Cezayir muhalefetinde hak ihlallerine tepki

İnsan hakları aktivistleri hükümeti salgının daha da kötüleşmesini önlemek için tutukluları serbest bırakmaya çağırdı.

Başkent Cezayir gösterilere sahne oldu. (AP)
Başkent Cezayir gösterilere sahne oldu. (AP)
TT

Cezayir muhalefetinde hak ihlallerine tepki

Başkent Cezayir gösterilere sahne oldu. (AP)
Başkent Cezayir gösterilere sahne oldu. (AP)

Cezayir'de muhalefetteki Kültür ve Demokrasi Mitingi Partisi, eylemcilerin sürekli bir biçimde tutuklanması ve yargılamaların aralıksız sürmesi nedeniyle vatandaşların anayasal haklarının tekrar tekrar ihlal edilmesini protesto etti. İnsan hakları örgütlerine göre hareketin tutuklularını temsil eden avukatlar, büyük baskı altındaki cezaevlerinde salgının daha da kötüleşmesini önlemek için tutukluların serbest bırakılmalarını talep etti.
Kültür ve Demokrasi Mitingi’nden dün yapılan açıklamada, iktidarın "Cezayirlilerin gerçek vatandaşlar gibi davranması ve bu hakkın kendilerinden alınmaması gerektiği" bildirildi. “Adaletsiz yasalar" ile vatandaşlara yapılan ihlaller kınandı.  İktidarın en güçlü siyasi muhalifi olan parti güvenlik güçlerinin siyasi aktivistleri tutuklamasına izin veren Ceza Kanunu'nun mükerrer 87’inci maddesine atıfta bulundu. İlgili maddenin barışçıl gösteriler gerçekleştiren, akredite bir partinin yahut derneğin saflarına katılan veya sadece fikrini beyan edenleri mahkum ettiği aktarıldı.
Söz konusu 87’inci maddede şu hüküm yer alıyor:
“Anayasal yollar dışında herhangi bir yolla iktidar kazanmaya, hükümet sistemini değiştirmeye veya buna teşvik etmeye, herhangi bir şekilde toprak bütünlüğüne zarar vermeye veya buna teşvik etmeye çalışmak terör eylemi olarak kabul edilir.”
İlgili maddeye göre tutuklanan herkes terör örgütlerine katılmış olarak kabul ediliyor. 87’inci maddede ayrıca “Devletin güvenliğini, milli birliğini, kurumların istikrarını ve normal işleyişini hedef alan her türlü eylem terör veya sabotaj olarak kabul edilir” ibaresi yer alıyor.
Yetkililer, bu maddenin yayınlandığı geçtiğimiz haziran ayından bu yana onlarca eylemciyi tutuklayarak hapse attı. Bazıları hükümetin "terör örgütü" olarak tanımladığı "Kabilya Bağımsızlık Hareketi" ve "Reşad" örgütüne mensuptu.
Reşad üyesi üç kişi "yanlış suçlamalara" maruz kaldıkları iddiasıyla durumu protesto etmek için hapishanelerde açlık grevine başladı.
Kültür ve Demokrasi Mitingi yaptığı açıklamada, "Keyfiliğin yasallaştırılması kaosun yayılmasının kapısını açıyor" ifadesi kullanıldı. Hükümetin, ülkenin ciddi bir sağlık kriziyle karşı karşıya olduğu, çok sayıda vatandaşın koronavirüsten etkilendiği ve yaşamını yitirdiği bir zamanda belediye seçimlerine hazırlanma konusundaki tutumu kınandı. Açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
"Devlet başkanı, yerel seçimlerin gidişatına dair Seçim Düzenleme Kurulu başkanıyla görüşmek dışında vatandaşlarla iletişim kurmanın bir yolunu bulamadı. Kültür ve Demokrasi Mitingi, bu tür tutumların insanları adaletsizlik ve yolsuzluk imajının halen hakim olduğu merkezi otoriteden uzaklaştırdığına inanıyor.”
Avukatlar ve politikacılar, suçlamalar sadece siyasi olduğu sürece salgının daha da kötüleşmemesi adına cezaevleri üzerindeki baskıyı hafifletmek için hareketin tutuklularının serbest bırakılması çağrısında bulundular.
Değişim ve Yükselme Partisi Başkanı Zübeyde Asul sosyal medya hesabından şunları paylaştı:
“Kovid-19’un tehlikeli yayılımı ve mutantların yol açtığı felaketler sebebiyle tüm düşünce suçlularının çok geç olmadan serbest bırakılması zaruri hale gelmiştir. Her acil durumun istisnai önlemleri vardır.”
Hareketin tutuklu sayısının 300’e ulaştığı biliniyor. Cumhurbaşkanı daha önce Kurban Bayramı vesilesiyle tutuklulardan bazılarını serbest bırakmıştı.
Hareketin avukatı Abdulgani Badi yetkililere hitaben şunları açıklamada bulundu:
“Zerre kadar ahlakınız ve onurunuz olsaydı mahkumları serbest bırakırdınız. Özellikle her gün can alan bu ölümcül salgının sürdüğü bu istisnai durumda insanları haksız yere ve siyasi konumları nedeniyle hapse attığınızı herkesten daha iyi biliyorsunuz. Çocukların dahi saçlarına aklar düşüren bütün bu vahşet sizde zerre kadar bir vicdan ve insanlık uyandırmadı. Ama tarihin mahkemesi, insanlığın başına gelen en büyük felaketlerden birinin ortasında şereften yoksun düşmanlar olduğunuza hüküm verecek.”



Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
TT

Gazze ateşkesi, anlaşma şartlarının yarattığı engeller ve ilerleme umutları arasında sıkışıp kaldı

İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)
İsrail'in Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye'de bulunan Halime es-Sadiye Okulu'na düzenlediği saldırının meydana getirdiği hasarı inceleyen Filistinliler (AFP)

Gazze ateşkes müzakereleri, Hamas'ın İsrail'i engellemekle suçladığı ve ABD ile İsrail'in görüşmelerde bir ilerleme kaydedileceği ve birkaç gün içinde anlaşmaya varılacağı yönündeki iyimser söylemleri arasında Katar'ın başkenti Doha'da altıncı gününe girdi.

Şarku’l Avsat'a konuşan uzmanlar, karmaşık müzakere sahnesini deşifre etti. Uzmanlara göre, görüşmelerin geleceğine dair süren belirsizliğe rağmen, Amerikan tarafının açık ve doğrudan baskıları sayesinde bir ‘çözülme’ ihtimali ağır basıyor. Bu süreçte, engelleyici şartların aşılması ve Hamas’a bazı güvencelerin verilmesi öngörülüyor. Ayrıca, ABD ile İsrail arasında Gazze cephesinde bir sakinlik sağlanması konusunda mutabakat bulunuyor. Zira, Washington ile Tahran arasındaki mevcut görüşme hattı başarısız olursa, İran’a ikinci bir saldırı düzenlenmesi ihtimali değerlendiriliyor.

Geçtiğimiz pazar gününden bu yana Doha'da devam eden müzakerelerin ortasında Netanyahu perşembe günü yayınladığı bir videoda Hamas'ın silahsızlandırılmasını, askeri kabiliyetlerinin olmamasını ve bölgeyi yönetmemesini şart koşarak bunlar olmadan Gazze Şeridi'nde anlaşma ihtimalini dışladı ve savaşa geri dönme tehdidinde bulundu. Netanyahu, “Bu müzakereler yoluyla elde edilebilirse iyi olur, aksi takdirde kahraman ordumuzun gücüyle başka yollarla elde edeceğiz” dedi.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar perşembe günü Avusturya gazetesi Die Presse'ye verdiği röportajda, müzakerelerin geleceği için bir başka koşul öne sürerek Hamas liderlerinin sürgüne gönderilmesinin ‘savaşı sona erdirecek çözümün bir parçası olabileceğini’ belirtti.

Diğer yandan Hamas yaptığı açıklamada, İsrail'in ‘kötü niyetli’ tutumunu eleştirerek daha önce ‘saldırganlığın kalıcı olarak durdurulmasını, işgal ordusunun kapsamlı bir şekilde geri çekilmesini ve yardımların serbest akışını sağlayacak bir anlaşma karşılığında tüm esirlerin bir kerede serbest bırakılacağı kapsamlı bir takas anlaşmasına varmayı teklif ettiğini, ancak Netanyahu'nun o zaman bu teklifi reddederek kaçmaya ve daha fazla engel koymaya devam ettiğini’ vurguladı.

Bununla birlikte Hamas, hem Filistin hem de İsrail tarafındaki esirlerin serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya yönelik müzakerelere ‘olumlu ve sorumlu’ yaklaşımını sürdürdüğünü ifade etti. Bu açıklama, Hamas'ın ‘devam eden ateşkes görüşmelerinde yardım akışının sağlanması, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nden çekilmesi ve kalıcı bir ateşkes için gerçek garantiler verilmesi de dâhil olmak üzere birçok önemli noktanın müzakere edildiğini’ belirtmesinden bir gün sonra geldi.

Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)Han Yunus'ta yerinden edilmiş insanlar için kurulan derme çatma bir kampta yıkılmış çadırları inceleyen Filistinlilere bakan bir kadın (AFP)

Bu, Hamas liderlerinden Basim Naim'in ‘Netanyahu'nun 22 aylık savaş ve kıtlıkta başaramadığını müzakere masasında da başaramayacağını’ vurguladığı basın açıklamalarıyla aynı zamana denk geldi.

Netanyahu'nun Gazze Şeridi ve İran dosyalarına değindiği Washington ziyaretinin ardından İsrail yeniden İran'ı vurma tehdidinden söz etmeye başladı. Savunma Bakanı Yisrael Katz perşembe günü yaptığı açıklamada, İsrail'in İran tarafından tehdit edilmesi halinde bu ülkeyi ‘daha büyük bir güçle’ vuracağını söyledi.

İsrail'in haziran ayında İran'a karşı 12 gün süren bir hava savaşı başlatması bölgede daha geniş çaplı bir çatışma korkusu yarattı. İki taraf, 23 Haziran'da ABD Başkanı Donald Trump tarafından ilan edilen, ABD arabuluculuğunda bir ateşkes üzerinde anlaştı.

