عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya'nın Fizan bölgesi, büyüyen sorunlarına çözüm bekliyor

Dibeybe, 13 Temmuz'da güney belediyelerinin belediye başkanlarıyla yaptığı toplantıda (Devlet Medya Ofisi)
Dibeybe, 13 Temmuz'da güney belediyelerinin belediye başkanlarıyla yaptığı toplantıda (Devlet Medya Ofisi)
    Kahire / Şarku’l Avsat
TT
TT

Libya'nın Fizan bölgesi, büyüyen sorunlarına çözüm bekliyor

Dibeybe, 13 Temmuz'da güney belediyelerinin belediye başkanlarıyla yaptığı toplantıda (Devlet Medya Ofisi)
Dibeybe, 13 Temmuz'da güney belediyelerinin belediye başkanlarıyla yaptığı toplantıda (Devlet Medya Ofisi)

Libya'da göreve gelen her yeni hükümetle birlikte, güneydeki Fizan şehirlerinin sakinleri on yıllardır devam eden krizlerine bir çözüm bulunmasını umuyorlar, ancak bu sorunlar sayıca fazla ve kökleşmiş durumda. Bu nedenle, güney şehirlerinde yaşayan insanlara göre “üst düzey yetkililer bu sorunlarla başa çıkamayacak ve çözüm bulamayacak” konuma düşüyor.
Güneydeki Sebha, Ubari ve Merzuk kentlerindeki vatandaşlardan bazıları, bölgelerinin Libya'da zenginliğin kaynağı olduğunu, ancak halkın yoksulluktan kırıldığını, bunun yanı sıra yakıt kıtlığı sorunuyla karşı karşıya kaldıklarını ve yakıtlarını karaborsada gerçek fiyatının birkaç katı fazlasına aldıklarını ileri sürdüler. Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki Ulusal Birlik Hükümeti, son zamanlarda bölgeye yakıt yüklü bir dizi kamyon gönderse de halk yakıt kıtlığı sorununun devam ettiğini söylüyor.
Sebhalı Avukat Ali Milemdi, güney bölgesinin yaşadığı bir dizi krizi Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şöyle özetledi: “Kriz yıllardır vatandaşları zor durumda bırakıyor. Güney bölgeleri, vatandaşların ticaret, turizm ve hatta bölgeler arası seyahatte dahi hayatlarını sürdürme yeteneklerini sınırlayan suç ve suçluların yayılmasından muzdarip. Bankalardaki likidite eksikliği ve devlete ait istasyonlardaki yakıt kıtlığı krizlerimizi şiddetlendiriyor. Petrol Bakanlığı akaryakıt yüklü tırlar gönderse bile vatandaşlar, istasyonlarda uzun kuyruklarda beklemek ve daha sonra karaborsaya başvurmak zorunda kalıyor.”
Vatandaşların şikayetleri üzerine Dibeybe, başkentteki hükümet binasında güney bölgesindeki belediyelerin belediye başkanlarıyla bir araya gelerek, bölgelerinin karşılaştıkları güçlükleri görüştü. Akaryakıt eksikliği, bir dizi ana yolun kullanılamaz hale gelmesi ve koronavirüs salgınının yayılması ışığında aşıların yetersiz kalması gibi konular bu güçlüklerin başında geliyor.
Dibeybe, toplantıda hükümetin güney bölgelerin yaşadığı krizleri çözmeye çalıştığını belirtti ve vatandaşlara bu konuda güvence verdi. Toplantıya, Kabine İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Adil Cuma da katıldı. Toplantının yapıldığı binanın önünde toplanan vatandaşlar krizlerini daha da derinleştiren uzun süreli elektrik kesintisi nedeniyle yaşadıkları sıkıntının boyutunu dile getirdiler. Libyalı Çiftçi Ebu Süleyman İbrahim, Şarku'l Avsat'a şunları söyledi: “Artık hayatın zorluklarına dayanamıyoruz, güneyde on yıldır çile çekiyoruz ve kimse bizi dinlemiyor. Karaborsadan sık sık akaryakıt alıyoruz, bankalarda nakit bulamıyoruz. Ayrıca sürekli elektrik sıkıntısı da çekiyoruz.”
Yürütme makamı ülke işlerinin yönetimini üstlendiğinden beri, gerekli desteği almada güneydeki şehirleri öncelik ilan etti. Dibeybe, son zamanlarda güneye öncelik verilmesi ve çeşitli bakanlıklar aracılığıyla temel hizmetlerin sağlanması ihtiyacı doğrultusunda güneyi desteklemek için 500 milyon dinar tahsis etti.
Koronavirüsle mücadelede gerekli malzeme sıkıntısı çeken güneydeki sağlık sektörünün şikayetlerine yanıt olarak, Libya Sağlık Bakanı Dr. Ali el-Zanati, bölgedeki izolasyon merkezleri için bakanlığın acil ihtiyaçları karşılamaya hazır olduğunu söyledi ve bakanlığın dağıtımını yapacağı bir miktar aşının geleceği konusunda belediye başkanlarına güvence verdi.
Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi ve yardımcıları Abdullah el-Lafi ve Musa el-Koni, çalışmalarının başında daha önce güneydeki şehirleri ziyaret etmiş ve oradaki vatandaşların acılarını öğrenmek için bölgenin akil adamları ve ileri gelenleriyle bir araya gelmişlerdi. Ancak bu ziyaretin ardından, halkın durumunda değişen bir şey olmadı.
Bölgede durumun daha da kötüye gitmesini önlemek için, Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakan Yardımcısı Ramazan Ebu Cenah, Libya'nın başkenti Trablus'taki Denetim Bürosu Başkanı Halid Şakşak ile Büro’nun Trablus'taki genel merkezinde güney bölgesindeki yakıt, nakit ve sağlık krizlerini ele almak üzere yaptığı bir görüşmede pratik önlemler üzerinde anlaştı.
Devlet Denetleme Bürosu tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Toplantı, güneyin yaşadığı sorunları tanımlama, bu sorunları çözme ve vatandaşların yaşamlarında olumlu bir fark yaratmaya yönelik çalışma yollarına odaklandı.” Şakşak ve Ebu Cenah, yakıt kıtlığı ve kaçakçılık olgusunun ağırlaşması sorunlarını derhal çözmeye karar verdiler. Bu sorunlar tüm ilgili taraflarla koordineli olarak, akaryakıt taşıma araçlarının alıcı istasyona ulaşmak üzere programlanması ve izin verilen yolu aşması durumunda tankerin devre dışı bırakılabilmesi için kurulu bir sistemin etkinleştirilmesi ile çözülecek.
Toplantıda ayrıca, güneyin yaşadığı sağlık sorunlarının ele alınmasının yollarına da değinildi. Şakşak, işletme ve idarenin özelleştirilmesi yoluyla Büro'nun giriştiği deneyin önemine dikkat çekti. Bu deneyin Sebha Tıp Merkezi'nde uygulanmasını ve vatandaşlara en iyi sağlık hizmetlerinin bir an önce sunulmasını sağlamak amacıyla Sağlık Bakanı ile acil bir toplantı yapılıyor. Toplantının sonunda, üzerinde mutabık kalınan tüm hedeflere ulaşılması durumunu takip etmek için hedef ve tarihlerin yer aldığı belirli bir takvimin belirlenmesine ve engellerin güney halkının krizlerinin çözümünü garanti edecek şekilde ortadan kaldırılması için gerekli notların alınacağı toplantılar düzenlenmesine karar verildi.
2011'de eski rejimin devrilmesinden bu yana, Libya'nın güneyi, hükümet hizmetlerinin eksikliği, yakıt kıtlığı ve fiyatlardaki keskin artıştan mustarip.
Dibeybe, güney bölgesini güvence altına almak için bölgedeki "terörist grupların" hareketlerini takip etmeyi, bu grupları kovuşturmayı ve ortadan kaldırmayı amaçlayan ortak bir büro açtı. Bu girişim, yasadışı göç, insan kaçakçılığı ve emtia kaçakçılığını takip etmenin yanı sıra bu fenomenleri engelleyecek pratik planlar geliştirmeyi de amaçlıyor.
Başbakanlığını Abdulhamid Dibeybe'nin yaptığı Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) iktidara gelmesinden bu yana ilk kez Fizan bölgesinin merkezi Sebha’da toplandı.
Başbakan Dibeybe, Bakanlar Kurulu’nun beşinci toplantısını yapmak ve şehri incelemek amacıyla gittiği Fizan’ın Sebha kentinde “Libya tarihinde ilk kez Bakanlar Kurulu toplantısının Sebha'da yapılmasına karar verdik. Tüm hükümet ekibiyle burada olmamız yıllarca süren savaş ve bölünmenin bir sonucu olarak acısını çeken güneye yardım etmeye gitme kararlılığımızın bir kanıtı. Bugünden sonra Libya, Sebha veya başka bir yerde savaş yok” ifadelerini kullandı.
Fizan Libya’nın güneybatısında bulunuyor. Sebha ise bölgenin en büyük şehri. Açıklamasında ülkenin güneyinde yeni tip koronavirüsle (Kovid-19) mücadele, güvenlik ve yakıt sağlama, seçimleri güvence almanın önemli öncelikler olduğuna değinen Dibeybe, hükümetin o bölgede terör ve suçla mücadele planlarını tamamlayacağına söz verdi.
İsviçre'nin Cenevre kentindeki Birleşmiş Milletler (BM) sponsorluğunda yürütülen siyasi diyalogun sonuçlarına UBH’nin dün Sebha’da gerçekleştirdiği toplantısı geçtiğimiz Mart ayında iktidara gelmesinden bu yana türünün ilk örneği olma özelliği taşıyor. Ziyaret, Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Abdurrezzak en-Nazuri ve bir grup askeri lider tarafından yönetilen ortak askeri komitenin, Libya’nın güneyi ve tüm askeri kampları içeren saha turlarına başladığını duyurusuyla aynı zamana denk geldi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
TT
TT

