Yemen Parlamentosu, Nisan 2019’dan bu yana ilk kez Hadramut’ta oturum düzenleyecek

Yemen Parlamentosu Başkanı Sultan el-Berkani, dün (Salı) Seiyun'a geldi
Yemen Parlamentosu Başkanı Sultan el-Berkani, dün (Salı) Seiyun'a geldi
TT

Yemen Parlamentosu, Nisan 2019’dan bu yana ilk kez Hadramut’ta oturum düzenleyecek

Yemen Parlamentosu Başkanı Sultan el-Berkani, dün (Salı) Seiyun'a geldi
Yemen Parlamentosu Başkanı Sultan el-Berkani, dün (Salı) Seiyun'a geldi

Yemen Parlamentosu Başkanı Sultan el-Berkani, dün (Salı) Nisan 2019'da Hadramaut'daki Seiyun'da gerçekleştirilen oturumdan bu yana ilk kez yeniden oturum düzenlemek üzere Seiyun'a bir dizi milletvekili eşliğinde geldi. 2019 yılı, üyelerinin çoğunluğunun Husi milislerinin pençesinden kaçmayı başardığı yeni bir parlamentonun başkanlık seçimine tanık oldu.
Berkani'nin, Parlamento Başkanlığı üyeleriyle oturum yapmak üzere tekrar Seiyun'a gelmesiyle birlikte, Husi milisleri Marib'deki saldırılarını artırmaya ve El-Bayda'daki Şabva kentine doğru ilerlemeyi sürdürmeye devam etti. Husilerin bu adımları aynı zamanda Yemen riyalinin yabancı para birimleri karşısında süren değer kaybı ve mevcut hükümetin ortağı olan Güney Geçiş Konseyi (GGK) ile devam eden anlaşmazlık ile eş zamanlı geldi. Diğer yandan Yemen Başbakanı Muin Abdulmelik, güvenlik endişeleri ve Riyad Anlaşması’nın askeri ve güvenlik boyutunun uygulanmaması nedeniyle aylardır Aden'e dönemedi.
GGK liderleri geçici başkent Aden'de parlamento toplantılarının yapılmasını engelleyeceklerini belirtirken Yemen Parlamentosu Başkanlığı, daha önce Kurban Bayramı tatilinin ardından yeniden toplanma kararı almıştı.
Yemenliler, parlamentonun Seiyun'da veya diğer kurtarılmış şehirlerde oturumlarına geri dönmesi durumunda- hükümetin performansını iyileştirmek ve Husi darbesine karşı çıkan ulusal bileşenler arasındaki çatlağı sona erdirmek için gerçek çözümlere ulaşılabileceğini ve ülkeyi yeniden inşa edecek ve art arda yedi yıldır yangın yeri olan ülkede istikrarı sağlayacak reformlara imza atılabileceğini umuyor.
Yemen Merkez Bankası, dün Aden'de, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Şekib el-Hubeyşi başkanlığında banka planının belirleyicilerini ve bankacılık sektörünü görüşmek üzere ticari ve İslami bankalarla bir toplantı yaptı. Resmi kaynakların aktardığına göre, Hubeyşi'nin bankacılık sektörünün gidişatını düzeltmek ve Merkez Bankası ile ticari ve İslami bankalar arasındaki ilişkiyi güçlendirmek amacıyla herkesi bu planın ve gerekliliklerinin başarısına katkıda bulunmaya çağırdı. Söz konusu kaynakların aktardığına göre Hubeyşi, denetim kurumunun ticari ve İslami bankalar için yayınladığı kesin hesapları ve Merkez Bankası'nın Aden'deki merkezinde akredite denetçiler tarafından tasdik edilen hesapları ibraz etme taahhüdünün gerekliliğini içeren genelgeye atıfta bulundu. Merkez Bankası Başkan Yardımcısına göre aynı zamanda, Merkez Bankası müfettişleri bu hesapların geçerliliğini doğrulayabilmenin yanı sıra ilgili tüm verileri görebilmeli ve bunlar üzerinde gerekli incelemeyi yapabilmeli.
