Dünya yanıyor, kirlilik artıyor

Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)
Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)
TT

Dünya yanıyor, kirlilik artıyor

Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)
Kaliforniya’da orman yangınlarının neden olduğu yoğun duman. (Reuters)

Avrupa, Kuzey Amerika ve bazı Arap ülkelerindeki yangınlar ve Kanada’daki sıcak hava dalgaları, artan sıcaklıklar nedeniyle olağan dışı hava olaylarının yaşanma sıklığının artacağına işaret ediyor. Uzmanlar tehlikenin daha da ciddi bir hale geleceği konusunda uyarıyor.

Yunanistan
Yunanistan’da kuraklık ve sıcak hava dalgalarının neden olduğu yangınlar sürüyor.
Yunanistan’ın başkenti Atina’nın 200 kilometre doğusunda bulunan Evia (Eğriboz) Adası’nda çıkan yangınlar adadaki köyleri etkisi altına aldı. Yangın 7 günden fazla bir sürede en az 35 bin hektar alanı ve yüzlerce evi yok etti.

Yunanistan İtfaiye Teşkilatı, adada 200’ü Romanyalı ve Ukraynalı 500 itfaiyecinin görev yaptığını, 17 uçak ve bir helikopter ile yangın söndürme çalışmalarının devam ettiğini açıkladı.

Rusya
Rusya, ülkenin kuzeyindeki Yakutistan bölgesinde son yüzyılın en kötü orman yangınları ile karşı karşıya. Yakutistan’da olağanüstü hal ilan edildi.
Sivil Savunma Ajansı’ndan aktaran Rusya merkezli haber ajansı Interfax, yangının Sancar bölgesine ve Yakutistan’daki Neft Gazbit şirketinin sahibi olduğu petrol depolama tesislerine yaklaştığını duyurdu. TASS, Sibirya’nın Krasnoyarsk bölgesindeki 400 köyün de dumanlar altında olduğunu bildirdi.

ABD
Kuzey Kaliforniya’da çıkan yangın 187 bin 562 hektar alanı küle çevirdi. Yetkililer, yangının Los Angeles’tan ve Hawaii’deki Maui Adası’nın toplamından daha büyük bir alanda çıkan yangınları ABD tarihinde en kötü ikinci yangın olarak kabul ediliyor.
Binlerce kişi yangından kurtulmaya çalışıyor. Dixie yangınları, Kaliforniya’da süren 11 büyük orman yangınından sadece biri.
Rüzgarlar, bölge şartları ve kuru bitki örtüsü alevlerin hızla yayılmasına neden oluyor ve itfaiyecilerin işini zorlaştırıyor.

Türkiye
Türkiye’nin güneyi ve güneybatısındaki 5 şehirdeki 14 noktada orman yangınları çıktı.

Cezayir
İtfaiye ve yerel orman yetkilileri Cezayir’deki yangınlar nedeniyle onlarca kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Sivil savunma ekipleri 10’u Kabiliye’nn Tizi Ouzou ilçesinde ve ülkenin kuzeyindeki 14 bölgede süren 31 yangını söndürmeye çalışıyor. Jijel’de 4 yangın daha çıktığı bildirildi.

Ekipler, Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Jijel, Buyra, Setif, Kençela, Guelma ve Bejaia’nın da aralarında olduğu 13 eyalette orman yangınları çıktığını duyurdu.

İtalya
Şiddetli sıcak hava dalgaları İtalya’nın Kalabria ve Puglia gibi bazı güney bölgelerinde yangınlara neden oldu. İtalyan makamları yangınları kontrol altına almak için yangın söndürme uçakları kullandı.

Orman yangınlarının Güney İtalya’yı etkilemesinden haftalar sonra ülkenin kuzeyinde sağanak yağışlar, sel ve toprak kaymaları yaşandı.

Şili
Şili’de şiddetli kuraklık nedeniyle çıkan 42 yangın, temmuz ayının başından bu yana yaklaşık 2 bin hektarlık alanı yok etti.
El Mercurio gazetesinin haberine göre Orman Yangınlarından Korunma Başkanı Ida Baldini yaptığı açıklamada “Bu gerçekten alışık olmadığımız bir dönem. Yangınların çıktığı yerler ve eşi görülmedik bir biçimde büyük alanların yanması çok üzücü” dedi.