Lübnan'da tartışmalara yol açan bir İran belgesi: Hizbullah Ulusal Muhafızlara mı dönüşecek?

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)
Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızlarına tamamen dönüştürülmesinin” başlangıcını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor (Reuters)

Denise Rahma Fahri

Son zamanlarda, Lübnan'daki yerel medya kuruluşları, İran Devrim Muhafızlarına yakın bir merkez olan Tahran'daki Savunma Çalışmaları Merkezi'nden sızdırıldığı bildirilen bir İran belgesi yayınladı. Belge Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Ulusal Muhafızlara” dönüşmeyi öneriyor ve buna hazır olduğunu ifade ediyor. Belgeye göre, Lübnan Ulusal Muhafızları, “Meçhul Asker Kurumu” bünyesinde bir direniş unsuru ve stratejik yedek kuvvet olarak yer alacak. Belgede belirtildiği üzere, bu “direnişin” sonu değil, silahların devletin elinde olduğu yeni bir dönemin başlangıcı. Hizbullah’a yakın bir kaynak, bu belgeden haberdar olmadığını, şu anda konuya ilişkin belirli bir vizyon bulunmadığını ve meselelerin silah ile ilgili diyaloğun kaderiyle bağlantılı olduğunu belirtse de, Hizbullah liderliği bu belgeyi resmi olarak yalanlamadı. Birçok kişi de belgeyi, Hizbullah'ın silahını korumayı, komutayı Devrim Muhafızları ile sınırlandıran, resmi ordusunun ise sembolik bir rol oynadığı İran modelini benimseyerek, varlığını meşrulaştırmayı amaçlayan öneri ve çözümler için nabız yoklaması olarak değerlendirdi.

frgty
İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor (AFP)

Diğer Seçenek Hareketi'nin lideri Alfred Madi, bu belge hakkında ilk konuşan kişi oldu. Madi, Cumhurbaşkanı Joseph Avnn, Hizbullah ve Emel Hareketi temsilcilerini içeren ve Lübnan ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışan komitelerin yanı sıra, Hizbullah’ın talep ettiği garantilerin İran'ın önerisinin ciddiyetini gösterdiğini açıkladı.

Sızdırılan metin

İmza bekleyen bir taslak bildiri olduğu düşünülen İran belgesi, Lübnan'daki mevcut dönemi direniş ve ulusal egemenlik tarihinde önemli bir an olarak tanımlıyor. Hizbullah'ın “Ulusal Muhafız”a dönüşmeye hazır olmasını da, caydırıcılık denklemini Lübnan devleti bayrağı altında pekiştirme ve ulusal güçleri halkın ve anayasanın çıkarlarına hizmet edecek şekilde yeniden konumlandırma taahhüdü çerçevesinde değerlendiriyor.

Belge, “Hizbullah’ın askeri ve örgütsel yapısının Lübnan Ulusal Muhafızları'na tamamen dönüştürülmesi sürecinin” başlamasını öngören geri döndürülemez bir stratejik karardan bahsediyor. Belgeye göre Ulusal Muhafızlar, Lübnan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Silahlı Kuvvetler Başkomutanı komutasında ve Bakanlar Kurulu ile koordinasyon halinde, ulusal egemenlik çerçevesinde faaliyet gösteren egemen bir halk direniş oluşumudur.

