Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)
Londra/ Şarku’l Avsat
TT
TT
Dünya yanıyor, kirlilik artıyor
Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)
Avrupa, Kuzey Amerika ve bazı Arap ülkelerindeki yangınlar ve Kanada’daki sıcak hava dalgaları, artan sıcaklıklar nedeniyle olağan dışı hava olaylarının yaşanma sıklığının artacağına işaret ediyor. Uzmanlar tehlikenin daha da ciddi bir hale geleceği konusunda uyarıyor.
Yunanistan
Yunanistan’da kuraklık ve sıcak hava dalgalarının neden olduğu yangınlar sürüyor.
Yunanistan’ın başkenti Atina’nın 200 kilometre doğusunda bulunan Evia (Eğriboz) Adası’nda çıkan yangınlar adadaki köyleri etkisi altına aldı. Yangın 7 günden fazla bir sürede en az 35 bin hektar alanı ve yüzlerce evi yok etti.
Yunanistan İtfaiye Teşkilatı, adada 200’ü Romanyalı ve Ukraynalı 500 itfaiyecinin görev yaptığını, 17 uçak ve bir helikopter ile yangın söndürme çalışmalarının devam ettiğini açıkladı.
Rusya
Rusya, ülkenin kuzeyindeki Yakutistan bölgesinde son yüzyılın en kötü orman yangınları ile karşı karşıya. Yakutistan’da olağanüstü hal ilan edildi.
Sivil Savunma Ajansı’ndan aktaran Rusya merkezli haber ajansı Interfax, yangının Sancar bölgesine ve Yakutistan’daki Neft Gazbit şirketinin sahibi olduğu petrol depolama tesislerine yaklaştığını duyurdu. TASS, Sibirya’nın Krasnoyarsk bölgesindeki 400 köyün de dumanlar altında olduğunu bildirdi.
ABD
Kuzey Kaliforniya’da çıkan yangın 187 bin 562 hektar alanı küle çevirdi. Yetkililer, yangının Los Angeles’tan ve Hawaii’deki Maui Adası’nın toplamından daha büyük bir alanda çıkan yangınları ABD tarihinde en kötü ikinci yangın olarak kabul ediliyor.
Binlerce kişi yangından kurtulmaya çalışıyor. Dixie yangınları, Kaliforniya’da süren 11 büyük orman yangınından sadece biri.
Rüzgarlar, bölge şartları ve kuru bitki örtüsü alevlerin hızla yayılmasına neden oluyor ve itfaiyecilerin işini zorlaştırıyor.
Türkiye
Türkiye’nin güneyi ve güneybatısındaki 5 şehirdeki 14 noktada orman yangınları çıktı.
Cezayir
İtfaiye ve yerel orman yetkilileri Cezayir’deki yangınlar nedeniyle onlarca kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Sivil savunma ekipleri 10’u Kabiliye’nn Tizi Ouzou ilçesinde ve ülkenin kuzeyindeki 14 bölgede süren 31 yangını söndürmeye çalışıyor. Jijel’de 4 yangın daha çıktığı bildirildi.
Ekipler, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Jijel, Buyra, Setif, Kençela, Guelma ve Bejaia’nın da aralarında olduğu 13 eyalette orman yangınları çıktığını duyurdu.
İtalya
Şiddetli sıcak hava dalgaları İtalya’nın Kalabria ve Puglia gibi bazı güney bölgelerinde yangınlara neden oldu. İtalyan makamları yangınları kontrol altına almak için yangın söndürme uçakları kullandı.
Orman yangınlarının Güney İtalya’yı etkilemesinden haftalar sonra ülkenin kuzeyinde sağanak yağışlar, sel ve toprak kaymaları yaşandı.
Şili
Şili’de şiddetli kuraklık nedeniyle çıkan 42 yangın, temmuz ayının başından bu yana yaklaşık 2 bin hektarlık alanı yok etti.
El Mercurio gazetesinin haberine göre Orman Yangınlarından Korunma Başkanı Ida Baldini yaptığı açıklamada “Bu gerçekten alışık olmadığımız bir dönem. Yangınların çıktığı yerler ve eşi görülmedik bir biçimde büyük alanların yanması çok üzücü” dedi.
