BM, Afganistan’da olası savaş suçları konusunda uyardı

Son çatışmalarda yaralanan bir çocuk Kabil’deki Uluslararası Kızılhaç tesisinde rehabilitasyon tedavisi görüyor (AP)
Son çatışmalarda yaralanan bir çocuk Kabil’deki Uluslararası Kızılhaç tesisinde rehabilitasyon tedavisi görüyor (AP)
TT

BM, Afganistan’da olası savaş suçları konusunda uyardı

Son çatışmalarda yaralanan bir çocuk Kabil’deki Uluslararası Kızılhaç tesisinde rehabilitasyon tedavisi görüyor (AP)
Son çatışmalarda yaralanan bir çocuk Kabil’deki Uluslararası Kızılhaç tesisinde rehabilitasyon tedavisi görüyor (AP)

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, ofisine Afganistan’daki olası savaş suçlarıyla ilgili raporlar geldiğini söyleyerek, Taliban’a şehirlere yönelik saldırısını durdurma çağrısında bulundu.
AFP’ye göre, Bachelet konuya ilişkin yazılı açıklamasında, “Taliban, şehirlerdeki askeri operasyonlarını durdurmalı. Tüm taraflar müzakere masasına dönmedikçe ve barışçıl bir çözüme varmadıkça pek çok Afgan için zaten vahim olan durum çok daha kötü hale gelecektir” ifadelerini kullandı.
Taliban’ın şehirler ve bölgeleri ele geçirmesinin Afganlar arasında korku yaydığına vurgu yapan Bachelet, Taliban’a karşı harekete geçirilen hükümet yanlısı milislerin çoğalmasının sivilleri de tehlikeye atabileceği konusunda uyardı.
Şehirlerde yaşanan savaşlarının çok sayıda sivilin öldüğünü bildiklerini söyleyen Bachelet, 9 Temmuz’dan bu yana Laşkargah, Kandahar, Herat ve Kunduz’da en az 183 sivilin öldüğünü ve aralarında çocukların da olduğu bin 181 kişinin ise yaralandığı bilgisini verdi.
Bunların BM’nin belgeleyebildiği sivil kayıplar olduğunu ve gerçek rakamların çok daha yüksek olabileceğini de vurguladı.
Bachelet, Taliban’ın ele geçirdiği ve çatışmaların devam ettiği bölgelerde, yargısız infazlar, eski ve mevcut hükümet yetkililerine ve ailelerine yönelik saldırıların yanı sıra evler, okullar ve kliniklerin askeri üs olarak kullanıldığı ve tahrip edildiğine dair ofisine raporlar geldiğini ifade etti.
Sivillere yönelik saldırılar düzenlemenin uluslararası insancıl hukukun ciddi bir ihlali olduğunu ve bir savaş suçu teşkil ettiğine dikkat çeken Bachelet, uluslararası insan hakları ve insancıl hukukun ciddi ihlallerinin faillerinden hesap sorulması çağrısında bulundu.
Taliban’dan güvenliklerini garanti altına aldıktan sonra teslim olan Afgan güvenlik güçlerinin infaz edildiğine dair ‘son derece rahatsız edici’ raporlar aldıklarını açıklayan Bachelet, uluslararası toplumun Afganistan’da gerilimi azaltmak, çatışmaları sona erdirmek ve barış sürecini yeniden canlandırmak için sahip oldukları her türlü nüfuzu kullanma gibi bir görevi olduğunu belirtti.
BM’ye göre, Mayıs ayında Taliban saldırısının başlamasından bu yana yaklaşık 241 bin kişi yerinden edildi.
 



UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
TT

UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM), Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrinin yankıları sürüyor. 

İsrail'in köklü gazetelerinden Haaretz'in savunma analisti Amos Harel'in kaleme aldığı yazıda, UCM kararının İsrail'e karşı silah ambargosu taleplerini artırabileceğine dikkat çekiliyor.  

Gazetenin görüştüğü Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstütüsü'nden Eran Şamir-Borer, UCM'nin kararını eleştirirken, sürecin bu noktaya varmasında Tel Aviv yönetiminin yol açtığına işaret ediyor. 

Analist, İsrail'de Gazze savaşıyla ilgili bağımsız bir inceleme yürütülse UCM'nin böyle bir karar vermek durumunda kalmayacağını savunarak şunları söylüyor: 

Devlet hiçbir şey yapmadı, kafasını kuma gömdü.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı operasyonuyla patlak veren Gazze savaşında muhalefet kanadı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki radikal sağcı koalisyonun kararlarının incelenmesi için defalarca komisyon kurulmasını talep etmişti. Ancak Netanyahu, araştırma komisyonu kurulmasına savaş bitene kadar karşı olduğunu söylemişti. 

İsrail'in ekonomi gazetelerinden Globes'taki analizde UCM kararının, İsrail'in Gazze işgalini eleştirenlerle Tel Aviv'e silah satışının yasaklanmasını isteyenlerin elini güçlendirdiği yorumu paylaşılıyor. 

Haberde, İsrail'in askeri teçhizatının yüzde 30'unun Almanya tarafından gönderildiği hatırlatılıyor. UCM kararının, Berlin hükümetinin İsrail'e silah tedariki konusundaki ısrarcılığının zayıflamasına yol açabileceği değerlendirmesi yapılıyor. 

UCM'nin merkezi Hollanda'nın Lahey şehrinde yer alıyor. Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, mahkemenin tutuklama emrini uygulayacaklarını duyurmuştu. 

Ancak sivil toplum kuruluşları (STK), Hollanda'nın İsrail'e silah gönderen ülkeler arasında yer aldığına dikkat çekerek ambargo talebiyle Lahey'de hükümete karşı dün dava açtı. Mahkeme, talebe ilişkin kararını 13 Aralık'ta açıklayacak.

Diğer yandan Times of Israel, UCM kararından önce de son dönemde İsrail'e silah tedarikinin durdurulması çağrılarının arttığına işaret ediyor. Haberde, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın İsrail'e ambargo talep ettiği mektubu 1 Kasım'da Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne gönderdiği hatırlatılıyor. Ortak mektupta aralarında Rusya ve Çin'in de yer aldığı 52 ülkenin imzası var. 

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da geçen ayki açıklamasında Gazze savaşının sonlandırılması için İsrail'e silah ambargosu çağrısı yapmıştı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Macron'a destek verirken, Netanyahu açıklamaya tepki göstermişti. 

İsrail'in en büyük silah tedarikçisi olan ABD, UCM'yi kuran Roma Statüsü'ne taraf değil. ABD Başkanı Joe Biden, UCM kararını "rezalet" diye nitelerken, Netanyahu mahkemeyi "Yahudi düşmanlığıyla" suçlamıştı. İsrail de üye devletler arasında yer almıyor ve UCM'nin yargı yetkisini tanımıyor.

Independent Türkçe, Haaretz, Globes, Times of Israel, AP