Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Daklu: Ülkenin ekonomik ve siyasi sorunları ulusal uzlaşmayla çözülür

Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Getty Images)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Getty Images)
TT

Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Daklu: Ülkenin ekonomik ve siyasi sorunları ulusal uzlaşmayla çözülür

Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Getty Images)
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Getty Images)

Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti), Sudan'ın safları sıkılaştırıp kendi içerisinde bütünleşip, bölgesel ve aşiret bağlılıklarından vazgeçerek ilerleme kaydedeceğini açıkladı. Hamideti, kuzeydeki Nil Nehri Eyaletinde yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ülkenin saf ve söz birliği ile geri kalmasına katkıda bulunan parti, aşiret ve bölgesel farklılıkları terk etmeye ihtiyacı var. Sudan fikir, parti ve aşiret fanatizmiyle ilerleme sağlayamaz.”
Sudan'da mutasavvıfların kalelerinden bir olan bu bölgede Kurban Bayramı'nın üçüncü günü yaptığı konuşmasının devamında Hamideti: “Ülkenin ekonomik ve siyasi sorunlarının çözümü uzlaşma ve anlaşmada yatmaktadır. Kalkınma ve başarının tüm faktörleri mevcuttur, yeter ki el ele verelim. Fikir ayrılıkları yaşasak da anavatan hususunda mutabık kalalım ve tüm ülke halkına Sudan'ın hepimize yeteceğini söyleyelim” ifadelerini kullandı.
Hamideti, ülke zenginliğini "çok ve sonsuz" olarak nitelendirerek, yatırımları engelleyebilecek anlaşmazlıklar ve bölünmelerle zaman kaybetmeye karşı uyardı. Hamideti, “Bu (devrim) tarihi fırsat bir daha tekrarlanmayacak, bunu iyi değerlendirmeli, kişisel ve partizan çıkarlarımızı terk etmeli, darlıktan ve hayatın zorluklardan musdarip halkımızın yararı için birlikte çalışmalıyız. Geçiş hükümetindeki asker ve siviller tam bir mutabakat içinde çalışıyorlar, ancak Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) aralarındaki fikir ayrılıklarını bir kenara bırakıp uzlaşıya varmalılar. Marjinalleşme ve gelişme eksikliğinden büyük zarar gören Kedbaş ve Batı Berberi halkımıza yarınların bugünden ve dünden daha iyi olacağını söylüyoruz. Sağlık, su, yol ve elektrik gibi temel hizmetlere ilişkin sorunlarınızın ve ihtiyaçlarınızın farkında olduğumuzu ve bu gerekli ihtiyaçların yerine getirilmesi için eyalet ve federal hükümetle birlikte hareket edeceğimizi temin ederiz.”
Hamideti ayrıca bölgedeki tarikat önderlerinin isimlerini selamlayarak onlardan ülkenin kalkınması, istikrarı ve büyümesi için dua etmelerini istedi.
Hamideti, memleketinde Nil Nehri'nin Kundato bölgesindeki bayram tatilini geçirmekte olan Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan'a özel bir ziyaret gerçekleştirdi. Hamideti'nin Kuzey Sudan ziyareti ve Abdulfettah el-Burhan'ı özel ziyareti, Burhan liderliğindeki ordu ve Hızlı Destek Güçleri arasındaki ilişkilerde ayrılık ve gerginlik yaşandığına dair iddiaların ortaya atılmasının ardından geldi.
Geçen ay basında çıkan haberlerde, kuvvetler arasında ciddi gerginlik yaşandığı bildirilirken, ordunun genel komutanlık bölgesindeki tedbirleri sıkılaştırdığı kaydedildi. Daha sonra bu iddiaların güçler arasında bir çatışma çıkarmak isteyenlerin ortaya attığı "söylentiler" olduğu belirtildi.
Geçiş dönemi ortakları arasında uzlaşma girişiminde bulunan Başbakan Abdullah Hamduk, bir yanda siviller arasında, bir yanda siviller ile ordu arasında, diğer yanda ise ordu içindeki bölünmelere karşı uyardı. Hamduk, ülkedeki demokratik geçişin başarısını ulusal sorun olması nedeniyle güvenlik ve askeri alanda yapılacak reformlarla ilişkilendirdi. Ancak Hamduk, demokratik geçişin başarısının sadece orduyla sınırlı olmadığını, geçiş için kilit bir konu olan sivil toplumun sürece katılması gerektiğini, sivil toplum olmadan ekonomi, geçiş dönemi adaleti ve sivil bir devlet inşası konularındaki sorunların çözülemeyeceğini savundu.
Hamduk, girişiminde yapısal reformlar ve yeni bir askeri doktrin yoluyla ulusal bir ordu kurmanın ve Sudan’ın çeşitliliğinin orduda temsil edilmesinin önemini vurguladı.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”