Tunus Cumhurbaşkanı Said: Her kim tek kurşun dahi atarsa, güvenlik güçlerimiz onu kurşun yağmuruna tutacaktır

Dün yüzlerce kişi Tunus parlamentosu yakınında protesto gösterisi düzenledi. (Reuters)
Dün yüzlerce kişi Tunus parlamentosu yakınında protesto gösterisi düzenledi. (Reuters)
TT

Tunus Cumhurbaşkanı Said: Her kim tek kurşun dahi atarsa, güvenlik güçlerimiz onu kurşun yağmuruna tutacaktır

Dün yüzlerce kişi Tunus parlamentosu yakınında protesto gösterisi düzenledi. (Reuters)
Dün yüzlerce kişi Tunus parlamentosu yakınında protesto gösterisi düzenledi. (Reuters)

Başbakanın görevden alınmasını ve parlamentonun feshedilmesini isteyen protesto gösterilerinin ardından dün (Pazar) Tunus'un ‘Cumhuriyet Bayramı’ kutlaması, Cumhurbaşkanı Kays Said tarafından, hükümet, cumhurbaşkanlığı ve ‘Nahda Hareketi’nin kaderini değiştirecek istisnai bir hamleye tanık oldu. Öte yandan Tunus Cumhurbaşkanı Said, yaptığı açıklamada protestocuları uyararak, "Her kim tek kurşun dahi atarsa, silahlı, askeri ve güvenlik güçlerimiz onu sayılamayacak kadar çok kurşun yağmuruna tutacaktır" dedi. 
Tunus Cumhurbaşkanı, ordu ve güvenlik liderleriyle dün akşam yaptığı acil toplantının ardından, parlamentonun çalışmasını dondurmak, milletvekillerinin dokunulmazlıklarını kaldırmak ve görevden almak da dahil olmak üzere ‘devleti kurtarmak için durumun gerektirdiği bir dizi istisnai önlem aldıklarını’ açıkladı. Said ayrıca, savcılığın çalışmaları denetleyeceğini ve hakkında suçlama bulunan milletvekillerini yargılayacağını ifade etti. 
Parlamento Başkanı olan Nahda Hareketi lideri Raşid Gannuşi, cumhurbaşkanını ‘devrime ve anayasaya karşı devrim yapmakla’ suçladı. Reuters'e verdiği demeçte Gannuşi, "Kurumların hala ayakta olduğunu düşünüyoruz. Nahda Hareketi’nin destekçileri ve Tunus halkı devrimi savunacaktır" dedi.

Tunus Cumhurbaşkanı: İzin veremeyiz
Said, dün akşam güvenlik ve askeri liderlerle yaptığı toplantının ardından, “Cumhuriyetin ilanının yıl dönümünde kader, Tunus'taki durum bir dizi istisnai önlem almamızı gerektiriyor. Şüphesiz birçok kamu kuruluşunun çöktüğünü, yakma ve yağma operasyonlarının olduğunu ve bazı mahallelerde iç çatışmalar için para ödemeye hazırlananlar olduğunu fark etmişsinizdir. Üzerimizde taşıdığınız sorumluluk, Anayasa hükümlerine uygun olarak, Tunus'u kurtarmak, Tunus devletini ve Tunus toplumunu korumak için bu durumun gerektirdiği önlemleri almamızı gerektiriyor. Tunus tarihinin en hassas ama daha çok en tehlikeli anlarından geçiyoruz. Kimsenin devleti ve onun yeteneklerini tahrif etmesine, insanların hayatları ve mal varlıklarıyla oynamasına ve Tunus devleti özel mülkleriymiş gibi hareket etmesine izin veremeyiz” açıklamasında bulundu. 
Tunus Cumhurbaşkanı “Aldığım ilk karar, aylar önce alınması gereken ve parlamentoda olup bitenlerle ilgili bir karardır. Parlamentonun tüm yetkileri dondurulmuştur. Anayasa, parlamentonun feshine izin vermezken, tüm eylemlerini dondurmanın önünde durmamaktadır. İkinci karara gelince, bütün milletvekillerinin dokunulmazlığı kaldırıldı. Aldığım kararlar çerçevesinde, milletvekillerine karşı açılan davalar, hukuk çerçevesinde hareket edilmesi ve Tunus'a karşı işlenen suçlara sessiz kalınmaması için Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturulacak ve ben de Cumhuriyet Savcılığı Başkanlığı görevini üstleneceğim. Adalet Bakanlığı veya parlamentoda çok sayıda gizli dosyalar bulunuyor” dedi.
Said ayrıca, “Üçüncü karar, yürütme yetkisini, cumhurbaşkanı tarafından atanan bir hükümet yoluyla bir başbakan üstlenecektir. Yakında, alınması gereken bu tedbirler süresince mevcut başbakanın görevden alındığını ve başka birinin göreve getirildiğini açıklayan bir metin yayınlanacaktır. Başbakan hükümeti yönetir ve cumhurbaşkanına karşı sorumludur. Cumhurbaşkanı ise başbakanın teklifi üzerine hükümet üyelerini atayan kişidir. Başbakanın davet etmesi üzerine cumhurbaşkanı Bakanlar Kuruluna başkanlık edebilir ve meclis başkanlığını üstlenebilir” dedi.

