WHO: Yoksul ülkelerde 100 kişi başına yalnızca 1,5 doz sağlanıyor

Bölge Direktörü Şarku’l Avsat’a, Delta varyantının en tehlikeli koronavirüs varyantı olduğunu söyledi.

WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed el-Mandhari (Şarku’l Avsat)
WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed el-Mandhari (Şarku’l Avsat)
TT

WHO: Yoksul ülkelerde 100 kişi başına yalnızca 1,5 doz sağlanıyor

WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed el-Mandhari (Şarku’l Avsat)
WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed el-Mandhari (Şarku’l Avsat)

Afrika kıtası ülkelerinin ve tüm düşük ve orta gelirli diğer ülkelerin, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) karşıtı aşı dozlarının adil olmayan dağıtımı nedeniyle, aşı ihtiyaçlarını karşılama konusunda büyük zorluklarla yüzleştiği bir zamanda, Dünya Sağlık Örgütü (WHO), son bir buçuk yılda zorluklarla elde edilen kazanımların kaybedilme riski altında olduğu ve söz konusu ülkelerdeki sağlık sistemlerinin bitkin düştüğüne yönelik uyarıda bulundu.
WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü Dr. Ahmed el-Mandhari Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, üretilen aşı miktarlarının çoğunun zengin ülkelere gittiğini, yoksul ülkelerin bunların yalnızca küçük bir kısmı aldığını belirtti. Bölge Direktörü Mandhari aşı dağıtımındaki eşitsizliklerin göz ardı edilemeyecek bir düzeye geldiğini zira yüksek gelirli ülkelerde 100 kişi başına 100 doz aşı sağlarken, çoğu Afrika’dakiler olmak üzere düşük ve orta gelirli ülkelerde 100 kişi başına sadece 1,5 doz aşı sağlandığına dikkat çekti.
Mandhari’nin belirttiğine göre bu nedenle WHO, tüm ortaklarının yanıt vereceğini umarak, aşıların çocuğunun, geçtiğimiz aylarda acil aşı ihtiyaçlarını karşılayabilecek miktarları elde edemeyen ülkelere yönlendirmek ve bu eşitsizliğe son vermek için bir çağrıda bulundu.
Koronavirüsün mutasyonları ve mutasyona uğramış varyantların sayısı ve en şiddetli olanları ile ilgili olarak Mandhari, dikkat gerektiren veya endişe yaratan birçok varyantın ortaya çıktığını açıkladı ve son türün en tehlikelisi olduğu belirtti. Şu ana kadar keşfedilen varyantlar arasında, Alfa, Beta, Gama, Delta ve yakın zamanda keşfedilen Lambda varyantı yer alıyor.
Mandhari “Delta varyantı şimdiye kadar en etkili ve en hızlı yayılan gibi varyant gibi görünüyor zira 28 Temmuz itibariyle 132 ülkede tespit edildi. Doğu Akdeniz’de ise bölgedeki 16 ülkede ortaya çıktı. Varyant hala hızla yayılmaya devam ediyor. Yakında, beklenen halk sağlığındaki etkileri ile birlikte küresel seviyede baskın varyant olacak.” ifadelerini sözlerine ekledi.
WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü varyantın ortaya çıkmasından bu yana, hatta ondan da önce, virüsün, tüm aktif virüslerde öngörülen bir durum olan mutasyon beklentisiyle yoğun bir yakın takibe alınmış olduğunu belirtti. Yetkili söz konusu varyantın keşfedilmesinin ardından, yayılma hızı, enfeksiyonun şiddeti ve aşılara yanıtı açısından orijinal virüsün özelliklerinden farklılıklarını ölçmek için gerekli adımların atıldığını söyledi.
Mandhari’ye göre, virüsün geçirdiği mutasyonlar, enfeksiyonun şiddet derecesi veya aşılara verilen yanıt üzerinde etkili olmadı ancak virüs aktif olmaya devam ediyor ve yeni varyantların ortaya çıkma olasılığı bulunuyor.
Mandhari’ye göre ayrıca, son 4 haftada bölgesel düzeyde haftada ortalama 363 bin yeni vaka ve 4 bin 300 ölüm bildirildi. Bu durum, önceki aya göre vaka sayısında yüzde 67, can kaybında yüzde 24 oranında bir artışı gösterdi. Diğer yandan İran, Irak, Lübnan, Libya, Fas, Pakistan, Tunus ve Somali dahil olmak üzere birçok ülke geçtiğimiz ay vaka ve can kayıplarında önemli artışlar bildirdi.
Mandhari salgının 2022 yılında bitme olasılığı hakkında “Bu salgının sonu yakın değil. Zorluklarla elde edilen ve şu anda kaybedilme tehlikesi ile karşı karşıya olan kazanımlar ve bitkin durumda olan çok sayıdaki sağlık sistemi için endişeleniyoruz. Aynı zamanda Delta varyantı da hasara neden oluyor. Virüsün yayılmasını kontrol altına almazsak daha tehlikeli olma potansiyeli olan varyantlar ortaya çıkabilir” açıklamasında bulundu.
Koronavirüsün kökeni ve Wuhan Viroloji Laboratuvarı ile bağlantısı olup olmadığına yönelik son gelişmeler ile ilgili Mandhari şunları söyledi:
“Koronavirüsün kökenini belirleme konusunda uzun bir yol kat ettik. Çabalarımız, sonuçları daha önce açıklanan her ne kadar virüsün kaynağını kesin olarak belirtmese de gayet iyi sonuçlar sağlayan, Wuhan şehrine gönderilen heyetin çalışmasını da içeriyordu.”
WHO Doğu Akdeniz Bölge Direktörü, WHO’nun başarmayı amaçladığı hedefin, virüsü ve kökenini daha iyi anlamak amacıyla gerçeklere ulaşmak, daha sonrasında virüsün kaynağı ile başa çıkmak ve kontrol altına almak için mutasyonlarını anlamak ve etkilerini kontrol altına almak için daha büyük ufuklar açmak olduğunu belirtti.