İsrail ve Filistin konularında uzman Mısırlı siyaset bilimi profesörü Dr. Tarık Fehmi, ateşkes müzakerelerinin engellerden ve ayrıntılara getirilen karartmadan, ABD'nin baskısı altında bir atılımın her iki tarafça da kabul edilmesine doğru ilerleyeceğini düşünüyor. Fehmi, Netanyahu'nun Washington ziyaretinde Gazze ve İran meselelerinin farklı görüşlere yol açacak şekilde ele alındığını, ancak Trump'ın Gazze'de anlaşmanın tamamlanması ve İsrail'in gerekirse İran'ı vurmasına izin verilmesi konusunda ısrarcı olduğunu belirtti.

Fehmi'ye göre bir atılım şansı, İsrail'in özellikle Mısır sınırına yakın Morag Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmeyi kabul etmesiyle mümkün. Hamas, ABD yönetimiyle doğrudan iletişim kanalının devam etmesiyle bunu kabul edebilir. Bu da müzakerelerdeki pozisyonunu güçlendirecek, Netanyahu'nun Trump ile çatışmasını önleyecek ve İran'ı tekrar hedef alma isteklerini kabul etmesi karşılığında Gazze anlaşmasını uygulamasına olanak tanıyacaktır.

Filistinli siyasi analist Dr. Suheyl Diyab'a göre Hamas mümkün olduğunca çok şey teklif etti; ancak müzakereler Netanyahu'nun, ABD yönetiminin ve özellikle de İsrail içişlerinin krizleri nedeniyle tıkanmış durumda. Netanyahu, özellikle de kişisel çıkarları için herkesi manipüle etme girişimleri sona erdiğinden, kendisine sunulan senaryoları seçme konusunda halen büyük tereddütler yaşıyor.

Diyab, Netanyahu-Trump görüşmelerinin ayrıntıları henüz açıklanmadığı için Gazze ateşkes dosyasının İran dosyasının ayrıntılarıyla bağlantılı olduğunu göz ardı etmedi. Dünyanın ABD ve İran arasındaki anlaşma ya da anlaşmazlığın seyrini izlediği bu dönemde, bir atılım ve anlaşmanın teşvik edilmesi, İsrail ve Washington'un dikkat çekici bir şekilde yeniden zorladığı bir seçenek gibi görünüyor.

İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)İsrail'in Gazze Şeridi'nin güneyine düzenlediği saldırılarda hayatını kaybeden Filistinliler (AFP)

Geçtiğimiz perşembe günü televizyonda yayınlanan bir röportajda Netanyahu birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılacağı umudunu dile getirerek şunları söyledi: “50 esir halen Hamas tarafından tutuluyor ve bunlardan sadece 20'sinin hayatta olduğuna inanılıyor. Şu anda yaşayanların yarısının ve ölülerin yarısının çıkarılmasını öngören bir anlaşmamız var, yani 10 yaşayan insanımız ve yaklaşık 12 ölen rehinemiz kalacak, ancak onları da çıkaracağım. Umarım birkaç gün içinde bunu sonuçlandırabiliriz.”

Geçen hafta Netanyahu ile Beyaz Saray'da iki kez görüşen Trump, ateşkesin yakın olduğu söylemini yineleyerek bu haftayı olası bir tarih olarak belirledi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio perşembe günü yaptığı açıklamada bir anlaşma için ‘büyük umutları’ olduğunu ifade etti.

Öte yandan Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, Alman mevkidaşı Johann Fadivoll ile yaptığı telefon görüşmesinde, Gazze Şeridi'ndeki son gelişmeler ile ateşkesin yeniden başlatılması ve bazı esir ve mahkûmların serbest bırakılmasına yönelik müzakerelerdeki gelişmeler hakkında bilgi verdi. Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından dün yapılan açıklamaya göre Abdulati, ‘Filistin halkının kanının akıtılması ve trajik insani durum ışığında Gazze Şeridi'ne insani yardım akışının sağlanması gerektiğini’ vurguladı.

Fehmi'ye göre Gazze anlaşması yaklaşıyor. “Birkaç gün içinde anlaşma nihai aşamasına girecek. Pazar ya da pazartesi günü ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un son rötuşları yapmak üzere bölgeye bir ziyaret gerçekleştireceğini görebiliriz” diyen Fehmi, ‘Washington'un bölgedeki çıkarlarını düşünerek ve Trump'ı izleyicileri önünde mahcup etmemek için anlaşmanın başarısız olmasına izin vermeyeceğini’ vurguladı.

Diyab, Netanyahu'nun Washington ziyaretinden sonra bir anlaşma istediğine ve Trump'a hayır diyemeyeceğine inanıyor. Dolayısıyla siyasi çıkarları çerçevesinde kendisine daha fazla zaman kazandırabilecek bir atılımla ya da özellikle farklılıklar ve ABD'nin baskıcı tutumu nedeniyle kendisini devirecek bir tökezleme ve patlamayla karşı karşıya.