Pratik adımlara gelince, belgede “bu yıl sonuna kadar, elit birlikler, silah depoları ve komuta kontrol merkezleri de dahil olmak üzere, kuzeyden güneye tüm silah ve muharebe kabiliyetlerinin kademeli olarak Lübnan Ulusal Muhafızları'na devredileceği” belirtiliyor. Belgede ayrıca, “daha önce direnişle bağlantılı olan ileri askeri üretim birimlerinin resmen Lübnan devletinin denetimine girdiği ve gizli teknik ve güvenlik raporlarını, en yüksek egemenlik koruması çerçevesinde, Cumhurbaşkanı aracılığıyla Bakanlar Kurulu'na sunduğu” da ifade ediliyor. Bu birimler arasında hassas mühimmat üretimi, savunma sistemleri, insansız hava araçları, füzeler ve uzun menzilli mermilerin geliştirilmesi yer alıyor.

sdfgth
Hizbullah adına, Lübnan Cumhurbaşkanı komutasında faaliyet gösterecek “Lübnan Ulusal Muhafızları”na dönüşmeyi öneren ve buna hazır olduğunu belirten bir belge yayınlandı (Reuters)

İran'ın önerisi, Lübnan Savunma Bakanlığı'nı, korunan teminatlar dahilinde ve gönüllülere doğrudan maaş ödenmeden, Ulusal Muhafızlar ile ilgili gizli altyapı ve operasyonel görevlerden sorumlu kuruluş olarak belirliyor. Yine öneriye göre Ulusal Muhafızlar, acil durumlarda hızlı karar alma ile ilgili taktiksel nedenlerle bağımsız bir operasyon odası ile birlikte Meçhul Asker Kurumu’na  bir direniş bileşeni ve stratejik yedek olarak dahil edilecek.

İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik Lübnan’ın sonudur

Independent Arabia, bu belgenin Farsçasını aradı ve hatta kendisini hazırladığı söylenen kurumun web sitesini taradı, ancak hiçbir şey bulamadı.

Aynı zamanda, Diğer Seçenek hareketinin lideri Alfred Madi, önerinin sadece medyada çıkan bir haberden ibaret olsa da masum olmadığını vurguluyor. Bu yönde bir dizi adımın atıldığını açıklıyor. Ona göre bu adımların en dikkat çekeni, Hizbullah, Emel Hareketi ve Cumhurbaşkanı Avn'dan oluşan ortak komitelerin ulusal güvenlik stratejisi üzerinde çalışmak üzere medyadan uzakta, tamamen gizlice düzenlediği toplantılardır. Bu çalışma, Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi karşılığında talep ettiği garantilerle ilgili olarak son zamanlarda gün yüzüne çıkan taleplerle örtüşüyor. Madi, bu önerinin Cumhurbaşkanı'nın tasarrufunda olmasıyla ilgili sızdırılan belgenin içeriğine de ışık tutuyor. Tüm göstergelerin, Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a, başkan yardımcılığı ve ordu komutanı yardımcılığı görevlerini güvence olarak almadığı sürece hiçbir şey vermeyeceğini gösterdiğini belirtiyor. Bunun için anayasa değişikliği veya yeni bir kuruluş konferansı gerekiyor. Madi, daha fazla ayrıntı vermekten kaçınarak, “Perde arkasında bir şeyler planlanıyor ve ana hatları artık belli” diye ekliyor.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre belgeyle ilgili sızıntıların ciddiyetiyle ilgili olarak, İran'ın Hizbullah'ın askeri kanadını Ulusal Muhafızlar adı altında koruma türünden bir sızıntı, silahların teslim edilmesini ve sadece devletin elinde olmasını şart koşan Lübnanlı ve uluslararası talepleri atlatmaya veya etrafından dolanmaya yönelik akıllıca bir girişim sayılmıyor. Aksine, söz konusu öneri ile “çözüm bu” ve orduya ancak tek grup halinde entegre oluruz diyorlar.

Madi, bu öneri ile ilgili olarak şunu da ekliyor: “Hizbullah'ın silahları sorununu çözmeyecek, aksine ülkeyi yıkıma ve Hizbullah’ın Lübnan’ı işgalini meşrulaştırmaya götürecek, ki bu da siyasi bir sapkınlıktır”. Ayrıca “sadece zorlu çözümü uygulamaktan kaçınmak için Lübnan formülünün tamamını değiştirebilecek bir öneriyi kabul etmek mümkün değil. Hizbullah'ı da içeren bir Ulusal Muhafız Birliği kurmak, Sünniler, Hristiyanlar veya Dürziler için ve hatta Şiilerin yarısı için bile kabul edilemez. Böyle bir çözümü ancak mevcut siyasi otorite sürdürebilir. İran'ın önerisi, 10.452 kilometrekarelik bir ülke olarak Lübnan'ın sonu demektir” diye de vurguluyor.