Ortadoğu'nun umudu Yeni Araplar

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, gelecekteki Ortadoğu'yu yeni Avrupa olarak tanımlarken, Avrupa’nın Ortadoğu'ya dönüştüğünü söylüyor (AFP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, gelecekteki Ortadoğu'yu yeni Avrupa olarak tanımlarken, Avrupa’nın Ortadoğu'ya dönüştüğünü söylüyor (AFP)
TT

Ortadoğu'nun umudu Yeni Araplar

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, gelecekteki Ortadoğu'yu yeni Avrupa olarak tanımlarken, Avrupa’nın Ortadoğu'ya dönüştüğünü söylüyor (AFP)
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, gelecekteki Ortadoğu'yu yeni Avrupa olarak tanımlarken, Avrupa’nın Ortadoğu'ya dönüştüğünü söylüyor (AFP)

Velid Fares

 

Francis Fukuyama'nın 1991'de yazdığı gibi, Soğuk Savaş sonrası “tarihin sonu” vaatlerine rağmen Ortadoğu'da savaşlar ve çatışmalar genişliyor. Bu arada Batı'da gözler, birbirini takip eden aşamaların özelliklerini keşfetmek için ve reform yapabilecek, barışa doğru ilerleyebilecek sakin, yenilenmiş bir güç bulma umuduyla, onlarca yıldır dünyanın en fazla patlamalar yaşayan bölgesine çevriliyor. Bölgedeki savaş ve çatışmaların çoğuna yol açan hareketlerin birçoğunun arkasında Arap dünyasındaki radikal güçler vardı. Halklarına sosyal, ekonomik ve kalkınma alanında bir ilerleme sunamayan da bunlardı. Dünyanın diğer bölgelerinde de çok sayıda çekişme ve şiddetli çatışmanın yaşandığı açık ve bunların sonuncusu hâlâ bitmeyen Ukrayna savaşıdır. Ancak büyük ve küçük, eski ve yeni, karmaşık ve basit, çözülebilir ve çözülemez çatışmaların en çok yaşandığı bölge, Arap dünyası ve “Büyük Ortadoğu” olarak adlandırılan bölge olmaya devam ediyor.

Bu jeopolitik alan, dünyanın diğer bölgelerine kıyasla sayısız krizle öne çıkıyor. Bu krizlerin başında da kontrol ettikleri ülkelerin sınırlarını genişleterek, bölgesel ve bazıları kıtalararası imparatorluklar kurmayı hedefleyen ideolojik akımlarda vücut bulan yarı-sömürgeci yayılmacı projeler geliyor. Bunların en önemlileriyse Humeynici ve İslamcı projeler (Batı'da cihatçılık olarak adlandırılır), Baasçılık, Arap milliyetçiliği ve diğerleridir. Bunlar hilafet, saltanat gibi kadim imparatorluklar veya Baasçı ulus-devlet, komünizm ve benzeri devletlerin kurulmasına ya da yeniden canlandırılmasına odaklandılar. Ülke sınırları dışında yürüttükleri savaşları, darbeleri ve seferleri, önce kendi ülkesini sonra başka ülkeleri yıkmaya çalışan totaliter tipler gibi, tavizsiz inançlarına bağlılıklarıyla meşrulaştırdılar. Totaliter projeler, rejimi genellikle katı olan kapsamlı bir bölgesel devlet kurmayı amaçlar ve diğer bölgesel ve küresel güçlerle çatışmalara girerler.

Soğuk Savaş döneminde ve sonrasında buna tanık olduk. Batı'da sorgulanan ise bölgenin geleceği ve Batı toplumuyla ilişkileridir. Aynı soru diğer bölgeler için de geçerli. Batılı çevreler, Arap toplumlarının siyasi kültürlerinde yeni eğilimler üretmelerine nasıl yardımcı olabilecekleri konusuna odaklandılar. Kalkınma ve düşünce kuruluşları, Batı Avrupa'da iki dünya savaşından sonra, Doğu Avrupa'da ise Soğuk Savaş'tan sonra olduğu gibi, programlarının yeni bir Arap coğrafyası kuracağına inanarak, çatışma ülkelerinde “yeni bir kültür” yaymak için hızla harekete geçtiler. Ancak radikallerin Batı kurumlarına sızması ve Arap toplumlarını yönlendirmekten sorumlu kurumlara ulaşması nedeniyle bu yaklaşım başarısız oldu. Böylece Ortadoğu'da radikaller artık gençlerin yetiştirilmesini kontrol eder hale geldiler ve onları açık ve özgürleşmiş “yeni Araplar” olarak tasvir ettiler. Ancak sözde Arap Baharı, bu kusuru ortaya çıkardı. Zira İhvan (Müslüman Kardeşler) ve Humeyni tarafından “yeni Arapları” temsil etmek üzere yönlendirilenler ve devrimci olarak adlandırılanlar, eski radikal madalyonun yeni bir kisve altında ortaya çıkan yüzüydü ve bu durum Mısır, Libya, Tunus, Ürdün, Yemen, Suriye ve diğer yerlerde hızla gün yüzüne çıktı. Bu ülkelerin çoğunda iç savaşlar çıktı ve hâlâ sürüyor. Batı da bölgede yeni bir olgu üretmekte başarısız oldu ta ki bölge kendi kalkınma projelerini üretmeye ve terörle mücadele etmeye başlayana kadar.