“Kanunlar çerçevesinde çalışıyoruz”
“Bu kararlarımız, anayasayı tevil etmemekte veya anayasal meşruiyeti ihlal etmemektedir. Kanunlar çerçevesinde çalışıyoruz. Ama kanunlar, devleti ve milletin parasını talan eden hırsızları yetkilendirme, hesap verme aracına dönüşüyorsa, o zaman halkın iradesini ifade eden kanunlar değil, halkın iradesini gasp eden araçlar olurlar” diyen Tunus Cumhurbaşkanı, “Burada Allah'a, millete ve tarihe karşı sorumluluğumuz var. Sızmaya ve silaha başvurmaya çalışan birçok kişiyi uyarıyorum. Devlete ve onun başkanına hakaret edenlere asla sessiz kalamayız. Her kim tek kurşun dahi atarsa, silahlı, askeri ve güvenlik güçlerimiz onu sayılamayacak kadar çok kurşun yağmuruna tutacaktır. Anayasal şartlar sağlanmış olsaydı bu tedbirlere başvurmayacaktık. Dürüstlük, doğruluk ve samimiyetle hareket ettiğimiz için başvurmak istemedik ama diğer taraftan da ne yazık ki ikiyüzlülük, hainlik ve Tunus halkının haklarının gasp edilmesi ile aldanan çok sayıda insan var” dedi.
Said son olarak, “Bugün Tunus halkı meşruiyet altında devrimine devam ediyor, biz de kanunu herkese eşit olarak uygulamak için çalışacağız. Hiç kimse ne malında ne de konumunda kimseden üstün değildir. Bütün insanlar kanun önünde eşittir. Şu an söylediklerim kanun kapsamındadır ve sessiz kalıp olup biteni izleyemem. Sorumluluk almalıyım ve alıyorum. Halkın umutlarını yaşatmalıyım.  Ya halkın yanındasın ya da karşı saflardasın. Art arda alınacak başka önlemler de var. Kan dökülmesini istemiyoruz. Bu gece hazırlanıp bazı mahallelerde yakma ve yağma için para dağıtanları, kanunun her şeyden üstün olduğu ve bunun onlar için geçerli olduğu konusunda uyarıyorum” ifadelerini kullandı.