Askeri kaynaklar

Askeri çevreler ise bu önerinin Lübnan'ı yıkıma götüreceğine ve federal bir sistemin dayatılmasına yol açacağına inanıyor. Zira bu durum, bir Hristiyan Ulusal Muhafız Birliği, bir Sünni Ulusal Muhafız Birliği ve bir Dürzi Ulusal Muhafız Birliği kurulması yönünde karşı talepleri tetikleyebilir. Askeri çevreler “böyle bir proje yaşayamaz ve amacı Lübnan'ı federal bir devlete dönüştürmek olmadığı sürece imkânsızdır. Bu öneri bir İran rüyasıdır ve gerçekleşmeyecektir” diyor. Bunu tanımlamak için halk arasında yaygın “Şeytan’ın cennete girmeyi hayal etmesi gibi” sözünü kullanan çevreler, ulusal ordunun yanı sıra tüm bu silah ve teçhizata sahip bir silahlı örgütün varlığını dahi şiddetle reddediyor. Böyle bir öneriyi sızdırmanın, Lübnan devletini ve ABD'yi alt etme çabalarını gizlediğine ve ancak Lübnan'ın merkezi siyasi otoriteye sahip bir devletten ademi merkeziyetçi bir devlete dönüşmesi durumunda başarılı olacağına inanıyorlar.

Aynı çevreler, İran ve Hizbullah'ın nabız yoklamak için belgeyi kasıtlı olarak sızdırmış olma ihtimalini de göz ardı etmiyor. Belgenin içeriğinin merkezi bir devlet içinde uygulanmasının, o devletin yıkılması anlamına geleceğine ve Lübnan'daki diğer mezhep ve dini grupları silahlanmaya iteceğine inanıyorlar. Dahası, “böyle bir karar, zaten hayal kırıklığı içinde yaşayan askeri personeli daha da hayal kırıklığına uğratacaktır” diyorlar. Ulusal Muhafızlar personelinin veya Ulusal Muhafızlar kılığındaki Hizbullah üyelerinin maaşlarını kim ödeyecek, eski cumhurbaşkanı Emile Lahud döneminde direnişin yararına ordudan kesilen fonlar yetmez mi diye soruyorlar. Böyle bir karar Lübnan Ordusu için felaket olur diye de ekliyorlar.

Hizbullah’a yakın kişiler; böyle bir öneri yok diyorlar.

Hizbullah'a yakın bir isim olan siyasi analist Faysal Abdussettar, böyle bir önerinin mevcut olmadığını ve bu konunun masada bile olmadığını vurguluyor. Abdussettar, “Lübnan daha önce 1960'ların sonlarında benzer bir deneyim yaşamıştı, ancak bu anlamda değil, daha ziyade 'ordu destekçileri' bayrağı altında bir oluşum söz konusuydu. O dönemde mesele, Filistinli örgütlerin ve güçlerin varlığının ardından birçok güney bölgesinde hakim olan durumla ilgiliydi” diyor. Bunun bugün yeniden gündeme gelmesine şaşırdığını ifade eden Abdussettar, herhangi birinin bu dönemi taklit etmek veya direnişin elindeki silahlar sorununa bir çözüm bulmaya çalışmak amacıyla bunu gündeme getirmiş olmasından şüphe duyuyor. Abdussettar’a göre bu öneri “ne ciddi ne de mevcut değil.” Şunu da ekliyor: “Herkesin bildiği yerleşik denklem, silahların teslim edilmesinin söz konusu olmadığıdır. Ulusal savunma stratejisi kapsamında bir tartışma yapılabilir, ancak bu konu derinlemesine bir diyalog gerektiriyor. Diyalog ise devletin başı olan Cumhurbaşkanı da dahil olmak üzere tüm Lübnanlı liderler için artık kaçınılmaz hale geldi.” Ancak Abdusettar, ABD Başkanı Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Lübnan'dan ayrılması ve ABD'nin Lübnan'ın yanıtına nasıl bir yanıt vereceğinin henüz bilinmemesi nedeniyle yakın gelecekte herhangi bir diyalog olasılığının uzak olduğunu “bu nedenle, bir sonraki adımların netleşmesi için daha fazla zamana ihtiyaç olduğunu” belirtiyor.