Avrupa, Trump'ın Ukrayna dosyasını tek başına ele almasından endişeli

G7 liderlerinin 16 Haziran'da Kanada'nın Alberta eyaletinde düzenlenen toplantıda (AFP)
G7 liderlerinin 16 Haziran'da Kanada'nın Alberta eyaletinde düzenlenen toplantıda (AFP)
TT

Avrupa, Trump'ın Ukrayna dosyasını tek başına ele almasından endişeli

G7 liderlerinin 16 Haziran'da Kanada'nın Alberta eyaletinde düzenlenen toplantıda (AFP)
G7 liderlerinin 16 Haziran'da Kanada'nın Alberta eyaletinde düzenlenen toplantıda (AFP)

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, on yıldır ABD topraklarına ayak basmadı. Putin, son olarak 2015 yılının eylül ayında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurul toplantısında konuşma yapmak için New York'u ziyaret etmiş, burada Suriye’deki savaşı ele almak üzere eski ABD Başkanı Barack Obama ile bir araya da gelmişti.

Putin, 15 Ağustos Cuma günü ABD Başkanı Donald Trump ile Alaska'da yapılacak zirveye katılmak üzere yeniden ABD topraklarına ayak basacak. Alaska, 1876 yılında ABD tarafından Çarlık Rusya'sından satın alınmıştı. Rusya ile Alaska’yı ABD ile Rusya arasındaki tek deniz sınırı olan Bering Boğazı ayırıyor.

Zirvenin yerinin seçilmesinin sembolik anlamına rağmen, asıl önem başka bir yerde yatıyor. Bu, 2019 yılından bu yana ve Trump’ın Beyaz Saray'a ikinci başkanlık dönemi için döndükten sonra iki lideri bir araya getiren ilk zirve olması.

ABD Başkanı Donald Trump, birçok kez Rus mevkidaşıyla iletişime geçti. Altı ay süren tereddütlerin ardından nihayet kararını verdi. Özel temsilcisi Steve Witkoff’un Moskova'ya yaptığı ve başarılı geçen ziyaret, zirvenin zeminini hazırladı. Başlıca gündem maddesi Ukrayna'daki savaş olan görüşmenin zamanını ve yerini ilk açıklayan kişi Trump oldu. Trump, Putin ile bu savaşa son vermek için anlaşmaya vararak, eski başkanlar Jimmy Carter ve Barack Obama gibi Nobel Barış Ödülü'nü kazanma yolunu açmayı hedefliyor.