Tunus sokakları hareketli
Dün başkentte ve diğer şehirlerde hükümetin görevden alınması ve parlamentonun feshedilmesi talebiyle gösteriler düzenlendi. Bardo'daki Habib Burgiba Caddesi'nde, Halk Temsilcileri Meclisi'nin ana binasının yakınında yüzlerce kişi, hükümetin görevden alınmasını ve parlamentonun feshedilmesini talep etmek için bir protesto gösterisi düzenledi.
Protestocular, hükümetin ülkedeki salgın hastalıklarla başa çıkma politikalarını ve kötüleşen terörle mücadele politikalarını kınayarak, esas olarak Nahda Hareketi, Tunus'un Kalbi partisi ve Onur Koalisyonu’ndan oluşan hükümete karşı sloganlar attı. Sosyal ve ekonomik iklimin değiştirilmesi ve parlamentonun feshedilmesi çağrısında bulunan protestocular, hareketlerinin arkalarında hiçbir siyasi veya ideolojik parti olmadan barışçıl ve kendiliğinden olduğunu vurguladılar.
Reuters, bazı protestocuların birkaç şehirde Nahda Hareketi binasını hedef aldığını ve "Halk rejimin düşmesini istiyor", "Halk meclisin dağılmasını istiyor", "Korku yok, terör yok, iktidar halkın elinde" gibi sloganlar attıklarını bildirdi.
Gannuşi, Cumhurbaşkanı Said'in kararlarından önce "Tunus seçkinlerinin daha fazla dayanışmayı ve kurumlarının daha destekleyici olmasını hak ediyor" diyerek, ‘faydasız etkileşimlerden uzak durmak ve umutların canlandırılması’ gerektiğini söylemişti. Tunus Afrika Haber Ajansı’nın (TAP) aktardığına göre Gannuşi, dün sabah Bardo Sarayı'nda Cumhuriyet Bayramı vesilesiyle düzenlenen törene katıldıktan sonra gazetecilere verdiği demeçte, ‘devletin devamlılığı ve kurumlarının birliğinin’ altını çizdi. Tunus'un, her gün yüz binlerce insanın canına mal olan ve herkesin direnmek için birleşmesi gereken ortak düşmanları koronavirüse karşı bir savaş vermekte olduğunu vurguladı.
Son zamanlarda hükümete ve egemen sınıfa karşı sokağa çıkma ve gösteri yapma çağrılarına ilişkin bir soruya yanıt veren Gannuşi, “Mitingler, yasalara bağlı oldukları sürece anayasa tarafından garanti altına alınmıştır” dedi. Öte yandan Gannuşi, “Tunus, tüm bu güçlerin korona belasına karşı birleştiği gösterileri hak ediyor” açıklamasında bulundu.

Yeni hükümet çağrısı
Tunus Alternatif Partisi, siyasi çekişmelerden uzak, tüm devlet kurumları, partiler ve sivil toplum tarafından desteklenen bir ulusal kurtuluş hükümeti kurulması çağrısında bulundu.
Parti, Cumhuriyet Bayramı vesilesiyle Pazar günü yaptığı açıklamada, sağlık, ekonomik ve sosyal krizin yönetilememesinden hükümeti sorumlu tuttu. Ayrıca, hükümeti destekleyen siyasi partileri, 18 binden fazla kişinin ölümüne neden olan pandemi sürecinde ülkedeki sağlık krizini derinleştirmekten sorumlu tuttu. Tüm barışçıl halk hareketlerine mutlak desteğini vurgulayarak, hukuka ve kamu düzenine saygı çerçevesinde hareket ettikleri sürece onlara karşı hiçbir şekilde aşırı güç kullanılmaması yönünde uyarıda bulundu. Mevcut siyasi sistemin bir gerilim ve çekişme ortamı yarattığına dikkati çeken parti, ‘ülke için en uygun siyasi sistemin seçilmesi için bir an önce halk referandumu yapılmasının gerekliliğini’ vurguladı.
Tunus İşçi Sendikası Genel Sekreteri Nureddin Tabubi ise ‘pusulayı bazı ulusal seçeneklere göre ayarlamak ve özgürlük ve haysiyet devriminin faydalarına ulaşmak için pozitif baskı’ çağrısında bulundu. Tabubi, Ulusal Kurucu Meclis üyesi Muhammed el-Berahimi'nin suikastının sekizinci yıldönümünü anmak için El-Celez mezarlığındaki Şehitler Meydanı'nda düzenlenen bir yürüyüşe katıldıktan sonra şu açıklamaları yaptı:
"Birlik, korona pandemisi nedeniyle önemli ölçüde hareket edemedi. Zaman doldu ve bugünden sonra artık böyle bir hareket mümkün değil. Bu bir tehdit değil, aksine pusulayı ayarlamak için pozitif bir baskıdır.”
Sendika aylar önce, Başbakan Hişam el-Meşişi'nin daha sonra parlamento tarafından onaylanan bir hükümet değişikliğini açıklamasının ardından bakanların görevlerine başlamamalarıyla Aralık 2020'den bu yana devam eden hükümet ve siyasi felç engelinin üstesinden gelmek için ulusal bir diyalog kurulmasını önermişti.
Tabubi, Tunus'taki devlet kurumlarının birbirinden kopuk ve birbirinden uzak olduğunu söylerken, resmi hükümet yazışmalarının sosyal medya sayfalarında yayınlanmasını eleştirdi. Tabubi ayrıca, koronavirüs kriziyle mücadele kararlarını eleştirerek, sağlanan yardımların sembolik olduğunu ve yardımlar üzerinden ‘fotoğraf çekme konusunda bir yarış olduğunu’ ifade etti.
“Devlet böyle yönetilmez” diyen Tabubi, Berahimi suikastı da dahil olmak üzere Tunus'ta meydana gelen siyasi suikastlarla ilgili gerçekleri ortaya çıkaran bağımsız yargının gerekliliğini ve önemini vurguladı.



Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
TT

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)

ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Mike Waltz dün Kudüs'te yaptığı açıklamada, Başkan Donald Trump'ın Gazze barış planının ikinci aşamasına ilişkin gelişmeler hakkında "yakında" duyurular beklediğini belirterek, Washington'un Hamas'ın yeniden yapılanmasına izin vermeyeceğini vurguladı.

Waltz, planın ana bileşenlerinin, hizmetleri yönetecek teknokrat bir Filistin yönetimi, ilgili tarafların maliyetleri karşılamasını sağlayacak bir finansman mekanizması ve son olarak uluslararası bir istikrar gücü olduğunu açıkladı.


İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
TT

İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)

İsrail ve Filistinli yetkililer AFP'ye verdikleri demeçte, İsrail'in, Gazze'ye yardım taşıyan kamyonlar için Ürdün ile işgal altındaki Batı Şeria arasındaki Kral Hüseyin Köprüsü (Allenby Köprüsü) sınır kapısını, kapanmasından yaklaşık üç ay sonra dün yeniden açtığını söyledi.

İsrail, eylül ayında Ürdünlü bir sürücünün sınırda ateş açarak iki İsrail askerini öldürmesinin ardından sınır kapısını kapatmıştı. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre birkaç gün sonra, sınır kapısı bireysel geçişlere yeniden açıldı, ancak savaşın harap ettiği Gazze Şeridi'ne yönelik insani yardımlara kapalı kaldı.

İsrail hükümetinin Topraklardaki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörlüğü (COGAT) sözcüsü, "Allenby Köprüsü sınır kapısı bugün açıldı ve kamyonlar Allenby Köprüsü'nden Gazze'ye geçiyor" dedi. Adının açıklanmasını istemeyen bir Filistinli yetkili de sınır kapısının yeniden açıldığını doğruladı.

Yetkilinin açıklamasına göre, salı günü çimento ve yapım malzemesi taşıyan 96 kamyonun geçişine izin verildi. Dün ise insani yardım taşıyan 20 kamyon bu sınır kapısından giriş yaparken, inşaat sektörü için kumun da bugün girişine izin verilmesi bekleniyor.

Sınır kapısının kapatılmasından bu yana Ürdünlü yetkililer, Batı Şeria'nın kuzeyindeki Şeyh Hüseyin sınır kapısından Gazze'ye yardım ulaştırabildiklerini söylüyor. Salı günü bir İsrailli yetkili, Ürdün'den Allenby Köprüsü sınır kapısından mal ve yardım transferinin yakında yeniden başlayacağını söyledi.

Yetkili şöyle devam etti: “Gazze Şeridi'ne giden tüm yardım kamyonları, kapsamlı bir güvenlik kontrolünden geçtikten sonra, refakat ve güvenlik eşliğinde seyahat edecek… Ürdünlü sürücüler ve kargolar için güvenlik kontrolü ve kimlik doğrulama prosedürleri sıkılaştırıldı. Geçişi güvence altına almak için özel güvenlik güçleri görevlendirildi.”

Ürdün Vadisi'ndeki sınır geçişi, Batı Şeria'dan Filistinlilerin İsrail topraklarına geçmeden ayrılmalarına olanak tanıyan tek geçiş noktasıdır.

İsrail, özel izinleri olmadığı sürece Filistinlilerin havaalanlarından geçmesine izin vermiyor.


Son seçimler bize Irak hakkında ne öğretti?

Mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin destekçileri, Bağdat'ta ön seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ellerindeki bayrakları sallayarak kutlama yapıyorlar, 12 Kasım 2025 (AFP)
Mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin destekçileri, Bağdat'ta ön seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ellerindeki bayrakları sallayarak kutlama yapıyorlar, 12 Kasım 2025 (AFP)
TT

Son seçimler bize Irak hakkında ne öğretti?

Mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin destekçileri, Bağdat'ta ön seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ellerindeki bayrakları sallayarak kutlama yapıyorlar, 12 Kasım 2025 (AFP)
Mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin destekçileri, Bağdat'ta ön seçim sonuçlarının açıklanmasının ardından ellerindeki bayrakları sallayarak kutlama yapıyorlar, 12 Kasım 2025 (AFP)

Akil Abbas

Irak seçimlerinin sonucu önceki genel seçimlerin çoğundan farklı olarak, bu kez açık ve net bir kazanan ortaya çıkardığı için dikkat çekici ve belirleyiciydi. Seçimlerin kazananı çeşitli seçim listeleriyle “Koordinasyon Çerçevesi”ydi. Seçimleri yönetmekten sorumlu Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından açıklanan sonuçlara göre Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin başkanlığını yaptığı liste de dahil olmak üzere, Koordinasyon Çerçevesi’nin çeşitli seçim listeleri 180'den fazla sandalye kazandı.

Çerçeve’nin güçlü seçim performansının işaretlerinden biri, 46 sandalye kazanan Sudani’nin “Yeniden İnşa ve Kalkınma Koalisyonu” listesinin, Koordinasyon Çerçevesi ile rekabet etme fikrinden vazgeçerek hızla bu yapıya entegre olmasıydı. Bu durum bilhassa Koalisyon’un, desteklediği ve aday gösterdiği başbakanların seçimlere katılmak için siyasi ittifaklar kurmalarını engelleyen bir taahhütte bulunmalarını şart koşan Çerçeve’nin isteklerine karşı kurulmuş olduğu göz önüne alındığında oldukça önemliydi. Çerçeve’nin bu şartının arkasında, başbakanların kendi siyasi güçlerini oluşturmalarını ve Şii oylarının çok sayıda rakip arasında dağılmasını önlemek yatıyor.

Bu halk desteği değil sadece bir seçim zaferidir

Ancak, bu seçim zaferini bazı Koordinasyon Çerçevesi gruplarının pazarlamaya çalıştığı yapay bağlamda değil, doğru ve dolaysız bağlamında anlamak önemlidir. Bu zafer, çeşitli taraflı yasal, teknik ve mali faktörlerin amacına ulaşmasıyla gerçekleşti. İyi yönetim performansıyla veya toplumun olumlu sonuçlarını hissettiği ve bunun sonucunda Koordinasyon Çerçevesi'ni seçimlerde ödüllendirdiği yönetişimdeki net bir iyileşmeyle ilgisi yoktu.

2023'te Koordinasyon Çerçevesi iktidarda olanlar başta olmak üzere, cömertçe harcama yapabilecek mali imkanlara sahip büyük partilerin çıkarlarına hizmet eden, daha küçük ve mali açıdan dezavantajlı partileri ise dışlayan adaletsiz bir seçim yasasını meclisten geçirdi.

Buna ilave olarak birçok gözlemcinin belirttiği gibi, bu etkili partiler tarafından seçim merkezlerinin önünde bile yaygın olarak oy satın alınması söz konusuydu. Oy satın almak yasa dışı olsa da Irak seçimlerinde yaygın ve bilinen bir olgu, ancak bu son seçimde benzeri görülmemiş seviyelere ulaştı. Ayrıca bu etkili partiler, ülke çapında başarılı kampanyalar yürütebilecek devasa, pahalı ve deneyimli kampanya aygıtlarına da sahip.

Oy satın almak yasa dışı olsa da Irak seçimlerinde yaygın ve bilinen bir olgu, ancak bu son seçimde benzeri görülmemiş seviyelere ulaştı

Irak'ta “Sivil Güçler” olarak adlandırılan muhalif güçler, bu avantajların hiçbirine sahip değil; bu da onları neredeyse her seçimde yapısal olarak zayıf bir konumda bırakıyor. Bu güçler, tek çatı altında birleşme ve sınırlı seçim etkisine sahip, sınırlı bir elit kitleye hitap eden mevcut muhalif söylem yerine, sıradan Iraklıların dikkatini çekecek net bir muhalif seçim söylemi oluşturmakta sürekli yetersiz kaldığı için daha da zayıflıyor.