1 Temmuz 2025 tarihinde kendisine ‘Robert’ adını veren İran bağlantılı bir hacker grubu, aralarında Beyaz Saray Özel Kalem Müdürü Susie Wiles ve kıdemli danışman Roger Stone'un da bulunduğu ABD Başkanı Donald Trump'ın ilk dönem danışmanlarından çaldığını iddia ettiği 100 gigabaytlık e-postayı yayınlamakla tehdit etti. ABD'li yetkililer bu ihlali siyasi amaçlı bir karalama kampanyası olarak kınadı. Operasyon, İsrail Hava Kuvvetleri’nin İran topraklarına koordineli saldırılar ve ardından siber saldırılar düzenlediği Yükselen Aslan Operasyonu sırasında ABD'nin İsrail'e verdiği desteğe Tahran'ın verdiği yanıtın bir parçası gibi görünüyor.
17 Haziran'da İsrail bağlantılı Predatory Sparrow adlı hacker grubu İran devletine ait olan ve Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) ile geniş çapta ilişkili Bank Sepah’ı hackledi. Ardından, ülkenin en büyük kripto para borsası platformu olan Nobitex'i hedef alarak, platformun yaptırımların delinmesi ve yasadışı finansmanda oynadığı iddia edilen rolü ortaya çıkarmaya çalıştı. Bu saldırı, 90 milyon dolarlık varlığın kaybıyla sonuçlandı. İsrail ve İran arasındaki fiili düşmanlıklar kırılgan bir ateşkesin sonucu olarak azalsa bile, söz konusu dijital saldırılar siber savaş alanının halen aktif olduğunu ve uluslararası alanda büyüdüğünü gösteriyor.
Yaşanan olaylar, İsrail ile İran arasındaki siber çatışma doktrininde on yıldır devam eden bir evrimi yansıtıyor. Her iki ülke de dijital alanı güvenlik stratejilerinin merkezi olarak ele alıyor ve siber kampanyaları askeri operasyonları ve diplomatik duruşlarıyla bütünleştiriyor.
İsrail, hassas siber saldırıları sağlam ulusal savunmalarla birleştiren incelikli ve gelişmiş bir siber caydırıcılık stratejisi geliştirmiş. Operasyonel düzeydeki siber kampanyalar iki İsrail kuruluşu tarafından yönetiliyor: İsrail Ulusal Siber Güvenlik Direktörlüğü ve İsrail ordusunun elit istihbarat birimi olan Birim 8200. İran'ın nükleer santrifüjlerine 2010 yılında zarar veren Stuxnet solucan saldırısındaki rolüyle bilinen bu birim, İsrail'in hem saldırı hem de savunma amaçlı siber yeteneklerine liderlik etmeye devam ediyor.
Gevşek bağlantılar
Bu resmi hükümet yapıları, resmi olarak bağlı olmayan ancak gevşek bir şekilde bağ bulunan İsrail yanlısı hacker grupları tarafından tamamlanıyor. Siber güvenlik firması Cyfirma, aralarında UCC Team, Anonymous Israel ve Red Evils'in de bulunduğu bu türden yirmiden fazla grup tespit etti. Söz konusu gruplar, İsrail'in mesajlarını desteklemek ve İran'ın dijital alandaki çıkarlarını hedef almak amacıyla sunucuları ve internet sitelerini Dağıtık Hizmet Engelleme (DDoS) saldırıları olarak bilinen taleplerle doldurmanın yanı sıra, web sitelerini tahrif etmekle de uğraşıyor.
Siber gerilimin daha geniş stratejik sonuçları endişe verici. İlk olarak, askeri ve sivil hedefler arasındaki geleneksel sınırlar bulanıklaşıyor.
Diğer yandan İran siber yeteneklerini arttırdı. Haziran saldırılarının ardından siber güvenlik firması Radware, İran'ın İsrail'i hedef alan siber faaliyetlerinin yüzde 700 oranında arttığını bildirdi. Bu saldırılar arasında DDoS saldırıları, altyapı sistemlerine sızma girişimleri ve hatta füze saldırıları sırasında anında hedef almayı kolaylaştırmak için İsrail akıllı kameralarına sızma girişimleri yer aldı. Bu durum, pasif siber gözetlemeden aktif bozma ve psikolojik savaşa doğru açık bir evrimi temsil ediyor.
İran İstihbarat ve Güvenlik Bakanlığı (MOIS) ve DMO, bir dizi Gelişmiş Kalıcı Tehdit (APT) ekibi tarafından desteklenen Tahran'ın siber yeteneklerine liderlik ediyor. APT34 (Oil Rig), APT35 (Charming Kitten) ve APT33 (Elfin), kötü amaçlı yazılım dağıtımı, kimlik avı kampanyaları ve altyapı sabotajı faaliyetleriyle bilinen bu grupların en önde gelenleri arasında. Void Manticore gibi dezenformasyon aktörleri de genellikle Tahran'ın çıkarlarıyla uyumlu jeopolitik söylemleri güçlendirerek İran'ın etkileme kabiliyetini artırıyor.
