Libya’da milletvekilliği adaylığına yoğun ilginin nedeni ne?

Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih (Reuters)

Libya’da parlamento seçimlerinde yarışmak isteyen kişilerin adaylıklarını "erken" açıklamaları soru işaretleri yarattı. Söz konusu kişiler yaklaşan parlamento seçimlerine katılma niyetlerini sosyal medya hesaplarından duyurdular. Parlamento adaylıklarını açıklayan isimler hedeflerinden bahsetmeden ve siyasi ve kamusal geçmişleri hakkında herhangi bir şey söylemeden sadece adaylıklarının arkadaşlarının ve ailelerinin ısrarından kaynaklandığını ifade ediyorlar.
Gözlemciler bu kişilerin adaylıklarını erken açıklamadaki hedeflerinin “dokunulmazlık ve milletvekili maaşından yararlanmak” olabileceğini ileri sürüyor. Gözlemcilere göre ülkenin seçim yasalarında yapılacak oylamanın öncesinde bu kişililerin adaylıklarını erken açıklamalarının ilk nedeni bu.
Libya Temsilciler Meclisi üyesi Ziyad Daghim, "Bir parlamenter aylık 16 bin dinar tutarında maaş alırken bu rakam vergi ve sigorta ücretleri düşüldükten sonra net 14 bin dinar (2 bin 500 dolar) oluyor."
Şarku’l Avsat’a konuşan Daghim, “Milletvekilleri, emekli maaşı veya finansal kredi alma konusunda memurlar gibi genel yasalara tabidir. 2012 yılında ülkenin ilk seçilmiş parlamentosu olarak kabul edilen Genel Ulusal Kongre, üyelerinin maaş konusundaki sıkıntılarını gidermek için BM misyonuna danıştı. Misyon, o sırada 25 bin ABD dolarına eşdeğer bir miktar önerdi; ancak kongre üyeleri bunu büyük bir rakam olarak gördüler ve 16 bin dinarla yetindiler. Libya parlamentosu ise milletvekillerinin maaşı olarak bu rakamın verilmeye devam edilmesini uygun gördü. Bu arada 16 bin dinar o zamanki şartlarda (2012) 12 bin dolara eşdeğer oluyordu. Siyasi çalışmaya ilgi, aday olma kararının temeli olmalıdır; ancak kimilerinin söylentilerle yasama erkini hedef alması nedeniyle parlamento, birçok kişiye bir pazardan veya bol kazanç umut edenlerin girmek için rekabete girdikleri alandan başka bir şey olmadı.” açıklamalarında bulundu.
Parlamenterlerin maaşlarının halihazırda yürütme makamındaki bazı liderlik pozisyonlarının maaşlarından daha yüksek olduğunu kabul eden Daghim, “Ancak milletvekilleri maaşları şu anda bazı güvenlik görevlilerinin ve yurtdışındaki Libya büyükelçiliklerinde çalışanların maaşlarından daha az. Libya büyükelçiliklerindeki güvenlik görevlilerinin maaşları ayda kişi başı yedi bin dolardan az olmamakla birlikte, elçilik çalışanlarının maaşları on bin dolara kadar çıkıyor.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanlığı makamı pek çok gözlemciye göre, konumu, siyasi önemi ve mevcut hükümet sistemine göre sunulan yetkiler göz önüne alındığında; adayların cumhurbaşkanlığı makamını kazanmak için ortaya koydukları rekabetin yoğunlaşmasındaki en önemli faktör finansal tahsisler değil. Libya'nın bir cumhurbaşkanı seçme konusunda ilk deneyimi yaşayacağı göz önüne alındığında, gözlemciler "cumhurbaşkanının maaşının mevcut ve eski başbakanlara verilenden daha az veya biraz daha yüksek olmaması gerektiğini" söylediler.
Önceki hükümetlerden birinde üst düzey makamda görev yapan ve ismini vermek istemeyen bir yetkili, “Başbakanın geçtiğimiz yıllarda aldığı maaş genellikle 20 bin dinara yakındı. Parlamento tahminimce cumhurbaşkanının maaşını, seçilen cumhurbaşkanının ofisi veya bazı Parlamento üyelerinin kendileri tarafından sunulacak bir teklifle belirlemeyi taahhüt eder” dedi.
Devlet çalışanlarının maaşları arasındaki büyük farkların tehlikeleri üzerine yapılan çalışmaların ciddiyetle ele alınmamasına karşı uyarıda bulunan söz konusu yetkili, Şarku'l Avsat'a şunları söyledi: “Maaşları 450 dinardan başlayan çalışanlarımız var. Maaşları 8 bin dinara ulaşan bakan ve bakan yardımcılarımız, 16 bin ve 22 bin dinara ulaşan milletvekillerimiz ve hepsinden daha kazançlı olan Merkez Bankası Başkanlığı ve Ulusal Petrol Şirketi Başkanlığı görevleri var.”
Libya Temsilciler Meclisi (TM) üyesi Rabia Ebu Ras, "Ekonomik ve kalkınma fırsatlarının olmayışı ve maaş yasasında adaletin olmaması, aslında birçok kişinin milletvekili seçimlerinde aday olma çabasını etkilemiş olabilir.  Seçim yarışının, zor mevcut koşullarda yapılması siyasi durumla ilgili ve ülkelerine hizmet etmeye ve kurumlarını inşa etmeye fiilen katkıda bulunmak isteyen hiçbir aday olmadığı anlamına gelmez. Medya parlamento koltuğunu birden fazla fayda sağlayan bir konum olarak tasvir etmeye odaklanarak kamuoyunu kışkırtıyor ve bu makamla ilgili siyasi sorumluluğu ve baskıyı tamamen göz ardı ediyor.”