Yemen riyali geçtiğimiz günlerde değer kaybında rekor seviyelere ulaştı. Bir ABD doları 1007 riyale kadar yükseldi. Bu durum emtia fiyatlarındaki artışa ve kurtarılan vilayetlerde nüfusun sıkıntılarının iki katına çıkmasına neden oldu.
Yemen'in resmi haber ajansı SABA’nın aktardığına göre, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı, "Bir sonraki aşamadaki çalışma planı, banka hesaplarında kapsamlı denetimler yapılmasını ve prosedürlerin bütünlüğünü, yasallığını ve bankalar tarafından uyum standartlarının ne ölçüde uygulandığını denetlemeyi içerecek. İhlallerin kontrol edilmesi ve bankacılık sisteminin bütünlüğünün ve müşterilerin korunması için katı tedbirler alınacak.” açıklamalarında bulundu.
Saha düzeyinde, askeri medya, Yemen Ulusal Ordusu’nun, Marib'in batısındaki El-Müşecceh cephesinde Husi darbe milislerinin bir saldırısını püskürttüğünü bildirdi. Çatışmalar, saha liderleri de dahil olmak üzere 13'ten fazla milisin öldürülmesi ve düzinelerce kişinin yaralanmasıyla sonuçlandı.
Ordunun üçüncü askeri bölgesinden bir kaynak, “Husi milisleri, El-Müşecceh cephesindeki askeri bölgelere birkaç saat süren bir saldırı başlattı, ancak ulusal ordu ve direniş güçleri saldırıyı püskürtmeyi başardı. Ağır ekipman ve can kaybı veren milisler geri çekilmek zorunda kaldılar. Husi mevzilerine, toplanma alanlarına ve takviye güçlere yönelik yoğun bombardıman başlatılması üzerine milis safında onlarca ölüm ve yaralanma kaydedildi.” ifadelerini kullandı.
Bu saldırının püskürtülmesi, ulusal ordunun ve direniş güçlerinin, Marib'in kuzeybatısındaki El-Yaref bölgesindeki milisleri yenilgiye uğrattığını açıklamasının ertesi günü geldi. Yemen Silahlı Kuvvetleri Medya Merkezi’nin, askeri bir kaynağa dayandırdığı açıklamasına göre, ulusal ordu ve direniş güçleri, milislere can ve ekipman açısından ağır kayıplar verdirerek bölgedeki çeşitli noktalarda Husi milislerini yenmeyi başardı.
Husi milisleri, meşruiyetin en önemli kalesi olan petrol eyaletini kontrol altına almak umuduyla Marib'in batısında, kuzeybatı ve güneyinde şiddetli saldırılar düzenliyor ve BM'nin uluslararası destekli savaşı durdurma planını reddediyor.
Yemen krizinin siyasi bir çıkmaza girmesi, darbecilere karşı verilen mücadelede yedi yıl boyunca ilerleme kaydedilememesi ve darbe karşıtı güçler arasındaki anlaşmazlık üzerine siyasi ve halk sahnesinde, meşru saflarda radikal reformların hızlandırılmasına yönelik birçok çağrı yükseldi. Bu çağrılar, dünyanın en büyük insani krizini yaşayan ülkede darbenin ortadan kaldırılmasını ve istikrarın yeniden sağlanmasını amaçlıyor.



Tom Barrack ve Arabistanlı Lawrence

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters
TT

Tom Barrack ve Arabistanlı Lawrence

Fotoğraf: Reuters
Fotoğraf: Reuters

İbrahim Hamidi

ABD Başkanı Donald Trump'ın Türkiye Büyükelçisi ve Suriye- Lübnan Özel Temsilcisi Tom Barrack, her açıklaması veya tweeti ile tartışma yaratıyor. Sözleri, Ortadoğu'ya yabancı bir Amerikan sözlüğünden geliyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra Sykes-Picot Anlaşması ile çizilen sınırları ve Batı'nın “(Ortadoğu'da) haritalar dayatmasını ve sınırları kurşun kalemle çizmesini” sert bir şekilde eleştirdi.