Gerçek “Yeni Araplar” yeni kılıklı radikallerden farklı kriterlerle ayrılırlar. Birincisi, onlar gerçek köklerine ve gerçek tarihlerine bağlıdırlar; tekfircilerin, mollaların ve aşırı milliyetçilerin bu tarihe dair yorumlarına değil. Daha da önemlisi, Yeni Araplar toplumlarının tarihini geliştirici bir biçimde okurlar, yani geçmişin değerlerini ödünç alırlar ve zaman içinde farklı halkların deneyimlerinden yararlanırlar. Fanatikler yeniden şekillendirdikleri bir geçmişe takılıp kalmışken, yenilikçiler geleceğe bakarak bugünü şekillendirirler.  Söylemleri belirleyen ve kararları alanlar onlardır, tutsak bir ideoloji ile kendisinin ve kitlelerin umutlarıyla uyum olmayan bir şimdiki zaman arasında sıkışıp kalanlar değil.

İkincisi, Yeni Araplar, yani ılımlı Araplar, ulus-ötesi doktrinleri benimsemezler. Yani kendi ülkelerinden daha geniş bir “ulus” hayalini gerçekleştirmek için rejimleri devirmeye çalışmazlar. Bu Araplar, halklarının ne istediğini ve gençlerinin neyi hayal ettiğini biliyorlar ve gerçekleştirmek için çabalıyorlar. Arzulanan beklentiler, artık egemenlik, ulusal güvenlik ve istikrardır, radikallerin elinde olan geçmişin kabusları değil. Yeni Araplar öncelikle kendi vatanlarına, ardından kendi bölgelerine ve dünyaya aittirler.

Üçüncüsü, Yeni Araplar, adaletsiz, hüzünlü ve baskıcı bir rejim kurarak kendilerini, dünyayı ve istikrarı tehdit edenlere değil, kendi halklarının çıkarlarına ve mutluluğuna hizmet ediyorlar. Yeniler toplumlarını kuşatmak yerine açıyorlar, radikaller ise insanları korkutuyor ve gericiliğin derinliklerinde yalnızlığa sürüklüyorlar.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Yeni Araplar terörizm ile mücadele konusunda kararlılar ve terörü yaymıyorlar, radikaller ise radikalizmi yayıyorlar, takiyye yapıyorlar ve aldatmada ustalar.

Avrupa, tek bir yüzyıl içinde milliyetçi imparatorluklardan ve Bolşevik saltanatından kurtuldu. Peki Yeni Araplar aynı sıçramayı gerçekleştirebilecekler mi?

Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın sözlerine kulak verirsek, gelecekteki Ortadoğu'yu yeni Avrupa olarak tanımlarken, Avrupa'nın Ortadoğu'ya dönüştüğünü söylüyor. BAE Dışişleri Bakanı Şeyh Abdullah bin Zayed Al-Nahyan da bir gün daha büyük bir terörizmin Ortadoğu'dan değil Avrupa'dan geleceği uyarısında bulundu.

Batı'ya ve uluslararası topluma daha iyi bir gelecek için eşlik edebilecek Yeni Arapların kimliğini tanımlamak istersek, onlar halklarının ve gelecek nesillerin çıkarlarını güvence altına almak için çalışan Araplardır. Onlar savaşları sona erdirdiler, terörizm ile mücadele ettiler, kurumlarını geliştirdiler, eğitimi yeniden düzenlediler, çabalarını birleştirdiler ve bölgenin geleceği için ılımlı ve ümit verici bir söylem ortaya koydular. Riyad, Kahire, Abu Dabi, Manama, Ürdün ve Rabat'ta karar alma merkezlerinde, Bingazi, Aden ve diğer yerlerdeyse geçici olarak bulunuyorlar. Yeni Araplar, Arap dünyasında ve yeni Ortadoğu'da barışın, güvenliğin ve geleceğinin anahtarıdır.