Avrupa'yı endişelendiren noktalar

Toplantının tarihi belli olduğundan beri, Batı'daki, özellikle de Avrupa'daki diplomatik kurumlarda hareketlilik başladı. Trump ile Putin arasındaki uzaklaşmayı ve Trump'ın Rusya’ya doğrudan yaptırımlar ve Rusya'dan petrol satın alan ülkelere, özellikle Çin ve Hindistan'a ikincil yaptırımlar uygulama tehdidini memnuniyetle karşılayan Avrupa başkentleri, görüşme haberini büyük bir şüphe ve endişeyle karşıladı. Paris’teki Avrupalı diplomatik kaynaklara göre endişelerinin birçok nedeni var. Bunlardan ilki, zirvenin ‘ikili’ olması, yani Ukrayna'nın kaderinin ‘onun aleyhine’ ve aylardır ‘liderler düzeyinde’ toplantılar yapma çağrısında bulunan, ancak Putin'in kendisiyle görüşmeyi reddetmesi nedeniyle sonuç alamayan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin katılımı olmadan karar verilebilecek olması.

zd
Osaka'da düzenlenen G20 Zirvesi’nde Başkan Donald Trump ve Vladimir Putin'in son görüşmesinden, 14 Haziran 2019 (DPA)

Kaynaklara göre ikinci endişe kaynağı ise Trump'ın alacağı kararlar konusunda duyulan güvensizlik ve Putin'in İstanbul'daki toplantıda Ukrayna heyetine sunduğu resmi notada yer alan taleplerine yanıt vermeye hazır olması. Moskova, Kiev'den, Rusya'nın Eylül 2022'de resmen ilhak ettiği Donetsk, Lugansk, Zaporijya ve Herson olmak üzere Ukrayna’nın dört bölgesinin yanı sıra 2014 yılında ilhak ettiği Kırım Yarımadası'nın da resmen tanınmasını istiyor.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Rusya'nın diğer talepleri arasında Kiev'in NATO'ya katılma çabalarından vazgeçmesi, askeri güçlerini azaltması ve Batı-Atlantik güçlerinin topraklarında konuşlanmasını reddetmesi yer alıyor.

Trump iki gün önce yaptığı açıklamada, “Her iki tarafın da çıkarlarına uygun olarak bazı toprak takasları olacak” ifadelerini kullandı. Bu açıklama, özellikle Ukrayna ordusu, Rusya'nın Kursk bölgesinden çıkarılmasının ardından müzakere için kullanabilecekleri Rus topraklarına artık sahip olmadığından, Kiev ile Avrupa başkentlerinin endişelerini daha da artırdı.

Son olarak, Avrupalılar sadece Ukrayna'yı değil, aynı zamanda Avrupa'nın güvenliğini de ilgilendiren müzakerelerden uzak kalmak istemiyorlar, çünkü Ukrayna'da olacaklar Avrupa kıtasının güvenliğine doğrudan etki edecek.

Diplomatik hareketlilik

Bu endişeler göz önüne alındığında, Avrupa tarafları arasındaki iletişimin hızlanması ve yoğunlaşması anlaşılabilir bir durumdur.

Avrupa’nın önde gelen liderleri, Zelenskiy’yi arayarak onu sakinleştirmeye ve desteklemeye çalıştılar. Cumartesi günü Londra'da düzenlenen ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, ABD Başkan Yardımcısı J. D. Vance ve Ukrayna ile önde gelen Avrupa ülkelerinin temsilcilerinin katıldığı toplantı, Avrupalıların Ukrayna'da barışı sağlamak için önerilerini içeren ‘alternatif bir plan’ sunmaları için fırsat sağladı.

sdc
Vatikan'da Trump ve Zelenskiy arasında yapılan toplantıdan, 26 Nisan 2025 (AP)

Planın ayrıntıları resmi olarak açıklanmamış olsa da Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, Avrupa tarafının başka herhangi bir adım atılmadan önce ateşkes sağlanmasını ve toprak takasının kesin güvenlik garantileri karşılığında yapılmasını öngören bir karşı öneri sunduğunu bildirdi.

