Hamas, İsrail'e Mısır üzerinden iki aşamalı esir takası teklif etti

Mısır'ın Filistin Büyükelçisi Tarık Tayel, Mısır'ın Ulusal Günü nedeniyle Ramallah'taki büyükelçilikte gerçekleşen törende Iştiyye'yi karşıladı (Wafa)
Mısır'ın Filistin Büyükelçisi Tarık Tayel, Mısır'ın Ulusal Günü nedeniyle Ramallah'taki büyükelçilikte gerçekleşen törende Iştiyye'yi karşıladı (Wafa)
TT

Hamas, İsrail'e Mısır üzerinden iki aşamalı esir takası teklif etti

Mısır'ın Filistin Büyükelçisi Tarık Tayel, Mısır'ın Ulusal Günü nedeniyle Ramallah'taki büyükelçilikte gerçekleşen törende Iştiyye'yi karşıladı (Wafa)
Mısır'ın Filistin Büyükelçisi Tarık Tayel, Mısır'ın Ulusal Günü nedeniyle Ramallah'taki büyükelçilikte gerçekleşen törende Iştiyye'yi karşıladı (Wafa)

İsrailli kaynaklar, Hamas'ın İsrail'e Mısır üzerinden iki aşamalı bir esir değişimi anlaşması teklif ettiğini, ancak bu teklife İsrail'in yanıt vermediğini bildirdi.
İlk aşama, Filistinli mahkumların (yaşlı, çocuk, kadın, hasta ve ölülerin naaşları) serbest bırakılması karşılığında İsrailli tutsak askerler Shaul Aron ve Hadar Goldin hakkında bilgi verilmesi ve iki İsrailli sivil mahkum Abraham Mengistu ve Hisham es-Sayed'in serbest bırakılmasını içeriyor. İkinci aşama ise Fetih Hareketi Merkez Komitesi Üyesi Mervan el-Bergusi'nin de aralarında bulunduğu 800 mahkum karşılığında söz konusu İsrailli askerlerin serbest bırakılması için müzakere yürütülmesini içeriyor.
Hamas, takas anlaşması önerilerinde her zaman Bergusi ve diğerlerini talepleri arasına dahil etti, ancak İsrail bu önerilere yanıt vermedi. Gazze Şeridi'nde 2014 yazında çıkan savaşta Hamas tarafından esir alınan iki asker Shaul Aron ve Hadar Goldin’in yanı sıra toplam 4 İsrailli bulunuyor. İsrail bu askerlerin şu an hayatta bulunmadığını söylerken Hamas durumları hakkında herhangi bir bilgi vermiyor. İki İsrail vatandaşı, Etiyopya kökenli Abraham Mengistu ve Arap kökenli Haşim Bedevi es-Seyyid ise 2014 yılındaki Gazze savaşından sonra farklı zamanlarda Gazze'ye kendi özgür iradeleriyle girdiler.
Hamas, İsrail’e yönelik bu teklifini Mısır'a iletti, ancak Tel Aviv merkezli Kanalı 12'ye göre İsrail bu teklife şu ana kadar herhangi bir yanıt vermedi. Taraflar arasındaki son temaslara dair iyi bilgi sahibi bir kaynak, Hamas’ın, ilk aşamanın uygulanmasından sonra iki İsrail askeriyle ilgili belgeli bir içeriği İsrail tarafına teslim etmeyi teklif ettiğini söyledi. Tüm bunlara karşılık Hamas, tam bir anlaşma için 800 Filistinli tutsak, tüm kadın tutsaklar ve İsrail'de tutulan 300 Filistinlinin cesedini istiyor.
Kanal 12, İsrail ile Hamas arasındaki müzakerelerin Mısır arabuluculuğunda geçen Mayıs ayında Gazze'ye yönelik saldırıların sona ermesinden bu yana devam ettiğini kaydetti. Mısır, kapsamlı bir ateşkes anlaşmasını ileriye taşıyacağı göz önüne alındığında, bir takas anlaşmasının uygulanması için baskı yapıyor.
İsrail, ateşkes müzakerelerindeki herhangi bir ilerlemeyi, Hamas'ın elinde tutsak bulunan askerlerinin serbest kalmasına ve Gazze'nin yeniden inşa sürecine bağlamıştı, ancak Hamas, ateşkes ve takas anlaşması doğrultusunda iki paralel çizgide yürümeye hazır olduğunu söyleyerek Tel Aviv’in bu tutumunu reddetti.
Bu arada Mısır'ın Filistin Büyükelçisi Tarık Tayel, ülkesinin Filistinli gruplar ile İsrail arasındaki ateşkesi istikrara kavuşturmak ve Gazze Şeridi'ni yeniden inşa etmek için uluslararası taraflarla temaslarını sürdürdüğünü belirtti. Mısır'ın Ulusal Günü'nde Ramallah'taki Mısır Büyükelçiliği'nde düzenlenen törende konuşan Tayel, Mısır'ın Gazze'nin yeniden inşası ve Gazzelileri rahatlatacak projelerin oluşturulmasına hazırlık olarak molozların kaldırılması konularındaki girişimine dikkat çekti. Tayel, Mısır'ın Gazze’nin yeniden inşası ve ateşkesin istikrara kavuşturulması çabalarına destek için uluslararası taraflarla temaslarını sürdürdüğünü ve Filistin için olduğu gibi Mısır için de bir öncelik olarak uzlaşma çabalarını sürdüreceğini söyledi.
Mısır'ın barış sürecini destekleme çabalarıyla ilgili olarak Mısır büyükelçisi, çalışmaların iki düzeyde yürütüldüğünü belirtti. Birincisi, Filistin davasının karşı karşıya olduğu zorluklarla başa çıkmak için ortak bir vizyon geliştirmek amacıyla Mısır, Ürdün ve Filistin'i bir araya getiren üçlü işbirliği formülünün başlatılmasıdır. Ön sonuç olarak, bu formülün Arap dışişleri bakanlarının toplantısında, Filistinlilerin vazgeçilmez haklarına koşulsuz Arap desteğini yenilemede ve Arap Barış Girişimi'ni yeniden canlandırmada başarılı olduğunu açıklayan Tayel, sözlerini şöyle sürdürdü: “İkinci düzey, barış sürecini uluslararası seviyede canlandırma ve barışı sağlamak için Uluslararası Dörtlü Komite de dahil olmak üzere uluslararası parametreler dahilinde uluslararası temasları yürütmeye yönelik çaba sarf etmektir.” 
Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye, büyükelçilikteki tören sırasında yaptığı açıklamada, Mısır'ın İsrail'in Filistin topraklarındaki, özellikle Kudüs'teki genişleme politikasına iki devletli çözümü koruyacak şekilde karşı koymada Filistin ile ortak olduğunu söyledi.
DPA’nın aktardığına göre Iştiyye, “Bu yıl, Madrid Barış Konferansı'nın 30. yıl dönümü. Yerleşimlerin genişletilmesi, evlerin ve binaların yıkılması, Kudüs'ün Yahudileştirilmesi, Mescid-i Aksa’ya baskın düzenlenmesi, Gazze’nin abluka altına alınması ve Batı Şeria'daki İsrail askerî kontrol noktaları kurulması gibi İsrail'in icraat ve politikaları nedeniyle barış şansı azalıyor. Yeni İsrail hükümetinin politikaları, karşılık verdiğimiz art arda krizler yaratan önceki hükümetlerin politikalarından çok uzak değil. Bölge şu anda doldurulması gereken bir siyasi boşluk içinde. Bu boşluğu, uluslararası bir konferans çatısı altında, meşruiyet ve uluslararası hukuka dayalı olarak Uluslararası Dörtlü doldurabilir. Çözüm için ortaya konan herhangi bir vizyon, bir yanda Filistin sokağının dayattığı güç dengesindeki değişime, diğer yanda uluslararası arenadaki değişimlere dayanmalıdır. Dünya kamuoyunda Filistin'e yönelik bakış açısında büyük bir değişiklik var.” açıklamalarında bulundu.



