojik etkisi artırıldı. Aynı zamanda çalışanlara tehdit mesajları ve sızdırılmış kişisel bilgiler gönderildi.

Bu yöntem, Ukrayna savaşında görülen siber saldırılarla benzerlik taşıyor; Rus hackerlar, internet servis sağlayıcılarını hedef alarak bilgi akışını engelliyor ve korku yayıyordu.

Konuşmasını yapay zekâ çağının getirdiği fırsatlar ve risklerle tamamlayan Karadi, “Dijital sistemlere tamamen bağımlılık ve yapay zekâdaki hızlı gelişim, büyük fırsatlar sunuyor, ancak saldırganlara da sınırsız hareket alanı sağlıyor” uyarısında bulundu.

Yediot Ahronot gazetesi, Karadi’nin mesajını özetleyerek, “Gelecek savaşta klavye, roketten daha az öldürücü olmayacak” ifadeleriyle duyurdu.


İran'ın başkentinde aylardır ilk kez yağmur yağdı

Bugün Tahran'daki Valiasr Meydanı'nda İran bayrağı şeklinde dev bir reklam panosunun önünden geçen bir kadın (EPA)
Bugün Tahran'daki Valiasr Meydanı'nda İran bayrağı şeklinde dev bir reklam panosunun önünden geçen bir kadın (EPA)
TT

İran'ın başkentinde aylardır ilk kez yağmur yağdı

Bugün Tahran'daki Valiasr Meydanı'nda İran bayrağı şeklinde dev bir reklam panosunun önünden geçen bir kadın (EPA)
Bugün Tahran'daki Valiasr Meydanı'nda İran bayrağı şeklinde dev bir reklam panosunun önünden geçen bir kadın (EPA)

İran'ın başkentinde aylardır ilk kez bugün yağmur yağdı ve bu durum, yüzyılı aşkın süredir en kurak sonbaharını yaşayan ülke için rahatlama getirdi.

Şarku’l Avsat’ın AP’den aktardı habere göre kuraklık, Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın, başkent çevresindeki barajları dolduracak kadar şiddetli yağmur yağmazsa, İran'ın aralık ayı sonuna kadar hükümetini Tahran dışına taşıması gerekebileceği uyarısında bulunmasına yol açmıştı.

Meteorologlar bu sonbaharı ülke genelinde 50 yıldan fazla süredir yaşanan en kurak sonbahar olarak tanımladı; bu durum, 1979 İslam Devrimi'nden bile öncesine denk geliyor ve tarım için büyük miktarda suyu verimsiz bir şekilde tüketen sistemi daha da zorluyor. Ajans, su krizinin ülkede siyasi bir mesele haline geldiğini, özellikle de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, iki ülke arasında geçen haziran ayında 12 gün süren bir savaş yaşanmasına rağmen, İran'a bu konuda defalarca yardım teklifinde bulunmasının ardından bu durumun daha da belirginleştiğini belirtti.

20 Mayıs 2025'te Tahran dışındaki Lar Barajı'nın uydu görüntüsü (Planet Labs - AP)20 Mayıs 2025'te Tahran dışındaki Lar Barajı'nın uydu görüntüsü (Planet Labs - AP)

Netanyahu, 2018'de yayınlanan bir tanıtım videosunda İran halkına şahsen seslenerek, "milyonlarca insanın hayatını tehdit eden ciddi su kıtlığı" sorununu ele almak üzere Farsça bir internet sitesinin açılışını duyurdu. İranlıların su ihtiyaçlarına yardımcı olmayı amaçlayan yeni bir İsrail girişimi olan "İran Halkı İçin Yaşam"ı şahsen desteklemeye hazır olduğunu belirtti. Batı Kudüs'teki ofisinde çekilen video, Netanyahu'nun bir tuz arıtma tesisinden geldiğini iddia ettiği kaptan kendine bir bardak su doldurmasıyla başlıyor. Ardından İranlıların karşı karşıya olduğu vahim su krizinden bahsediyor.

Netanyahu, 12 günlük savaşın ardından geçen ağustos ayında İranlılara mesajını yineleyerek şunları söyledi: “Liderleriniz 12 günlük savaşı bize zorla dayattılar ve ezici bir yenilgiye uğradılar. Her zaman yalan söylüyorlar.” Sözlerine şöyle devam etti: “İran'da her şey çöküyor. Bu kavurucu yazda, çocuklarınız için temiz, soğuk su bile yok. Bu, İran halkına karşı gösterilen en büyük ikiyüzlülük ve saygısızlıktır. Bu durumu hak etmiyorsunuz.”