Sivil Güçler ayrıca bu seçimlere yönelik boykottan da zarar gördü. Zira seçimleri boykot edenler genellikle iktidarın dizginlerini elinde tutan muktedir partilerden memnun değiller ve bu nedenle mantıksal olarak, oy kullansalar muhalefet partilerine oy verme olasılıkları daha yüksek olurdu. Yüksek Seçim Komisyonu ise uluslararası standartlara aykırı ve hatalı bir formül kullanarak seçimlere katılım oranını (yüzde 56) şişirmeye devam ediyor. Seçim Komisyonu, oy kullanma oranlarını, oy kullanma hakkına sahip Iraklıların toplam sayısı yerine, kayıtlı seçmenlerin sayısına göre fiilen oy kullanan seçmenleri sayarak hesaplıyor.

Seçim sonrası hesaplar

Koordinasyon Çerçevesi’nin halihazırda yaşadığı ve iktidardaki tekeline herhangi bir rakibin olmadığı anlamına gelen zafer coşkusunun ötesinde, en zorlu meydan okumalar hükümetin kurulmasının ardından yakında başlayacak. Yeni hükümetin, Koordinasyon Çerçevesi’nin kontrolü altındaki yeni meclis tarafından, alışıldık ve “tek sepet” anlaşması olarak bilinen kota anlaşması yoluyla hızla onaylanması bekleniyor. Yani üç başkanlık (meclis, hükümet ve cumhurbaşkanlığı) için adayların aynı anda kabul edileceği ve onaylanacağı tahmin ediliyor. Bu süreç ayrıca Şii, Sünni ve Kürt siyasi grupları arasında, üç başkanlık pozisyonu için adayları ve diğer yüksek mevkilerin kota sistemine göre nasıl dağıtılacağını belirleyecek “büyük bir siyasi anlaşma” yapılmasını da içeriyor. Buna ek olarak, söz konusu gruplar arasındaki siyasi anlaşmaya dayanarak kurulacak hükümetin programı da belirlenecek (bu, hükümet kurulduktan sonra nadiren uyulan, ancak bu grupların seçmenlerine ihtiyaçlarının dikkate alındığı konusunda güvence vermek için halkla ilişkiler açısından faydalı bir anlaşmadır).

Çoğunluğu elde ettiği seçim zaferiyle, Çerçeve, gelecekte kendisine bir zorluk oluşturmayacak veya kendisinden bağımsız hareket edemeyecek, tamamen kontrolü altında, ona boyun eğmiş zayıf bir başbakan geleneğini yerleştirme yolunda ilerliyor (bu bağlamda, Ekim 2020 protestolarının devirdiği eski Başbakan Adil Abdulmehdi, Çerçeve’nin aradığı ideal model sayılıyor, ancak Sudani'de bu aradığını bulamadı). Çerçeve, Sudani'nin görev süresini ister yeni ve daha sıkı koşullar altında uzatmaya karar versin, ister yeni bir başbakan seçsin ki bu şu anda daha muhtemel görünüyor, yeni hükümet ve onu destekleyen Çerçeve, nasıl çözüleceği ciddi bir şekilde tartışılmamış gibi görünen zor bir sorunla yüzleşecek: İran ile müttefik silahlı fraksiyonların dağıtılması ve İslam Cumhuriyeti'nin Irak'taki baskın etkisine son verilmesi gerektiği konusundaki ABD’nin aleni ve tekrarlanan ısrarı.

ABD Başkanı Donald Trump, Şarm el-Şeyh'teki Gazze zirvesi sırasında Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani'yi kabul etti, 13 Ekim 2025 (Mecelle) ABD Başkanı Donald Trump, Şarm el-Şeyh'teki Gazze zirvesi sırasında Irak Başbakanı Muhammed Şiya Sudani'yi kabul etti, 13 Ekim 2025 (Mecelle)

Yeni hükümet, nasıl çözüleceği ciddi bir şekilde tartışılmamış gibi görünen zor bir sorunla yüzleşecek: İran ile müttefik silahlı fraksiyonların dağıtılması gerektiği konusundaki ABD’nin aleni ve tekrarlanan ısrarı

Önümüzdeki günlerde ABD Başkanı’nın Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya Bağdat'ı ziyaret edecek. Başkan Donald Trump ile görüşmesinin ardından yaptığı ayrıntılı paylaşımdan da açıkça görüldüğü gibi, fraksiyonların dağıtılması konusunu gündeme getirecek. Savaya paylaşımında, Irak'ın silahın devletin elinde toplanması konusunda bir yol ayrımında olduğunu, Irak devletinin ekonomik refah beklentileri de dahil olmak üzere gelecekteki başarısının veya başarısızlığının, milis grupları silahsızlandırma gücüne bağlı olacağını belirtti. Irak'taki en önemli İran yanlısı silahlı örgüt olan Nuceba Hareketi'nin liderinin bu açıklamaya yönelik öfkeli tepkisi özellikle dikkat çekiciydi. Genel Sekreteri Şeyh Ekrem el-Kabi, Irak hükümetinin Savaya'nın “açık müdahalesi” olarak nitelendirdiği bu açıklamalarını reddetmemesi halinde, “İslami Direniş'in onu susturacağını ve efendilerine geri göndereceğini” açıkladı.

