Tunus Cumhurbaşkanı Said’den yolsuzluğa son verme sözü

Fosfat çıkarma ve taşıma davasında 14 zanlı için gözaltı kararı çıktı.

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
TT

Tunus Cumhurbaşkanı Said’den yolsuzluğa son verme sözü

Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)
Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said. (AP)

Tunus Devlet Başkanı Kays Said, siyasi muhaliflerini ‘ülkeyi her düzeyde yolsuzluktan temizleyecek hamlelerde bulunmakla’
tehdit etti.
Tunus Afetlere Direnç Komitesi toplantısını denetlerken, “Sıcak yazdan sonra gelen şiddetli yağmurlar her yıl olduğu gibi bu sonbaharda da gelecek, bunun için hazırlıklı olmak gerekir” diyen Said, “Bazıları su tahliye kanallarının yerini alsa da siyaseti yıkayacak sağanak yağmur kanun ile gelecektir” ifadelerini kullandı.
Temizliğin kanunla gerçekleştirileceğini vurgulayarak Tunusluların hayatlarını işgal edenlerden kurtulma sözü veren Said, “Tunus halkı, ülkeyi on yıllardır üzerine yapışmış olan tozlardan temizlemek istiyor” dedi.
Said, siyasi, mali ve idari yolsuzlukla suçlananların birçoğunun yargılanacağını ima ederek vatandaşlarına “Allah'ın bize vadettiğinden asla sapmayacağımız konusunda halkımız müsterih olsun”  ifadesini kullandı.
Tunus’taki baraj sorununa da değinen Said, “baraj suçları” olarak tabir ettiği meseleye ilişkin eleştirilerde bulundu. Bunun Tunuslulara karşı işlenen bir suç olduğunu ve ülke barajlarının artık çalışmadığını söyledi. Said, bazı kimseler kaynak suyu satabilsin diye suların bakımının ihmal edildiğini ve barajın bakımsız bırakıldığını belirttiği açıklamasında  “Biz, kanallardan gelen su içilebilir durumdayken kaynak suyu içmedik”dedi.
Suyu kasten kesen partiler olduğunu vurgulayan ve Tunus’taki içme suyunun günlerce, hatta haftalarca kesilmesinin kabul edilemez olduğunu belirten Said sözlerine şöyle devam etti:
“İçme suyunu kesen birileri var. Başkana git de sana geri versin diyenler var. Tüm Tunuslulara suyu geri vermek için durmaksızın çalışacağız. Yapılanları sabırla bekleyen vatandaşlara derim ki bundan geri dönüş yok!”
Diğer taraftan Tunus Cumhurbaşkanı, Tunus anayasasının “yaklaşan tehlike” nedeniyle istisnai önlemler almasına olanak tanıyan 80’inci maddesini 25 Temmuz'da devreye soktu.
Said, söz konusu adımlar kapsamında Raşid el-Gannuşi başkanlığındaki Tunus Parlamentosu’nun çalışmalarını askıya aldı. Tunus Başbakanı Hişam Meşişi’nin de görevine son verdi. Aynı şekilde parlamento üyelerinin dokunulmazlıklarını kaldırarak aralarındaki sanıkları yargıladı. Siyasetçilerin bu şekilde yargılanması Tunus'ta “siyasi deprem” olarak yankı buldu.
Diğer yandan Mali Yargı Başkanlığı sözcüsü Muhsin El-Dali, Tunus resmi haber ajansına (TAP) yaptığı açıklamada, fosfatların çıkarılması ve taşınmasıyla ilgili mali ve idari yolsuzluk dosyasında 14 zanlının tutukluluğunun devam ettiğini ve 3 zanlının da firari olduğunun yer aldığını kaydetti.
El-Dali; eski Sanayi Bakanı, eski Sanayi Devlet Bakanı, eski Genel Müdür, Maliye Bakanlığı’nda halihazırda çalışan Devlet Denetçisi, Sanayi Bakanlığı'nda görev yapan Maden Müdürü, Tedarik Müdürü, devlete ait Gafsa Fosfat Şirketi’nin iki eski genel müdürü ve askıya alınan parlamentodaki bir milletvekilinin iki kardeşi de dahil olmak üzere dört şirket müdürünün adlarının yolsuzluk dosyasında yer aldığını belirtti.
Tunus Savcılığı üç gün önce, mali ve idari yolsuzluklar yaptıklarından şüphelenilen 12 kişinin “fosfat çıkarma ve transfer anlaşmaları” olarak bilinen “seyahat etme hakkını” yasaklayan bir emir yayınladı.
Tunus insan hakları derneklerinden birçoğu, iki gün önce Cumhurbaşkan’ına mali ve insan hakları ihlalleri suçlamalarına ilaveten kamu parasına saldırı davalarında Tunus mahkemeleri tarafından verilen yaklaşık 237 mahkeme celbinin etkinleştirilmesi için çağrıda bulundu.
Dernekler, geçiş adaleti sürecinde Hakikat ve Haysiyet Komisyonu'nun raporunda yolsuzluk dosyasının kapsamlı bir şekilde ele alındığını belirttiler.
Söz konusu raporda Tunus devletine karşı işlenen 61 mali ve ekonomik yolsuzluk vakası yer alıyor.
Önceki Tunus hükümetlerini gerçekleri gizlemekle ve bu dosyalarda yer alan taraflara ilişkin harekete geçmemekle suçlayan insan hakları dernekleri, söz konusu dosyalar sayesinde ilk tahminde yağmalanan kamu fonlarından 15 milyar Tunus dinarının (bu yaklaşık 5 milyar ABD doları ediyor) geri alınabileceği görüşündeler.



Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılması… Hizbullah, bu hamleyi destekleyerek pozisyonunu değiştirmeyi düşünüyor

Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
TT

Lübnan Genelkurmay Başkanı’nın görev süresinin uzatılması… Hizbullah, bu hamleyi destekleyerek pozisyonunu değiştirmeyi düşünüyor

Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)
Hizbullah eski müttefiki Basil'i muhalefetinde yalnız mı bırakıyor?(foto altı) Lübnan Genelkurmay Başkanı Joseph Avn (Reuters)

Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Görev Gücü (UNIFIL) tarafından desteklenen Lübnan ordusunun güneyde uluslararası destekli ateşkesi yürürlüğe koymasıyla birlikte Lübnan savaşta yeni bir sayfa açıyor ve yeni bir siyasi döneme girmeye hazırlanıyor. Lübnan ordusu, 1975'te iç savaşın patlak vermesinden bu yana ilk kez yerel ya da bölgesel bir ortak olmadan 1701 sayılı Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararını uygulamak üzere Lübnan'ın derinliklerine, İsrail ile olan sınıra konuşlanıyor. Böylece, etkin bir hükümetle iş birliği içinde, kararın tüm boyutlarıyla uygulanmasına eşlik etmeyi kendine görev edinecek bir cumhurbaşkanının seçilmesiyle anayasal kurumların yeniden düzene girmesinin önü açılmış olacak.

1701 sayılı kararın uygulanması

Ordunun konuşlandırılması, 1701 sayılı kararın uygulanması için bir adım teşkil ediyor ve Lübnan'ın toparlanma aşamasını geçmesi ve her düzeyde çöküşüne neden olan birikmiş krizlerinden kurtulması için zorunlu bir yol olarak devlet projesinin kurtarılması ve etkinleştirilmesinin yolunu açıyor. Yeter ki siyasi güçler yolun ortasında buluşmak ve hesaplarını gözden geçirip irdelemek için inisiyatif alsınlar. Bu da Hizbullah'ın zayıflatılmaması karşılığında ülkedeki ortakları üzerinde güç fazlalığından yararlanmamasını gerektiriyor. Bazı muhaliflerinin Taif Anlaşması’na bağlılık çatısı altında ülkeyi yeniden inşa etmek ve bazı maddelerinin uygulanmasına etki eden kusurlardan arındırdıktan sonra uygulamasını tamamlamak yerine güneydeki savaşın sonucunu kendi çıkarları için kullanmaları kabul edilemez.

Ordunun konuşlandırılmasıyla birlikte güneydeki güvenlik otoritesi, 1701 sayılı kararda öngörülen icrai tedbirleri yürütme otoritesinin siyasi kılıfıyla uygulamakla sınırlı kaldı. Bir parlamento kaynağının Şarku’l Avsat'a verdiği demece göre, 1701 sayılı kararın uygulanmasını engelleyen önceki aşamada olduğu gibi uzlaşı yoluyla güvenliği sağlamak ve iç barışı korumak artık mümkün değil.

Kaynağa göre ABD'li arabulucu Amos Hochstein ile Meclis Başkanı Nebih Berri arasında varılan mutabakatın bir sonucu olan ve Hizbullah liderliğinin güneyde ateşkese varılması talimatını verdiği yol haritasına bağlı kalınması gerekiyor. Kaynak ayrıca, Fransa ile koordinasyon halinde ABD'nin öncülüğünde eşi benzeri görülmemiş bir uluslararası desteğe sahip olan bu yol haritasından kaçınılamayacağını belirtti.

Yeni siyasi aşama

Lübnan yeni bir siyasi döneme girmeye hazırlanıyor. Bugün (perşembe) yapılması planlanan yasama oturumunda onaylanmak üzere bazı milletvekilleri tarafından sunulan bir kanun teklifine göre, uyulması gereken gündemin başında Genelkurmay Başkanı Joseph Avn ile güvenlik ve askeri servislerin komutanlarının görev sürelerinin uzatılması yer alıyor. Ateşkes sağlanır sağlanmaz cumhurbaşkanlığı dosyasını harekete geçirmeyi görev edinen Berri'ye göre milletvekilleri daha sonra hiçbir partiye meydan okumayan ve herkese aynı mesafede duran bir cumhurbaşkanı üzerinde uzlaşmaya varmak üzere istişarelerde bulunabilecek.