Sudan’da ordunun yeniden kontrol ettiği Vad Medeni'de hayat yavaş yavaş canlanıyor

Sudan’da ordunun yeniden kontrol ettiği Vad Medeni'de hayat yavaş yavaş canlanıyor
TT

Sudan’da ordunun yeniden kontrol ettiği Vad Medeni'de hayat yavaş yavaş canlanıyor

Sudan’da ordunun yeniden kontrol ettiği Vad Medeni'de hayat yavaş yavaş canlanıyor

Pazarcılık yapan Ahmed el-Ubeyd, Sudan'ın orta kesimlerindeki Vad Medeni'de bulunan ve yoğun olan İsmaili pazarına müşteriler yavaş yavaş geri dönerken ahşap tezgahının tozunu alıp taze salatalık ve domatesleri dikkatle düzenliyordu.

Ülkede 2023 nisanından bu yana Sudan ordusu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki savaştan aylarca uzak kalan bu pazar haftalar önce HDK'nin şehri ele geçirmesinin ardından esnafın dükkanlarını kapatmasıyla ıssızlaşmıştı.

Günlük hayata yavaşça geri dönüş

Ordunun ocak ayında Vad Medeni’nin kontrolünü yeniden ele geçirmesinin ardından yavaş yavaş eski ritmine kavuşan pazarda bugün müşteriler taze ürün fiyatları üzerinden pazarlık yapmaya çalışırken sesler yükseliyor.

fergt
Vad Medeni'nin girişinde Sudan ordusuna ait bir tank (AFP)

Fransız Haber Ajansı AFP'ye konuşan Ahmed el-Ubeyd, “Allah’a şükür şimdi durum güvenli” dedi ve bir yığın soğanın yanında durarak “Alışveriş yeniden başladı” diye ekledi.