Reuters haber ajansı, Avrupalı bir yetkilinin “Savaşın ortasında toprak tavizi vererek hiçbir (müzakere) süreci başlatılamaz” dediğini aktardı. Ancak, Avrupa'nın kapsamlı ve bütüncül tutumu, cumartesi gecesi ile pazar günü arasında Fransa, İngiltere, Almanya, Polonya, İtalya ve Finlandiya liderleri ile Avrupa Komisyonu Başkanı tarafından yayınlanan ortak bildiride ortaya konuldu. Bildiri, Trump'ın çabalarını övmekle birlikte, barış anlaşmasına nasıl ulaşılacağı ve anlaşmanın koşulları konusunda farklı bir tablo çizdi.

rty6
İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ve ABD Başkan Yardımcısı J. D. Vance, Londra'nın güneydoğusundaki Chevening House'da bir araya geldiler (AP)

Başarıya giden yolun ‘etkin diplomasi, Ukrayna'ya kesintisiz destek ve Rusya’ya Ukrayna'da yürüttüğü yasadışı savaşı durdurması için baskı uygulama çerçevesindeki bir yaklaşım olduğunu düşünen Avrupalı liderler, ‘ciddi müzakerelerin ancak ateşkes veya düşmanlıkların belirgin bir şekilde azaltılması bağlamında yapılabileceğinin yanı sıra, uluslararası sınırların zorla değiştirilmemesi ilkesine bağlı kalınması ve mevcut temas hattının, herhangi bir müzakerenin başlangıç noktası olması gerektiğini vurguladılar.

Ukrayna'nın egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne olan sarsılmaz bağlılıklarını bir kez daha yineleyen Avrupalı liderler, ‘Ukrayna'nın yanında kararlı bir şekilde durmaya’ devam edeceklerini, ‘herhangi bir diplomatik çözümün Ukrayna ve Avrupa'nın hayati güvenlik çıkarlarını göz önünde bulundurması gerektiğinin unutulmaması gerektiğini’ kaydettiler.

Uçsuz bucaksız bir uçurum

Avrupalı liderler tarafından yapılan ortak bildiri, her ne kadar Başkan Trump'ın ‘Ukrayna'daki katliamları durdurmak, Rusya Federasyonu'nun saldırı savaşını sona erdirmek ve Ukrayna'nın güvenliğini garanti altına alacak adil ve kalıcı bir barış sağlamak amacıyla gösterdiği çabalara’ övgüde bulunulsa da ABD ve Avrupa'nın yaklaşımları arasındaki büyük uçurumu yansıtıyordu. Zira Avrupalı liderler Trump'ın girişiminde yer almayan, müzakerelere zemin hazırlamak için ateşkes ve Ukrayna'nın egemenliği ile toprak bütünlüğüne bağlılık gibi şartların sağlanmasını talep ederken, Trump, Kiev'in topraklarının bir kısmını kaybedeceği ilkesini tamamen kabul ediyor.

sdefrt5
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump ve ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ile görüşmesinden, 28 Şubat 2025 (EPA)

Trump barıştan bahsederken Avrupa'dan hiç söz etmiyor, Avrupalılar ise Batı'nın Ukrayna'da yaptıklarını görmezden gelirse Putin'in ne yapacağından korkuyorlar.

Ayrıca Avrupalılar, Ukrayna ve Avrupa'nın hayati çıkarlarının korunmasının öncelikle ABD'nin ‘güçlü ve güvenilir güvenlik garantileri’ vermesini gerektirdiğini vurguluyorlar. Ancak ABD yönetimi, Kiev ve Avrupa başkentlerinin talep ettiği garantileri vermeye hazır olduğunu hiçbir zaman ifade etmedi.

Son iki günde Avrupalı liderlerle geniş çaplı görüşmeler yapan Zelenskiy, onların ortak bildirilerine ‘katıldığını’ ifade ederek, ‘Ukraynalıların işgalci Rusya’ya topraklarını vermeyeceklerini ve barışın Ukrayna olmadan sağlanamayacağını’ vurguladı. Ancak bugün Zelenskiy'nin hedeflerinin gerçekleşmeyeceği açık. Slovakya Başbakanı Robert Fico, pazar günü yayınlanan bir videoda Zelenskiy'nin durumunu özetleyerek, Kiev'in Trump-Putin görüşmesinden ‘zarar göreceğini ve kaybeden taraf’ olacağını söyledi. “Filler tepişir çimenler ezilir” atasözünü kullanan Fico, Ukrayna'nın büyüklerin çatışmasının kaçınılmaz ‘kurbanı’ olduğunu belirtti.