İran'ın Rusya, Çin ve Kuzey Kore ile giderek büyüyen dijital ittifakı da bu tehdidi artırıyor. Bu ortaklar onlara gözetleme teknolojileri, fidye yazılım taktikleri ve yapay zekâ tabanlı etkileme araçları sağlayarak, küresel çapta daha sofistike ve yaygın kampanyalar yürütmelerini mümkün kılıyor.
Fotoğraf: Reutres/David Swanson
İran ve destekçilerinin dijital etkisi ABD içinde oldukça görünür hale geldi. ABD'nin 22 Haziran'da İran hedeflerini vurmasının ardından İran yanlısı gruplar ABD altyapısına ve siyasi hedeflere yönelik siber saldırılarını artırdı. İran yanlısı bilgisayar korsanları 1 Temmuz'da ABD merkezli KVE Metals'e yapılan fidye yazılımı saldırısının sorumluluğunu üstlendi ve haziran sonunda sosyal medya platformu Truth Social'da meydana gelen bir hizmet kesintisinin sorumluluğunu üstlendi. Finans kurumları, kamu hizmeti şirketleri ve savunma müteahhitleri yüksek öncelikli hedeflerdir ve İsrail teknolojilerinin bazı ABD kritik altyapılarında kullanılması İran'ın misilleme amaçlı siber faaliyetlerini çekebilir veya mümkün kılabilir. İran'ın birçok sektöre uzun vadeli, tespit edilemeyen erişim sağlayabilecek güvenlik açıkları olan, ana akım yazılım ve operasyonel teknoloji sistemleri tedarikçilerine odaklanması endişe vericidir.
Siber güvenlik yönetişiminde son dönemde yaşanan aksaklıklar, ABD kurumlarının karşı karşıya kaldığı güvenlik açıklarını daha da arttırmıştır. General Timothy Ho'nun görevden alınması ve federal siber güvenlik bütçelerinde yapılan kesintiler ciddi endişelere yol açmıştır. İç Güvenlik Bakanlığı, Siber Güvenlik ve Altyapı Güvenliği Ajansı (CISA) gibi kurumlar su, enerji ve ulaşım gibi sektörlerde teyakkuzun artırılması çağrısında bulunurken, özel sektör zor durumda ve yetersiz kaynaklara sahip olmaya devam ediyor. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre siber güvenlik alanında 500 binden fazla profesyonel işgücü açığı bulunan ABD'nin savunması ciddi bir baskı altında. Önlem alınmazsa, kritik sistemler giderek daha sofistike, iyi finanse edilen ve ideolojik motivasyona sahip düşmanların tehditlerine maruz kalabilir.
Siber gerilimin daha geniş stratejik sonuçları endişe verici. İlk olarak, askeri ve sivil hedefler arasındaki geleneksel sınırlar bulanıklaşıyor. Hastaneler, bankalar ve kamu hizmetleri bu asimetrik savaşlarda meşru hedefler haline geliyor. İkincisi, her iki tarafta da yarı özerk siber birimlerin yaygınlaşması, kazara tırmanma veya yanlış hesaplama olasılığını artırıyor. Üçüncüsü, siber ittifaklar ve vekalet faaliyetlerinin Ortadoğu sınırlarının ötesindeki aktörleri de cezbetmesi nedeniyle bölgesel çatışmalar giderek uluslararasılaşıyor.
Bu yeni siber çatışma dönemini yönetmek, teknik savunmaları geliştirmekten daha fazlasını gerektiriyor. Stratejik netlik, uluslararası koordinasyon ve caydırıcılık kavramının yeniden düşünülmesini gerektirir. İsrail için siber operasyonlar, tam ölçekli bir kara savaşına başvurmadan baskı uygulamanın bir yolunu sunuyor. İran için ise bir düşmana karşılık vermek ve kabiliyetlerini test etmek için uygun maliyetli, ancak yüksek etkili bir araç sağlıyor. Ancak bu noktada hem İsrail hem de İran için stratejik yanlış hesaplama riski artıyor.
Dijital cephe artık ikincil bir çatışma alanı değil. Siber araçlar, devletlerin hasımları üzerinde baskı kurma, faaliyetlerini sekteye uğratma ve stratejik varlıklarını savunma yöntemlerinin merkezi haline gelmiştir. Dijital ve fiziksel alanlar giderek daha fazla birbirine bağlanırken, siber dayanıklılık sadece Tel Aviv ve Tahran'da değil, Washington, Riyad, Brüksel ve diğer başkentlerde de ulusal savunmanın temel bir unsuru olarak ele alınmalıdır.