Savaş, 2023 nisanında Orgeneral Abdulfettah el-Burhan liderliğindeki Sudan ordusu ile ‘Hımidti’ olarak bilinen eski yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Dagalu liderliğindeki HDK arasında patlak verdi.

Savaş on binlerce insanın ölümüne, 12 milyondan fazla insanın yerinden edilmesine ve milyonlarca insanın açlık sınırında olduğu dünyanın en kötü insani krizlerinden birinin yaşanmasına neden oldu.

cdfgrthy
Savaşan taraflar sivilleri hedef almak, evleri, pazarları ve hastaneleri bombalamak suretiyle savaş suçu işlemekle suçlanıyor (AFP)

Çatışmanın her iki tarafı da savaş suçu işlemekle, sivilleri hedef almakla, evleri, pazarları ve hastaneleri bombalamakla ve insani yardımların girişini ve dağıtımını engellemekle suçlanıyor.

Vad Medeni, aylarca süren göreceli sakinlikten ve yerinden edilmiş insanların akınına uğradıktan sonra, 2023 sonlarında HDK'nın saldırısıyla savaş bölgesine dönüştü. Yüz binlerce kişi, savaştan önce tarım ve gıda ürünleri kaynağı olan El-Cezire eyaletinin yönetim olan Vad Medeni’yi terk etmek zorunda kaldı.

Savaşın etkileri görülebiliyor

Ancak şehir yavaş yavaş toparlanırken savaşın etkileri, dumanlar yüzünden kararmış duvarlardan kurşunlarla delik deşik olmuş binalara, yıkım ve moloz yığınlarına kadar şehrin her yerinde hala görülebiliyor.

Dükkanların, restoranların ve mağazaların cepheleri hasarlı.

Şehrin en büyük hastanesinin doğum servisinde, beyaz üniformalı hemşireler hastalara bakmak için koridorlarda ilerlerken hamile kadınlar aileleriyle birlikte bekliyor.

Hastanedeki tedavi gören hastalardan biri olan Rihab Musa, “Tedaviler yapılıyor, hayat normale döndü, eskisi gibi değil, ama durum değişti” şeklinde konuştu.

Hastane yavaş yavaş toparlansa da kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Halid Muhammed, tesisin hala ciddi bir personel, ilaç ve ekipman sıkıntısı çektiğini belirtti.

scdfvgrthy
Vad Medeni’de yıkılmış bir binanın yanından geçen bir kent sakini (AFP)

İki ameliyat arasında açıklamalarda bulunan Muhammed, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Dikiş iğnesi ve ipliği de dahil olmak üzere cerrahi malzemelerimizin son kullanma tarihi geçti ve şu anda daha fazla anestezi ekipmanına ihtiyacımız var.”

Muhammed, HDK Vad Medeni’nin kontrolünü ele geçirdiğinde görevdeki tek doktordu ve çok sayıda ameliyat gerçekleştirdi. Halen hasta akınıyla başa çıkmak için bir ameliyattan çıkıp diğerine giriyor.

Yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşü

Sudan ordusunun geçtiğimiz ocak ayında Vad Medeni'yi geri almasının ardından Kızıldeniz'deki Port Sudan da dahil olmak üzere ülke genelindeki yerinden edilme merkezlerinde çok sayıda kişi ‘geri döneceğiz’ sloganları attı.

Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre binlerce insanı taşıyan onlarca otobüs, yaklaşık 1,5 milyon yerinden edilmiş insana ev sahipliği yapan Port Sudan, Gadarif ve Kassala'dan Vad Medeni'deki evlerine doğru yola çıktı.

Birçoğunun döndüklerinde neyle karşılaşacaklarına dair hiçbir fikri yoktu, diğerleri ise evlerinin yağmalandığını bildiklerini vurguladı.

Şehir şu anda elektriksiz, çoğu gün su yok ve yakın zamanda geri dönenler iletişim hizmetlerinin yeniden verilemeye başladığını belirttiler.

Gıda güvensizliği

Birleşmiş Milletlere (BM) göre Sudan genelinde yaklaşık 25 milyon kişi gıda güvenliğinden yoksun durumda. Ordu tarafından kontrol edilen güvenli bölgelerde bile çoğu insan, özellikle gıda, ilaç ve temel malzeme kıtlığı açısından kötüleşen bir insani durumla karşı karşıya.

Yerel gözlemciler ve BM, ordunun Vad Medeni'yi geri almasının ardından azınlıkların hedef alınması ve HDK ile iş birliği suçlamaları da dahil olmak üzere suistimaller yaşandığını bildirmişti.

Tuk-tuk şoförlüğü yapan Muhamed Abdulmunim, tüm bunlara rağmen iyimser olduğunu söyledi.

Pazarda yolcu ararken Vad Medeni'de durumun güvenli olduğunu belirten Abdumunim, “Pazar açık, ulaşım işliyor, geriye halkın geri dönmesi kalıyor” ifadelerini kullandı.