Tom Barrack, “Batı’nın müdahale dönemi sonsuza dek sona erdi. Gelecek, bölgenin kendi üreteceği çözümlerindir” dedi. Ayrıca, “giriştiğimiz beş savaşın” başarısızlıklarının ardından gelen “rejim değişikliği” ve “ulus inşası” politikalarını da tenkit etti.

Barrack, Suriye Emeviliğine ve Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara'ya olan hayranlığını dile getirerek, onu bağımsızlık için 12 yıl mücadele eden ABD'nin kurucu başkanı George Washington'a benzetti. Ayrıca, ABD'nin terörle mücadeledeki müttefiki olan Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) hedef aldı. Lübnanlıları, hemen harekete geçmezlerse “varoluşsal bir tehdit” ile karşı karşıya kalacakları, Bilad-ı Şam haritasına geri dönme kaderini yaşayacakları konusunda uyardı. Ayrıca, Lübnan’ın “Büyük Suriye” haritasına dahil olduğuna dolaylı olarak işaret etti.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Barrack, her açıklamanın ardından ilk açıklamasını düzelten bir açıklama yayınlıyor. Ancak, Trump'ın Temsilcisi’nin Ortadoğu'daki kilit ülkeler hakkındaki bu açıklamalarının önemini küçümsemek hata olur. Bunu vurgulamak için de açıklamalarına eşlik eden gelişmelere ve açıklamalara dikkat çekmek gerekiyor.

Öncelikle, Başkan Trump, 13 Mayıs'ta Riyad'da yaptığı “Başkan Trump'ın Ortadoğu'da Müreffeh Bir Gelecek Vizyonu” başlıklı açılış konuşmasında Ortadoğu vizyonunu bizzat ortaya koydu. “Devlet inşacıları diye adlandırılanlar, inşa ettiklerinden çok daha fazla devleti yok ettiler” dedi. Ardından “Amerikalılar Irak ve Afganistan'da trilyonlarca dolar harcadılar, ancak hiçbir işe yaramadı. ABD, bu iki ülkeden geri çekildi ve başarısız oldu çünkü Amerikalı ‘müdahaleciler’ anlamadıkları toplumlara müdahale ettiler ve nasıl yaşanacağına dair dersler verdiler” diye ekledi.

Öte yandan, bölgenin ve liderlerinin ürettiği çözümleri övdü ve “modern Ortadoğu'nun doğuşunun bölge halklarının kendi elleriyle gerçekleştiğini” ve bunun “büyük bir dönüşüme” yol açtığını söyledi. Trump, “geçmişi” olan Suriye Cumhurbaşkanı Şara'ya da övgüler yağdırdı ve ardından “Suriye'ye bir şans” vermek için ona ve Heyet Tahrir eş-Şam'a yönelik yaptırımları kaldırdı.

Trump'ın Türkiye Büyükelçisi Barrack'ı Suriye ve Lübnan Özel Temsilcisi olarak ataması, Ankara'nın bir zamanlar Amerika'nın "Arabistanlı Lawrence'ı" olarak adlandırdığı Brett McGurk'ün politikalarına karşı büyük bir darbe

İkincisi, Trump'ın İran, Gazze ve Ukrayna Özel Temsilcisi Steve Witkoff gibi Barrack da Dışişleri Bakanlığı bürokrasisinden ve Amerikan kurumlarından çok uzak ve Başkan Trump ile doğrudan dostluğu olan bir iş adamı. Ortadoğu'daki önemli meselelerdeki rolü artarken, Dışişleri Bakanlığı'nda müzakere ve diplomasi deneyimine sahip üst düzey yetkililerin atamaları ya ertelendi (örneğin, Dışişleri Bakan Yardımcısının yardımcısı olarak göreve başlaması planlanan Joel Rayburn) ya da Dışişleri Bakanı Marco Rubio tarafından uygulanan “kapsamlı reform planı” kapsamında Dışişleri Bakanlığı'ndan uzaklaştırıldılar.