Washington ile muğlak ilişki

Savaya'nın ülkeye yapacağı beklenen ziyaretin önemi, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Sudani arasında ekim ayında, Irak genel seçimlerinden yaklaşık 20 gün önce yapılan telefon görüşmesinin ardından yayınlanan Amerikan bildirisinde belirtildiği gibi, “İran destekli milislerin silahsızlandırılmasının gerekliliği” ile ilgili Amerikan pozisyonundaki önemli bir boşluğu doldurması olasılığında gizli. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre bu boşluk, Irak'ın bu milisleri dağıtma yönündeki ABD talebine uymaması durumunda ortaya çıkacak sonuçların ne olacağının bilinmemesinden kaynaklanıyor. Eğer varsa bu sonuçların ne olacağının açıklanması bir fark yaratacak ve Irak'ın resmi tutumunu ve Amerikan talebine nasıl yanıt vereceğini önemli ölçüde etkileyecektir.

Trump yönetimindeki ABD, şu ana kadar Irak'taki İran nüfuzuna son verme gerekliliği konusunda net ve kararlı (ve önceki yönetimlerin aksine açık) bir dil kullanmakla yetiniyor. Bu nüfuzun temel direği olarak silahlı fraksiyonların dağıtılmasının gerekliliğini vurguluyor. Ancak, bu doğrudan Amerikan talepleri, netliklerine rağmen Irak'ın uymayı reddetmesi halinde ortaya çıkacak sonuçlar konusunda büyük ölçüde muğlak oldukları için kararlı görünmüyorlar.

Bağdat'ın doğusundaki el-Muhendisin bölgesinde Irak genel seçimlerinde sandıkların kapanmasının ardından oyların sayıldığı bir seçim merkezi, 11 Kasım 2025 (AFP)Bağdat'ın doğusundaki el-Muhendisin bölgesinde Irak genel seçimlerinde sandıkların kapanmasının ardından oyların sayıldığı bir seçim merkezi, 11 Kasım 2025 (AFP)

Bu doğrudan Amerikan talepleri netliklerine rağmen, Irak'ın uymayı reddetmesi halinde ortaya çıkacak sonuçlar konusunda büyük ölçüde muğlak oldukları için kararlı görünmüyorlar

Bu muğlaklık, Irak’ın olası bir reddiyle başa çıkmak konusunda gerçek bir Amerikan planının olmamasından ve ABD'nin ekonomik ve mali baskı uygulamak gibi daha ileri gitmeden siyasi ve medyatik baskısıyla yetinmesinden kaynaklanıyor olabilir. Bu senaryo, Koordinasyon Çerçevesi ve ona bağlı silahlı fraksiyonlar için olduğu kadar, bu çatışmayı büyük bir bekleyişle takip eden İran için de en iyi seçenek olarak kabul ediliyor.

Önümüzdeki yeni Irak hükümetinin kurulmasına kadarki dönemde, belirsiz ABD-Irak ilişkilerinin geleceği, çatışmaya doğru mu ilerleyeceği yoksa mevcut muğlak durumunda mı kalacağı yönünde daha da netleşecektir. Bu durum, özellikle Trump yönetiminin bu ilişkinin geleceğini olumlu veya olumsuz yönde belirleyecek somut adımlar atmadan, siyasi açıklamalar, açık uçlu talepler ve aleni suçlamaların ötesinde Irak için hiçbir planı olmadığı ortaya çıkarsa geçerlidir. Koordinasyon Çerçevesi, iki taraf arasındaki ilişkinin olduğu gibi, yani muğlak, birçok olasılığa açık ve çözümsüz kalmasını istiyor, çünkü bu, İslam Cumhuriyeti ile özel ve haksız ittifakını sürdürmesine olanak tanırken, aynı zamanda Amerikan kayıtsızlığından da faydalanmasını sağlıyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.