Suriye’de ekonominin iflası ‘buz kuyrukları’ oluşturdu

14 Temmuz’da Şam sokaklarında dolaşan bir satıcı (Reuters)

Suriye'nin başkenti Şam ve kırsalındaki halk, elektrik kesintisi ve birçok krizinin şiddetlenmesinin yanı sıra içme suyu, buz kalıplarının bulunabilirliği konusunda da başka boğucu sorunlarla karşı karşıya kalıyor.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Suriye rejiminin kontrolü altındaki çeşitli bölgelerde buz küpü alımı konusunda boğucu bir krizin yaşandığını belirterek,  son günlerde yaşanan elektrik kesinti sebebiyle ülkeyi etkisi altına alan sıcak hava dalgasıyla birlikte buz küpleri almak için kuyruklara giren vatandaş sayısında dikkat çekici bir artı yaşandığını bildirdi.
Şarku'l Avsat, başkentin batısındaki bir mahallede yüksek sıcaklıkların ortasında sokakta yürüyen genç adamın bir bardak su alabilmek için yaşadığı duruma tanıklık etti. Hastalıktan mustarip genç adam esnaftan “sular kesildiği için yok” yanıtını alırken, diğer satıcılardan da “elektrik kesintisi sebebiyle depoları dolduramadık” cevabı aldı.
Şam'da hükümete bağlı Su ve Sanitasyon Genel Müdürlüğü, kentin bölgelerine su sağlamak adına belirli saatlerde mahallelere su pompalamak ve belirli saatlerde kesilmesini esas alan bir karne programı benimsiyor. Su pompalama saatleri günde 8 saate çıkabiliyor.
İki haftayı aşkın bir süredir Şam’ın çoğu mahallesindeki insanlar uzun süreli su kesintisi olayına şaşırdı. Sık sık elektrik kesintisine de maruz kalan mahallelilerin çoğu susuz bir şekilde hayatta kalma mücadelesi veriyor.
Şarku’l Avsat’a konuşan mahalle sakinleri, Su ve Sanitasyon Genel Müdürlüğü tarafından uygulanan pompalama programı işleminin çok zayıf olduğunu için zemin katlara suyun gitmediğini söyleyerek, depo ve tavanlara suyun ulaşması içinse ev tipi elektrikli pompaların çalışması gerektiğini söyledi. Ancak elektrik kesintisinin çok uzun sürmesi sebebiyle suya erişim sağlayamadığını söyleyen mahalleliler, su pompalama işleminin elektrik kesintisi zamanında yapıldığını ve bu sebeple işlemin zayıf olması sebebiyle su tanklarına suyun ulaşmadığını vurguladı. Hem su hem de elektrik kesintisinde mustarip olduğunu söyleyen halk, çoğu zaman içme suyu bulmakta zorluk çektiklerini, su yokluğu sebebiyle temizlik yapılmadığı içinse ortamlarda hoş olmayan kokuların yayıldığına dikkati çekti.
Bu durumdan ise tankerler aracılığıyla su satan tüccarlar yararlanıyor. İnsanlar, bir varil suyun (yaklaşık 200 litre) fiyatının 500 liradan iki bin liranın üzerine çıktığını aktardı. Su Kaynakları Bakanlığı’na bağlı Planlama Direktörlüğü tarafından yerel basına yapılan açıklamada, elektrik krizinin su krizine yol açtığı bildirildi.
Geçtiğimiz aylarda Suriye'nin başkenti ve kırsalındaki elektrik kesintisi krizi daha da kötüleşti.  Bu durum hükümetin karne programı olarak adlandırdığı çerçeveyle kendini gösterdi. Suriye’de Mart 2011’den bu yana devam eden savaş birçok santral, gaz boru hattı, petrol tesisleri gibi hayati yerlerin yok olmasına sebep oldu.
Şam’ın birçok bölgesinde uygulanan karne programıyla bazı üst düzey alanlar hariç elektrik üç saat süreyle kesilip iki veya üç saat kadar yeniden bağlanıyor. Ancak Şam'da yetkililerin ve üst düzey tüccarların yaşadığı  mahallelere de tanınan istisnalarda düşüş yaşanırken, şu anda belirli bir karne programının uygulanmadığı belirtilmektedir.
Başkentin kuzeyindeki bir mahallede yaşayan M.N Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada bir bardak soğuk suya erişmenin zorluğuna dikkati çekerek, elektrik kesintisi sebebiyle buzdolaplarında buz olmadığını, insanların marketlerden buz almakta zorluk çektiğini söyledi. N açılamasında, buz motosikletlerinin pazara gelmesiyle birlikte arbede yaşandığını kaydetti.
Yaşanan kesintiler su fiyatlarında büyük bir artışa sebep oluyor. 1,5 litre suyun fiyatı bin 500 Suriye lirasına çıkarken, yarım litre suyun fiyatı ise 800 lira oldu. Oysa krizden önce bu fiyatlar 525 ve 350 lira şeklindeydi.
Birleşmiş Milletler’e  (BM) göre su açığı Suriye devrimin patlak vermesinden öncesine kadar dayanıyor olup Baas Partisi’nin 1963’te iktidara gelmesiyle başladı. Önceleri kişi başına düşen su miktarı 2 bin 500 metreküp iken bu oran 700 metreküplere ulaştı. Uluslararası verilere göre bin metreküp su oranı yoksulluk sınırın altında seyrediyor.