Afganistan'da Taliban endişesi nedeniyle uzun pasaport kuyrukları oluştu

​Pakistan polisi, Afganistan sınırında vatandaşları kontrol ediyor (Arşiv-EPA)
​Pakistan polisi, Afganistan sınırında vatandaşları kontrol ediyor (Arşiv-EPA)
TT

Afganistan'da Taliban endişesi nedeniyle uzun pasaport kuyrukları oluştu

​Pakistan polisi, Afganistan sınırında vatandaşları kontrol ediyor (Arşiv-EPA)
​Pakistan polisi, Afganistan sınırında vatandaşları kontrol ediyor (Arşiv-EPA)

 Afganistan’ın başkenti Kabil'deki Pasaport Departmanı önünde uzun bir kuyrukta bekleyen Abdulhalid Nabyar, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesi halinde ülkeyi terk etmesini izin verecek bir hareketle ailesi için seyahat belgelerinin düzenlenmesini talep etmek adına sırasını bekliyor.
Yüzlerce kişinin bulunduğu kuyrukta sırasını beklerken AFP’ye açıklamalarda bulunan Nabyar, “Ailem için pasaport almaya geldim. Çünkü ne olacağını asla bilemeyiz” dedi.
NATO askeri üssünde bir mağaza işlettiği için hedef alınmaktan korkan 52 yaşındaki Nabyar , “Durum kötüleşirse ülkeyi terk etmek zorunda kalabiliriz” diyerek işlerin ters gitmesi halinde tetikte olduklarını söyledi.
100 metreyi aşan kuyruklar sabah sekizde başlarken gerekli belgeler ve evrakları plastik zarflara koyan Afganlar güneşten kaçıp gölgeye çekiliyor. Gazetecilerin varlığından rahatsız olan bir yetkili ise, “Pasaport sahibi olmak her Afgan vatandaşı için meşru bir talep” ifadelerini kullandı.
Son haftalarda pasaport almak isteyenlerin sayısı beklentilerin çok çok üstünde. AFP’ye konuşan bir polis, “Genelde iki bin kişi oluyordu ancak artık 10 bine ulaştı” dedi. Geçtiğimiz Mayıs ayından bu yana Taliban, Ağustos sonunda uluslararası kuvvetlerin Afganistan'dan çekilmesinden yararlanarak geniş kırsal alanlardaki kontrolünü genişleterek Afgan güçlerine karşı büyük çaplı bir saldırı başlattı. Afganistan'daki Birleşmiş Milletler misyonu, bu yılın ilk yarısında sivil kayıpların ‘rekor seviyede’ olduğun duyurdu.



Çin yapay zekayla “yumuşak gücünü” artırıyor

Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
TT

Çin yapay zekayla “yumuşak gücünü” artırıyor

Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)
Çin ve ABD arasındaki yapay zeka yarışı kızışıyor (Reuters)

Çin yapay zeka yarışında öne geçmek için milyarlarca dolarlık yatırım yapıyor.

Çinli firmalar, 10 yılı aşkın süredir yapay zeka, elektrikli araç ve güneş panelleri gibi stratejik sektörlerde yerli üretimi artırmaya çalışıyor.

New York Times, Çinli şirketlerin Pekin yönetiminin sağladığı fonlarla özellikle yapay zeka alanında ABD’li firmaları geçmek için yatırımları artırdığını yazıyor. 

ABD’de yapay zeka altyapısının büyük ölçüde özel sektör yatırımlarıyla geliştiğine, Çin’deyse veri merkezleri, sunucular ve yarı iletkenler gibi kritik altyapıların devlet tarafından finanse edildiğine dikkat çekiliyor.

Pekin yönetimi, 2014’ten bu yana sadece yarı iletken sanayisine 100 milyar dolar yatırım yaptı. 

Bu yıl nisanda alınan kararla, yeni yapay zeka girişimlerine destek için 8,5 milyar dolarlık fon ayrıldı. 

Bunlara ek olarak ABD merkezli OpenAI ve Google ücretli, kapalı sistemler sunarken, Çinli firmalar açık kaynak sistemlerle dünya genelindeki mühendislerin ilgisini çekmeyi hedefliyor.

Alibaba, ByteDance, Huawei ve Baidu gibi büyük Çinli şirketler, son bir yılda üst düzey açık kaynak modeller yayımladı. Bu stratejiyle sadece teknik ilerleme değil, küresel nüfuz artışı da hedefliyor.

Yapay zeka teknolojilerine yatırım yapan ABD merkezli serbest yatırım fonu Interconnected Capital'in kurucusu Kevin Xu, şunları söylüyor: 

Açık kaynak, teknolojik anlamda yumuşak güçtür. Teknolojinin Hollywood’u veya Big Mac'i gibidir.

Diğer yandan analizde, devlet yönlendirmesinin baskın olması nedeniyle yapay zeka sektörünün bazı teknolojik değişimlere adaptasyonunun geciktiğine dikkat çekiliyor. Çinli şirketlerin uzun süre yüz tanıma gibi geleneksel yapay zeka sistemlerine odaklandığı, üretken yapay zeka modellerindeki sıçramalara ilk etapta yetişemediği aktarılıyor. 

Analizde, iki ülke arasındaki rekabetin ideolojik bir boyutu olduğu değerlendirmesi de paylaşılıyor. Popüler yapay zeka destekli sohbet botlarından ChatGPT’yi tasarlayan OpenAI’ın kurucusu Sam Altman, Amerikan ve Çinli şirketler arasındaki rekabeti “demokratik ve otoriter yapay zeka” mücadelesi gibi gördüğünü söylemişti. 

Independent Türkçe, New York Times, Washington Post