Üçüncüsü, Barrack'ın nerede ikamet ettiğinin büyük bir önemi var, çünkü kendisi Trump'ın Türkiye Büyükelçisi. Ankara, eski Beyaz Saray Ortadoğu yetkilisi Brett McGurk ile ciddi bir sorun yaşıyordu. McGurk'ü Amerika’nın “Arabistanlı Lawrence’ı” olarak adlandırıyordu. Bununla, McGurk'ün, geçen yüzyılın başında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Arap isyanını destekleyen İngiliz Arabistanlı Lawrence’a benzer şekilde, Doğu Suriye'de kendisine karşı bir Kürt oluşumu kurarak Ortadoğu haritasını yeniden çizmek istediğini kastediyordu.

Dolayısıyla, Trump'ın Türkiye'ye elçi olarak Barrack'ı ataması, McGurk'ün politikalarına karşı büyük bir darbe anlamına geliyor. Barrack'ın Suriye, Kürtler, Lübnan, haritalar ve Sykes-Picot Anlaşması hakkındaki açıklamalarında da bu açıkça görülüyor. Barrack'ın sözlerinin önemini pekiştiren, Trump'ın bizzat kendisinin Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın “dostu” olduğunu defalarca açıkça söylemiş olması. Hatta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu, Erdoğan ile askeri çatışma yerine Suriye konusunda bir anlaşmaya varmaya da teşvik etmişti.

Dördüncüsü, ABD'nin son on yıllarda Ortadoğu'daki politikaları, işlevsel olarak muhatap olduğu her rejimin hassasiyetlerini ve değerlendirmelerini dikkate alan birçok örtük, dile getirilmemiş mutabakat içeriyordu. Örneğin, Suriye güçlerinin 1976'da Amerikan onayıyla Lübnan'a girdiği tartışmasızdır. Hafız Esed, Çöl Fırtınası Harekâtı'na katılımı ve İsrail ile müzakereler karşılığında ABD’den yeşil ışık aldıktan sonra, 1990'da Mişel Avn isyanını bastırdı. Aynı durum, Filistin Kurtuluş Örgütü ve lideri Yaser Arafat'ın 1982'de Lübnan'dan sınır dışı edilmesi için de geçerliydi.

Bu mutabakatların sırları çekmecelerde ve söylemsel değerlendirmelerde saklı kaldı. Daha sonra al-Majalla’da, Suriye'nin 2005'te ordusunun çekilmesiyle vesayet döneminin sona ermesinden önce Lübnan'daki birçok eyleminin Amerikan onayıyla desteklendiğine dair bir dizi gizli Suriye belgesi yayınlayacağız.

Barrack'ın sözleri, Lübnan, Suriye ve Sykes-Picot Anlaşması doğmadan önce Osmanlı, Bilad-ı Şam ve Büyük Suriye’nin eyaletlerinden biri olan Zahle’den göç etmeden önce atalarının anlattığı hikâyelere duyulan bir özlem değil. Trump'ın ikinci döneminde söylenmiş olmaları, onlara daha fazla ağırlık kazandırıyor. Bunlar en azından boş veya tesadüfü sözler değil, aksine Beyaz Saray koridorlarındaki ciddi düşünceleri yansıtıyor. Çoğu, üst düzey liderler arasında kapalı kapılar ardında da söylenmiş olabilir. Ancak, gerçekleşmesi dengelere bağlı ve başarılı olması başka bir konu, çünkü birçok Amerikan macerası amaçlanandan farklı bir şekilde sona erdi. Trump yönetiminin hızlı sonuç almak istemesi ve görüşlerini desteklemek için uzun süreli bir askeri müdahaleye yanaşmaması, Barrack'ın tweetlerini tehlikeli ve rahatsız edici kılıyor ve etkileri sosyal medya platformlarının ötesine uzanıyor.