İsrail Fas’ta diplomatik temsilcilik açtı

Yair Lapid, Fas Kralı 5. Muhammed’in Rabat’taki mozolesine çelenk bırakıyor (Reuters)

İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, Fas’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesiyle Rabat’ta İsrail’in iletişim ofisini açtı. İsrailli yetkili, Kral 6. Muhammed’i ülkesine davet ettiğini bir kez daha açıkladı.
Lapid, Fas Dışişleri Bakanlığı Afrika İşlerinden Sorumlu Bakan Muhsin el-Cezuli’nin de katıldığı açılış töreninin ardından Twitter hesabından yaptığı açıklamada, “Fas’ta İsrail temsilciliği açtık, bu tarihi bir an” ifadelerini kullandı.
Lapid dün İsrail ve Fas'ın diplomatik ilişkilerini geliştirmeyi ve iki ay içinde büyükelçilikler açmayı planladığını söyleyerek, Fas Dışişleri Bakanı Nasır Burita ile karşılıklı diplomatik temsil düzeyinin artırılması noktasında anlaşmaya vardıklarını aktardı.
İsrailli bakanın bu açıklamaları 2 günlük Fas ziyaretinin ardından düzenlediği basın toplantısında geldi. Ancak Fas Dışişleri Bakanlığı kaynakları, Lapid'in açıklamasına ilişkin yorum yapmadı.
İsrail iletişim ofisi merkezi, başkent Rabat'taki lüks Riyad mahallesinde yer alıyor. 1993 yılında açılan ofis ikinci Filistin intifadasının ardından 2000 yılında kapatıldı.
Fas, Mısır, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Sudan'dan sonra İsrail’de diplomatik temsilciliği olan altıncı Arap ülkesi. Bu gelişme Fas, İsrail ve ABD arasında 22 Aralık’ta iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştiğini duyurmasının ardından yaşandı. Lapid, 2000 yılında Fas’taki İsrail iletişim ofisinin kapanmasından bu yana Fas'ı ziyaret eden ilk İsrailli Bakan oldu.
Lapid açıklamasında, İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un Fas Kralı’na İsrail'i ziyaret etmeye davet eden bir mektup gönderdiğini ve mevkidaşına bu mektubu ilettiğini duyurdu. Eski İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, geçtiğimiz yıl iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesine yönelik imzalanan anlaşmanın ardından Fas Kralı’na benzer bir davet gönderdi. Ancak Fas tarafı bu davete herhangi bir cevap vermedi.
ABD Dışişleri Bakanı Anthony Blinken konuyla ilgili Twitter'dan yaptığı açıklamada, Rabat'ta İsrail iletişim ofisinin açılışı vesilesiyle iki ülkeyi tebrik etti. Ynet internet sitesi bir haberinde Lapid’in, “Stratejik olarak burada yarattığımız şey, İran’a karşı pratik bir alternatif sunmak için İsrail, Fas, Mısır, Ürdün, Bahreyn ve BAE siyasi ekseni” ifadelerini alıntıladı.
İran yönetimine sert eleştirilerde bulunan Lapid, Tahran’ın Buenos Aires saldırısından sorumlu kişilerden birinin yer aldığı yeni hükümeti dünyaya açıklaması gerektiğini söyleyerek, İran’ı ‘terör devleti’ olarak nitelendirdi.  1992 yılında Buenos Aires'teki İsrail büyükelçiliğine yapılan saldırıda 4'ü İsrailli 29 kişi hayatını kaybetmişti.
Lapid, ‘tarihi’ olarak nitelendirdiği bir ziyaret için geçtiğimiz Çarşamba günü Fas'a gelerek mevkidaşı Burita ile görüştü. Görüşme sonrası iki ülke arasında siyasi istişare mekanizması ve kültür, spor ve hava hizmetleri alanlarında işbirliği için bir anlaşmanın imzalandığı kaydedildi. İsrailli yetkili, bu anlaşmaların imzalanmasının ardından yaptığı konuşmada, ülkesi ile Fas, BAE, Bahreyn ve Sudan gibi Arap ülkeleriyle arasındaki ilişkileri yeniden tesis ederek başlatılan işbirliğini, ‘bölgede dostluk ve barış’ olarak nitelendirdi.
Öte yandan Burita açıklamasında, Filistin-İsrail çatışmasına siyasi bir ufuk açmak adına güven inşa etmek ve sükuneti korumak için acil önlemler alınması gerektiğini söyledi. Lapid ise konuyla ilgili açıklamada bulunmadı.
Fas ve İsrail dışişleri bakanları dün akşam, iki ülke arasındaki işbirliğini derinleştirmek ve ilişkileri güçlendirmek için iki anlaşma ve siyasi istişare mekanizması oluşturmak için bir mutabakat zaptı imzaladı. İlk anlaşma kültür, spor ve gençlik alanındaki işbirliğine ilişkin. İkinci anlaşma ise hava hizmetleri alanında. Burita, 10 anlaşmanın daha hazır olduğunu ve bu anlaşmaların ise önümüzdeki diğer ziyaretlerde imzalanacağını kaydetti.
İsrail heyeti dün Kazablanka'da Beyt El sinagogunu ziyaret. Fas ziyaretinde Lapid’e, Refah ve Sosyal Hizmetler Bakanı Meir Cohen, Knesset Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Ram Ben Barak ve Dışişleri Bakanlığı Genel Müdürü Alon Oshby eşlik etti.
Rabat ile Tel Aviv arasındaki ilişkiler, 1993'te Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile İsrail arasında imzalanan Oslo Anlaşması'nın ardından başladı. Ancak 2000 yılında ikinci intifada sonrası ilişkiler durdu.
Fas, 3 bin kişiyle Kuzey Afrika'daki en büyük Yahudi topluluğuna sahipken, İsrail'de yaklaşık 700 bin Fas kökenli Yahudi yaşıyor.