Parlamento kaynağı, Avn, İç Güvenlik Güçleri Genel Müdürü Tümgeneral İmad Osman ve Kamu Güvenliği Genel Müdür Vekili Tümgeneral İlyas el-Beyseri'nin görev sürelerinin uzatılmasında herhangi bir sorun olmadığını vurguladı. Milletvekili Cibran Basil başkanlığındaki Özgür Yurtsever Hareket’e mensup milletvekilleriyle sınırlı bir devamsızlıkla parlamentonun yasa teklifini oylamasının önünün açık olduğunu söyledi.

Kaynak, Özgür Yurtsever Hareket milletvekillerinin yokluğunun yeni olmadığını ve bunun Avn ile güvenlik servislerinin liderlerinin görev sürelerinin ilk kez uzatılmasını onaylayan yasama oturumunu boykot etme yönündeki önceki tutumlarının bir tekrarı olarak ortaya çıktığını belirtti. Ordu komutanının görev süresinin uzatılmasının cumhurbaşkanlığı yarışındaki şansını arttıracağını ifade etti.

Hizbullah'ın tutumunda değişiklik

Yasama oturumunda yeni olan bir durum var. Hizbullah'ın temsilcilerinin ilk uzatma oturumunda güvenlik servisleri liderlerinin görev sürelerinin uzatılmasını amaçlayan yasa tasarısını oylamaktan kaçınan bir tutumu sergiledikleri görüldü. Ancak buna rağmen oturumu boykot etmediler ve oturumun yapılabilmesi için yeterli çoğunluğu sağladılar. Bu durum Hizbullah ile Basil arasındaki anlaşmazlığı derinleştirdi. Bu arada kaynak, Direnişe Sadakat Bloğu’na mensup temsilcilerin şu anda uzatmayı destekleyen pozisyonlarını yeniden gözden geçirmeyi düşündüklerini ifade etti.

Kaynak, ilk uzatma oturumunda Hizbullah'ın, temsilcilerinin uzatma konusunda oy kullanmadan toplanması için yeterli çoğunluğu sağlamasını dikte eden siyasi koşulların değişmeye başladığını söyledi. Lübnan'ın savaşı sona erdirmek için UNIFIL desteğiyle orduyu güneyde konuşlandırmak üzere uluslararası uzlaşı tarafından kendisine verilen rolü kolaylaştırmak için askeri kurumu güçlendirmeyi ve ihtiyaç duyduğu tüm desteği sağlamayı gerektiren yeni bir siyasi aşamaya girmeye hazırlanması bu değişen koşullar arasında. Bu durum, Hizbullah ile İsrail arasındaki karşılıklı ihlallerin baskısı altında Ağustos 2006'da yayınlanmasından bu yana askıda kalan 1701 sayılı kararın uygulanmasının önünü açacaktır.

Kaynak, Hizbullah'ın uluslararası topluma olumsuz bir mesaj vermekten kaçınmak için Avn'ın görev süresinin uzatılmasında çekimser kalmaya niyeti olmadığını doğruladı. Uluslararası toplum, ordunun Litani Nehri'nin güneyinde konuşlanarak ateşkes sağlanmasındaki rolüne önem verirken, Hizbullah da askeri cephaneliğini kuzeye çekiyor. Kaynak, Hizbullah'ın, istikrarın yeniden sağlanması için ordunun şehirlerinde aktif olarak bulunmasını destekleyen güneylilerin ruh halini dikkate almak zorunda olduğunu söyledi. Hizbullah bu konuda mahcup olmayacak, çünkü Berri'nin talep ettiği gibi uzatma kararı cumhurbaşkanlığı hesaplarına dahil edilmeyecek. Böylece söylendiği gibi Hizbullah yolu kapatmış oldu. Çünkü Hizbullah'ın Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım'ın ordu liderliğini sorguladığı bir ortamda, Hizbullah'ın ordu ile ilişkileri ılımlı bir hal alıyor.

Asıl soru şu: Hizbullah eski müttefiki Cibran Basil'i uzatmaya karşı çıkarken yalnız bırakacak mı? Özellikle de Basil'in, Gazze'ye verdiği destek nedeniyle Hizbullah’la yollarını ayırmasının ardından Hizbullah'ın Basil'i dikkate almasına gerek kalmadığı düşünülüyor. Hizbullah'ın rolünün İsrail saldırılarına karşı Lübnan'ı savunmakla sınırlı olması gerektiğini düşünen Basil, güney ve Gazze cephelerini birbirine bağlayarak alanların birleştirilmesi için herhangi bir gerekçe görmüyor.